Χαστούκι σε Νετανιάχου το ένταλμα για εγκλήματα πολέμου

Την ώρα που συνεχίζεται το λουτρό αίματος εναντίον των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας, ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) Καρίμ Χαν δέχτηκε μαζικά «πυρά» για την απόφασή του να ζητήσει την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τους «πρωταγωνιστές» της σύγκρουσης στον παλαιστινιακό θύλακα. Ζήτησε από τους δικαστές του ΔΠΔ να εκδώσουν εντάλματα για να συλληφθούν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο υπουργός Αμυνας Γιοάβ Γκάλαντ καθώς και οι στρατιωτικοί ηγέτες της Χαμάς Γιαχία Σινουάρ και Μοχάμεντ Ντέιφ, όπως και ο πολιτικός ηγέτης της ισλαμιστικής οργάνωσης Ισμαήλ Χανίγια για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στη Λωρίδα της Γάζας και κατά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Αν και ο Νετανιάχου και το περιβάλλον του εκμεταλλεύονται πολιτικά την όποια υπόνοια σύγκρισης της κρατικής οντότητας του Ισραήλ με την ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς, πρόκειται για ιστορική απόφαση, καθώς πρώτη φορά κορυφαίος εισαγγελέας του ΔΠΔ κατηγορεί ευθέως στενό σύμμαχο των ΗΠΑ. Ενα ένταλμα σύλληψης θα επέφερε πλήγμα στο διεθνές κύρος του Νετανιάχου, ο οποίος ήδη δέχεται σφοδρή κριτική για τη στρατιωτική επιχείρηση που έχει εξαπολύσει στη Γάζα προκαλώντας τον θάνατο περισσότερων από 35.700 Παλαιστινίων.

Ο Χαν ξεκαθάρισε ωστόσο ότι δεν προβαίνει σε άμεση σύγκριση των δύο πλευρών αλλά παρουσιάζει τον ισχυρισμό ότι και οι δύο έχουν διαπράξει εγκλήματα. Ο ίδιος ανέφερε ότι ζήτησε την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης του Νετανιάχου και του Γκάλαντ για πράξεις όπως «σκόπιμη πρόκληση λιμού κατά πολιτών», «ανθρωποκτονία εκ προθέσεως» και «εξόντωση ή δολοφονία». Κατά συνέπεια, κανένα κράτος δεν θα μπορεί να ισχυρίζεται πλέον ότι δεν ήξερε πως το Ισραήλ διαπράττει εγκλήματα πολέμου. Μάλιστα, αν ο Νετανιάχου ταξιδέψει για να συναντήσει κάποιον δυτικό σύμμαχό του, θα πρέπει να συλληφθεί.

Η μαύρη λίστα

Η εξέλιξη αυτή τοποθετεί το όνομα του Ισραηλινού πρωθυπουργού στη λίστα με τους διωχθέντες από το ΔΠΔ, η οποία περιλαμβάνει επίσης τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και τον εκλιπόντα ηγέτη της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται ακόμη μεταξύ άλλων ο πρώην πρόεδρος της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και ο πρώην πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας Ράντοβαν Κάρατζιτς.

Εντούτοις η πρόσφατη εξέλιξη σε βάρος της ισραηλινής ηγεσίας βρήκε αντίθετους δώδεκα Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές των ΗΠΑ, οι οποίοι ήδη σε ανοιχτή επιστολή τους τον περασμένο μήνα είχαν αφήσει συγκεκαλυμμένες απειλές για τον Χαν και την οικογένειά του με «αυστηρές κυρώσεις» και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις. Μόλις έγινε γνωστό το αίτημα του εισαγγελέα, ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Τομ Κότον δήλωσε ότι η ανακοίνωση δείχνει ότι το ΔΠΔ είναι «μια φάρσα». «Οι συνάδελφοί μου κι εγώ ανυπομονούμε να βεβαιωθούμε ότι ούτε ο Χαν ούτε οι συνεργάτες του ούτε οι οικογένειές τους θα ξαναπατήσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες» έγραψε χαρακτηριστικά στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter).

Οργή στο Ισραήλ

Εν τω μεταξύ, παρόλο που η πρόταση του Χαν δεν έχει άμεσο αντίκτυπο στο πεδίο των μαχών στη Γάζα καθώς δεν αναμένεται να οδηγήσει σε κατάπαυση πυρός, έχει ήδη προκαλέσει κύμα πολιτικών αντιδράσεων στο Ισραήλ, στα παλαιστινιακά εδάφη αλλά και πέραν της Μέσης Ανατολής.

Η σύνδεση –ακόμη και αν δεν είναι άμεση– του Νετανιάχου με τον Σινουάρ εξόργισε πολλούς Ισραηλινούς, που υποστηρίζουν ότι είναι αντιμέτωποι με ένα τερατώδες κύμα αντισημιτισμού. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός απάντησε δε με οργισμένη δήλωση στην είδηση ότι ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένταλμα σύλληψης για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας τονίζοντας ότι πρόκειται για

Ο Τζο Μπάιντεν πανηγύριζε για το «κατηγορώ» κατά του Πούτιν αλλά τώρα βρήκε «εξωφρενικό» το αίτημα κατά του Νετανιάχου «ηθικό ανοσιούργημα ιστορικών διαστάσεων». Επιτέθηκε παράλληλα στον εισαγγελέα Καρίμ Χαν χαρακτηρίζοντάς τον «έναν από τους μεγάλους αντισημίτες της σύγχρονης εποχής».

