Έρευνα – Τι είναι η ενσυνειδητότητα ή αλλιώς το mindfulness

Το τελευταίο διάστημα γκουρού της ευεξίας και αμέτρητες αναρτήσεις περί well-being στα social media αναφέρονται στην σπουδαιότητα της «ενσυνειδητότητας» ή αλλιώς mindfulness.

Ως ενσυνειδητότητα, ή αλλιώς mindfulness περιγράφεται το να συνειδητοποιείς και να ελέγχεις απόλυτα, πρακτικά ή συναισθηματικά ότι σου συμβαίνει. Το mindfulness αφορά όλους, ανεξάρτητα από την ηλικία λέγεται ότι βοηθάει ακόμα και στην αντιμετώπιση του άγχους.

Στην εφημερίδα Guardian οι ειδικοί διαχωρίζουν τα δεδομένα και την εικονική πραγματικότητα για τον όρο.

Η ενσυνειδητότητα είναι το άδειασμα του νου

Αναληθές. Η ενσυνειδητότητα είναι το αντίθετο από το άδειασμα του νου- είναι η πλήρης συγκέντρωση του μυαλού σε αυτό ακριβώς που κάνουμε. Όλοι μας έχουμε την ικανότητα να εστιάζουμε την προσοχή μας, αλλά δεν είμαστε πολύ καλοί στο να το κάνουμε συνειδητά λόγω των περισπασμών της σύγχρονης ζωής.

Ένα παράδειγμα που νομίζω ότι εξηγεί ωραία το mindfulness είναι το μαγείρεμα με επίγνωση. Όταν δηλαδή δίνετε την πλήρη προσοχή σας σε κάθε βήμα της παρασκευής του φαγητού που ετοιμάζετε. Όταν παραδείγματος χάρη, κόβετε μαϊντανό και καρότα και ακούτε τον ήχο του μαχαιριού στο ξύλο, ανακατεύετε τη σούπα και ακούτε τον ήπιο ήχο που σιγοβράζει. Είστε πλήρως παρόντες στη στιγμή, απολαμβάνοντας τη διαδικασία του μαγειρέματος. Αυτό μπορεί να κάνει και τα γεύματά σας πιο απολαυστικά αλλά και να σάς φέρει μια αίσθηση ηρεμίας και συγκέντρωσης που μπορεί να εμπλουτίσει τους υπόλοιπους τομείς της ζωής σας.

Από τη φύση του, ο εγκέφαλος δεν μπορεί να απενεργοποιηθεί. Το συκώτι μάς αποτοξινώνει, οι πνεύμονές μάς βοηθούν στην αναπνοή, η καρδιά μάς βοηθάει στην κυκλοφορία και ο σκοπός του μυαλού είναι να σκέφτεται και να αισθάνεται. Δεν θέλουμε να αδειάσουμε το μυαλό- θέλουμε να το κάνουμε φίλο μας.

Η ενσυνειδητότητα είναι το ίδιο με το διαλογισμό

Αναληθές. Είναι φίλοι αλλά όχι το ίδιο. Ο διαλογισμός είναι πρακτική της ενσυνειδητότητας και εξασκείται σε συγκεκριμένο χρόνο και τόπο. Και οι δύο πρακτικές μας βοηθούν να αποκτήσουμε μεγαλύτερο έλεγχο στο πού τοποθετούμε την προσοχή μας. Μια μελέτη διαπίστωσε βελτίωση της μνήμης, της συναισθηματικής ρύθμισης και της διάθεσης με 13 λεπτά ενσυνείδητου διαλογισμού κάθε μέρα για οκτώ εβδομάδες. Τρία λεπτά την ημέρα είναι καλύτερα από 30 λεπτά την εβδομάδα για να κτισθεί συνήθεια.

Η ενσυνειδητότητα αλλάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου

«Μπορείτε να δημιουργήσετε νέες συνάψεις μέσα σε λίγες ώρες και ημέρες» λέει η Νικόλ Βινιόλα (Nicole Vignola), νευροεπιστήμονας και συγγραφέας του βιβλίου “Rewire: Your Neurotoolkit for Everyday Life”. «Με την εξάσκηση της ενσυνειδητότητας μπορείτε να ξεσκαρτάρετε ό,τι δεν χρειάζεστε», συμπληρώνει.

Κάποιοι ειδικοί στο mindfulness θεωρούν ότι μπορεί να βοηθήσει και στο θέμα της διαχείρισης των εθισμών· αφού μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε τα δύσκολα συναισθήματα που μας κάνουν να αναζητούμε παρηγοριά στο αλκοόλ, στη ζάχαρη, στα social.

