Μπορεί να ανασυνταχθεί η Κεντροαριστερά;

Οκτώ δημοσκοπήσεις μετά το Πάσχα κατέγραψαν τους πολιτικούς συσχετισμούς ενόψει των ευρωεκλογών και κατέληξαν σε σχεδόν πανομοιότυπα συμπεράσματα: η ΝΔ κινείται κοντά στην επίτευξη του εκλογικού της στόχου, αγγίζοντας ή και ξεπερνώντας το 33%.

Αν επιβεβαιωθούν αυτά τα νούμερα, η ΝΔ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα είναι οι μεγάλοι νικητές της βραδιάς, ανεξάρτητα από τις επιδόσεις των άλλων κομμάτων. Το κυβερνών κόμμα διατηρεί περίπου 15 μονάδες διαφοράς από τον δεύτερο ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς καμία ένδειξη ανατροπής.

Όλες οι δημοσκοπήσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η δεύτερη θέση και η αξιωματική αντιπολίτευση ανήκουν στο ΣΥΡΙΖΑ. Αρχικά, το ΠΑΣΟΚ εμφανιζόταν δυναμικό και είχε περάσει στη δεύτερη θέση, εκμεταλλευόμενο την εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και την αλλαγή ηγεσίας που ακολούθησε. Ωστόσο, φαίνεται ότι αυτή η τάση έχει ανατραπεί και πλέον ο ΣΥΡΙΖΑ παγιώνεται στη δεύτερη θέση, έστω με μικρά ποσοστά, παρά τη διάσπαση και τις παλινωδίες του Στέφανου Κασσελάκη.

Οι ευρωεκλογές δεν θα αξιολογήσουν την κυβέρνηση της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική ηγεμονία του κυβερνώντος κόμματος. Αντ’ αυτού, θα κριθεί η εικόνα και οι ποιοτικές πτυχές του νέου πολιτικού τοπίου με στόχο το 2027. Το κεντροαριστερό κόμμα θα αντιμετωπίσει επείγοντα το θέμα του ποιος θα είναι ο αντίπαλος του κ. Μητσοτάκη στις επόμενες εθνικές εκλογές.

Οι δύο κύριοι πρωταγωνιστές της “επόμενης μέρας”, κ. Κασσελάκης και κ. Ανδρουλάκης, βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση. Ακόμη και με ποσοστά 15-17% στις ευρωεκλογές, θα είναι ηγέτες κομμάτων διαμαρτυρίας που, σε καμία περίπτωση, δεν αποτελούν πρόταση εξουσίας ικανή να αντιμετωπίσει τις αξιώσεις της Νέας Δημοκρατίας.

Και οι δύο παρουσιάζουν έλλειμμα εναλλακτικής πρότασης έναντι της κεντροδεξιάς ΝΔ. Ειδικά όσο η κυβέρνηση υποστηρίζεται από τα ισχυρότερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, τα κόμματα της αντιπολίτευσης περιορίζονται σε ένα μικρό μέρος των ψηφοφόρων που είναι απογοητευμένοι, αν και αποτελούν μειοψηφία αυτή τη στιγμή.

Για παράδειγμα, οι επιδόσεις του ΣΥΡΙΖΑ στους νέους δεν δικαιολογούν την αισιοδοξία του κόμματος. Παρόλο που κατέχει την πρώτη θέση στους νέους 17-34 ετών, η διαφορά του από το ΠΑΣΟΚ είναι μικρή, με τη ΝΔ να βρίσκεται στην τρίτη θέση. Σύμφωνα με τη μέτρηση της MRB, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει 19,2%, το ΠΑΣΟΚ 14,7% και η ΝΔ 14,5%.

Ένα άλλο χρήσιμο στοιχείο στη συζήτηση είναι πως ο χώρος της κεντροαριστεράς εξακολουθεί να είναι πλειοψηφικός στην Ελλάδα, παρά τη στασιμότητα του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις που παρουσίασε ο καθηγητής Γ. Μοσχονάς «το 2024 το σύνολο των ιδεολογικών προτιμήσεων που εντάσσονται στην ευρεία κεντροαριστερά/αριστερά υπερέχει σημαντικά εκείνων που εντάσσονται στην κεντροδεξιά/δεξιά (45,1%, έναντι 39,1% αντιστοίχως)». Αυτό δείχνει ότι η ιδεολογική ταυτότητα παραμένει ισχυρή παρά την εξασθένιση των κομμάτων που την εκπροσωπούν.

Το ζήτημα του ποιος από τους Στέφανο Κασσελάκη ή Νίκο Ανδρουλάκη μπορεί να ανασυνθέσει την κεντροαριστερά ή το προοδευτικό κέντρο δεν προκαλεί ενθουσιασμό ούτε στους ψηφοφόρους τους. Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση της GPO (Παραπολιτικά), ο Αλέξης Τσίπρας είναι ο πρώτος προτιμώμενος αρχηγός από τους κεντροαριστερούς. Επιπλέον, το 52,6% των κεντροαριστερών ψηφοφόρων πιστεύει ότι κανένας από τους 6 πολιτικούς που προτάθηκαν στη δημοσκόπηση δεν μπορεί να νικήσει τον Μητσοτάκη.

Σύντομα λοιπόν θα (ξανα)ξεκινήσει η συζήτηση για το πρόσωπο που μπορεί να αναλάβει με αξιώσεις πρωτοβουλία ανασυγκρότησης των προοδευτικών δυνάμεων ή του προοδευτικού κέντρου. Η τελευταία φορά που έγινε προσπάθεια για κάτι τέτοιο ήταν τον Νοέμβριο του 2017, με την συγκόλληση ΠΑΣΟΚ, Ποταμιού και ΔΗΜΑΡ, υπό την καθοδήγηση του συνταγματολόγου Νίκου Αλιβιζάτου. Και η προτελευταία προσπάθεια (Κίνηση των «58») ήταν το μακρινό 2013, με πρωτεργάτη τον πολιτικό επιστήμονα Γιάννη Βούλγαρη.

Παρά τις προσπάθειες των πρωταγωνιστών τους, και τα δύο εγχειρήματα απέτυχαν. Το κεντροαριστερό φιλοευρωπαϊκό κόμμα εξουσίας (ΠΑΣΟΚ) κατέρρευσε μετά τη χρεοκοπία. Τα κόμματα Ποτάμι και ΔΗΜΑΡ εξαφανίστηκαν από το πολιτικό σκηνικό. Το κόμμα του αριστερόστροφου λαϊκισμού (ΣΥΡΙΖΑ) αρχικά είχε επιτυχία, αλλά σύντομα κατέρρευσε ως εναλλακτικό κοινωνικό μοντέλο.

Αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων είναι η σημερινή υστέρηση του αριστερού και κεντροαριστερού χώρου. Έχουμε ακόμα τρία χρόνια μέχρι τις εκλογές του 2027 για να συζητήσουμε για την “αναγέννηση της Κεντροαριστεράς” και όχι ξανά για “αέρα κοπανιστό”, όπως λέει και ο Μητσοτάκης.