Δύσκολες αποφάσεις για την οικονομία μετά την 9η Ιουνίου

Πολλές και δύσκολες θα είναι οι αποφάσεις που θα πρέπει να πάρει το οικονομικό επιτελείο και στο σύνολο της η κυβέρνηση μετά τις ευρωεκλογές αφού το νέο τοπίο στην ΕΕ θα καθορίσει την πορεία της χώρας την επόμενη τετραετία. 

Μετά την ολοκλήρωση μιας πρώτης φάσης σημαντικών αλλαγών, η Ελλάδα επέστρεψε σε μακροοικονομικά επίπεδα παρόμοια με αυτά πριν από την οικονομική κρίση της περιόδου 2010-2018. Τώρα, η οικονομία πρέπει να είναι ανθεκτική σε παγκόσμιες αστάθειες και να συνεχίσει την ανάπτυξή της. Σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, κ. Γιάννη Στουρνάρα, θα χρειαστούν περίπου 20 χρόνια για να εξομαλυνθούν τα εισοδήματα στην Ελλάδα με τον μέσο όρο της ΕΕ.

Ωστόσο, αυτό δεν θα επιτευχθεί αυτόματα. Η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει τολμηρές αποφάσεις σε πέντε κύριους τομείς για να επιτύχει αυτό το στόχο.

Το πρώτο δύσκολο πεδίο είναι αυτό που αφορά την συνέχεια της οικονομικής πολιτικής και ειδικότερα της δικαιότερης κατανομής του φορολογικού βάρους και της μείωση των ασφαλιστικών εισφορών που παραμένουν υπερβολικά υψηλές. Μετά από 53 μειώσεις φόρων από το 2019 μέχρι και το 2023, το “φορτίο” των “μνημονιακών” φόρων έχει μειωθεί αισθητά. Για το 2025 έχει ανακοινωθεί ένα πακέτο μέτρων 870 εκ. ευρώ, το οποίο ακούγεται “φτωχό” σε σχέση με τις ελαφρύνσεις των προηγούμενων ετών, λόγω κυρίως των δημοσιονομικών περιορισμών που επιβάλλονται από τις Βρυξέλλες. Πλέον, το οικονομικό επιτελείο θα πρέπει να αντιμετωπίσει αποφασιστικά την φοροδιαφυγή, δημιουργώντας νέο δημοσιονομικό χώρο για νέες ελαφρύνσεις. Τούτο με δεδομένο ότι η πορεία των φορολογικών εσόδων εκπλήσσει ευχάριστα εδώ και τρία χρόνια ξεπερνώντας τους επίσημους στόχους.

Το δεύτερο πεδίο που απαιτεί πρόσθετες αποφάσεις είναι οι τιμές και η λειτουργία της αγοράς. Μετά από μια περίοδο αρνητικού πληθωρισμού λόγω της κρίσης, η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με αυξήσεις των τιμών στην ενέργεια και τα τρόφιμα. Ο πληθωρισμός ανήλθε στο 9,7% το 2022 και μειώθηκε στο 3% στις αρχές του 2024. Είναι πιθανό να μην μειωθεί κάτω από το 2% στο μέσο όρο. Η κυβέρνηση προτείνει την αύξηση των εισοδημάτων ως λύση, αλλά απαιτούνται κρίσιμες αποφάσεις για μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές των προϊόντων που πωλούνται από πολυεθνικές και εγχώριες εταιρίες.

Ένας τομέας όπου πρέπει επίσης να ληφθούν αποφάσεις είναι οι επενδύσεις, και ειδικότερα οι δημόσιες επενδύσεις. Η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο. Μετά την αύξηση των διαθέσιμων πόρων από 31,7 δις σε 36 δις, υπάρχουν πολλά έργα που πρέπει να ολοκληρωθούν και απομένουν 25 μήνες μέχρι το τέλος του προγράμματος. Επομένως, πρέπει να γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια από το δημόσιο να ξεπεράσει τον εαυτό του και οι τράπεζες να επιταχύνουν τη χρηματοδότηση των επενδύσεων. Έτσι, τα 14,9 δις που έχει ήδη λάβει η Ελλάδα από το Ταμείο, καθώς και τα 21,1 δις που πρέπει να λάβουμε έως το 2026, μπορούν να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για την οικονομία.

Ένας ακόμη τομέας που χρειάζεται μια νέα ολοκληρωμένη πολιτική είναι ο τομέας της κλιματικής κρίσης. Το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει είναι η αποκατάσταση όχι μόνο των υποδομών, αλλά και της παραγωγικής βάσης που καταστράφηκαν από τις πλημμύρες της καταιγίδας Ντάνιελ στην Θεσσαλία τον Σεπτέμβριο του 2023. Η αποκατάσταση των ζημιών πρέπει να συνδυαστεί με την παραγωγική ανασυγκρότηση της περιοχής και τη δημιουργία ανθεκτικότερων δημόσιων υποδομών, οι οποίες θα πρέπει να ολοκληρωθούν εγκαίρως.

Μετά τις ευρωεκλογές, απαιτούνται πιο τολμηρές αποφάσεις για πολλές μεταρρυθμίσεις, ιδίως όσον αφορά το ελληνικό δημόσιο. Είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί ο “γόρδιος δεσμός” της αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων και η εξέλιξη των μισθών και της εξέλιξής τους με βάση συγκεκριμένους στόχους. Επιπλέον, είναι επείγουσα η μεταρρύθμιση για την ταχύτερη παροχή δικαιοσύνης, τη βελτίωση της δημόσιας υγείας και τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών για επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία, με την ολοκλήρωση του κτηματολογίου.