Από την άλλη πλευρά, η Χαμάς απαίτησε την απόσυρση των κατηγοριών κατά των ηγετών της, υποστηρίζοντας ότι ο εισαγγελέας του ΔΠΔ «εξισώνει το θύμα με τον εκτελεστή». Ανέφερε επίσης ότι το αίτημα σχετικά με την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για την ισραηλινή ηγεσία ήρθε με καθυστέρηση επτά μηνών, αφού «η ισραηλινή κατοχή διέπραξε χιλιάδες εγκλήματα».

Ο Μπάιντεν

Αντίθετες με την απόφαση του ΔΠΔ δήλωσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, οι ΗΠΑ. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ο πιο βασικός σύμμαχος του Ισραήλ, χαρακτήρισε «εξωφρενικό» το αίτημα να εκδοθεί ένταλμα σύλληψης κατά του Νετανιάχου, απορρίπτοντας κάθε «εξίσωση» του Ισραήλ με τη Χαμάς. Ενα χρόνο πριν πάντως ο Μπάιντεν καλωσόριζε την έκδοση από το ΔΠΔ εντάλματος σύλληψης σε βάρος του Πούτιν, χαρακτηρίζοντάς τη ως «πολύ σημαντική» και «δικαιολογημένη», καθώς ικανοποιούσε πρακτικά την πολιτική της Ουάσινγκτον.

Την κίνηση του ΔΠΔ καταδίκασε και ο πρωθυπουργός της Τσεχίας Πετρ Φιάλα χαρακτηρίζοντάς την «αποκρουστική και εντελώς απαράδεκτη». «Η πρόταση του γενικού εισαγγελέα του ΔΠΔ να εκδοθεί ένταλμα σύλληψης για τους εκπροσώπους μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης μαζί με τους ηγέτες μιας ισλαμιστικής τρομοκρατικής οργάνωσης είναι αποκρουστική και εντελώς απαράδεκτη» έγραψε σε ανάρτησή του στο X.

Αλλά και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ρίσι Σουνάκ δήλωσε ότι οι ενέργειες του ΔΠΔ «δεν βοηθούν στην επίτευξη παύσης των μαχών, την απελευθέρωση των ομήρων ούτε στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας». Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών φαίνεται να κράτησε πιο μετριοπαθή στάση, καθώς έκανε λόγο για «εσφαλμένη εντύπωση εξίσωσης» μεταξύ της ηγεσίας της Χαμάς και της κυβέρνησης του Ισραήλ από το ΔΠΔ, τονίζοντας ταυτόχρονα τον σεβασμό της Γερμανίας στην ανεξαρτησία και στις διαδικασίες του ΔΠΔ.

Αντίθετα, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ εκδήλωσε σεβασμό στις αποφάσεις του ΔΠΔ. «Ολα τα κράτη που έχουν επικυρώσει το καταστατικό του ΔΠΔ υποχρεούνται να εκτελούν τις αποφάσεις του» ανέφερε, προσθέτοντας ότι το Διεθνές Δικαστήριο θα πρέπει πλέον να αξιολογήσει πολύ διαφορετικά γεγονότα τα οποία ο γενικός εισαγγελέας παρουσίασε αναλυτικά στην αίτησή του.

Στο ίδιο μήκος κύματος, το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι «η Γαλλία υποστηρίζει το ΔΠΔ, την ανεξαρτησία του και τον αγώνα εναντίον της ατιμωρησίας σε όλες τις καταστάσεις». Ακόμη, η υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου χαιρέτισε το αίτημα του εισαγγελέα του ΔΠΔ κάνοντας λόγο για «σημαντικό βήμα» και υποστηρίζοντας ότι τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη Λωρίδα της Γάζας «πρέπει να διωχθούν στο υψηλότερο επίπεδο».

Τα επόμενα βήματα

Ως προς τη νομική εξέλιξη της υπόθεσης, μια επιτροπή δικαστών του ΔΠΔ θα εξετάσει τους επόμενους μήνες αν θα εκδώσει τελικά τα εντάλματα σύλληψης που ζήτησε η εισαγγελία. Εφόσον υπάρξει απόφαση υπέρ της έκδοσης ενταλμάτων τα κράτη που έχουν υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης του ΔΠΔ θα έχουν την υποχρέωση να συλλάβουν τα άτομα που αναφέρονται στο αίτημα του Χαν εφόσον τους δοθεί η ευκαιρία.

Εάν εκδοθούν τα εντάλματα, ο Νετανιάχου, ο μακροβιότερος πρωθυπουργός του Ισραήλ, θα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο σύλληψης αν αποφασίσει να επισκεφθεί στενούς δυτικούς συμμάχους. Ο Γιόαβ Γκάλαντ –οι εκφράσεις του για την πολιορκία της Γάζας μνημονεύονται συχνά από τους επικριτές του Ισραήλ– επίσης δεν θα μπορούσε να ταξιδέψει ελεύθερα.

Εάν εκδοθεί ένταλμα σύλληψης για τον Ισμαήλ Χανίγια, θα καταστεί δύσκολο για τον επικεφαλής της πολιτικής πτέρυγας της Χαμάς να περνά τα σύνορα για να έχει συναντήσεις με Αραβες ηγέτες. Ενδεχομένως θα αναγκαστεί να βρίσκεται περισσότερο στη βάση του στο Κατάρ, το οποίο, όπως και το Ισραήλ, δεν έχει υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης για την ίδρυση του ΔΠΔ. Οι άλλοι δύο κατηγορούμενοι ηγέτες της Χαμάς, ο Γιαχία Σινουάρ και ο Μοχάμεντ Ντίεφ, φέρονται σύμφωνα με αναφορές να κρύβονται στη Γάζα. Το ένταλμα σύλληψης δεν προσθέτει μεγάλο βάρος στις πιέσεις που ήδη τους ασκούνται δεδομένου ότι το Ισραήλ προσπαθεί εδώ και επτά μήνες να τους σκοτώσει.