Η ενσυνειδητότητα είναι εύκολη

Αναληθές. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι απλό. Γίνεται μια συνολική νοητική αναμόρφωση και αυτό δεν συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Δεν μπορείτε απλώς να «δοκιμάσετε λίγη ενσυνειδητότητα». Η ενσυνειδητότητα χρειάζεται εξάσκηση και το να πεις στον εγκέφαλό σου να σκεφτεί ξαφνικά διαφορετικά, θα προκαλέσει αντίσταση. Οι ειδικοί θεωρούν ότι υπάρχουν βήματα για να «κτίσεις» μια συνήθεια και να αλλάξεις τρόπο ζωής. Και ότι χρειάζονται κατά μέσο όρο 66 ημέρες για να σχηματιστεί μια συνήθεια. Γιατί η ενσυνειδητότητα να διαφέρει;

Δεν συνδυάζεται multitasking και ενσυνειδητότητα

Το multitasking επηρεάζει αρνητικά την ενσυνειδητότητα, η οποία έχει να κάνει με το να γίνεται ένα πράγμα με προσοχή. Δεν γίνεται να μπαίνετε σε ένα δωμάτιο και να σκέφτεστε πώς θα ανάψετε το φως και θα φτιάξετε τον καφέ σας- απλά το κάνετε ενώ σκέφτεστε άλλα πράγματα. Η ενσυνειδητότητα απαιτεί να αναιρέσετε τα αυτόματα μοτίβα, ώστε να έχετε τον έλεγχο αυτού που κάνετε αντί να το αφήνετε να γίνεται υποσυνείδητα.

Η ενσυνειδητότητα μπορεί να μειώσει την αρτηριακή σας πίεση

Το να μάθουμε να ρυθμίζουμε την αναπνοή μας και να ηρεμούμε το νευρικό μας σύστημα είναι δύο βασικά εργαλεία για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Αυτό είναι το συμπέρασμα έρευνας η οποία διαπίστωσε ότι ενήλικες με αυξημένη αρτηριακή πίεση που ακολούθησαν πρόγραμμα ενσυνειδητότητας διάρκειας οκτώ εβδομάδων, τη μείωσαν σημαντικά μετά από έξι μήνες. Όταν η αρτηριακή πίεση πέφτει κατά τη διάρκεια της χαλάρωσης, παράγεται νιτρικό οξείδιο, το οποίο βοηθά στη χαλάρωση και τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, διατηρώντας έτσι την αρτηριακή πίεση υπό έλεγχο.

Η ενσυνειδητότητα μας κάνει ευτυχισμένους

Αναληθές. Κανείς δεν είναι πάντα ευτυχισμένος, αλλά η επίγνωση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας μπορεί να μας δώσει τη δυνατότητα να έχουμε μια πλήρη ζωή.

Το mindfulness δεν λειτουργεί όταν έχουμε πολλές έγνοιες

Αναληθές. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο μέσος εγκέφαλος κάνει έως και 70.000 σκέψεις την ημέρα, οπότε είναι φυσικό το μυαλό να είναι απασχολημένο. Όταν δεν μπορούμε να ξεχαστούμε από τις έγνοιες μας, μπορούμε να συντονιστούμε με τις εσωτερικές λειτουργίες του σώματός μας. Με τις αισθήσεις μας, τον καρδιακό μας ρυθμό, την αναπνοή, τη θερμοκρασία μας, την πείνα μας. Έτσι ο εγκέφαλός μας θα εξακολουθεί να είναι ενεργός, αλλά όχι με όλες τις ανησυχίες που κυριαρχούν στις σκέψεις μας. Η ενσυνειδητότητα διασφαλίζει ότι δεν θα είμαστε προσκολλημένοι στις σκέψεις μας.

Η ενσυνειδητότητα ενισχύει την αθλητική απόδοση

Οι παρεμβάσεις που βασίζονται στο mindfulness αυξάνουν την αθλητική απόδοση επειδή μειώνουν το άγχος και βελτιώνουν τη χαλάρωση και τον κινητικό έλεγχο. Η εστίαση στην παρούσα στιγμή και όχι στο αποτέλεσμα βοηθά στην απομάκρυνση των αγχωτικών σκέψεων γύρω από την αθλητική απόδοση. Η ενσυνειδητότητα μπορεί να βοηθήσει τους αθλητές να αποφύγουν τραυματισμούς ή να διαχειριστούν τον πόνο. Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αντίληψη του πόνου κατά 50% διακόπτοντας τα νευρικά σήματα πόνου.

Η ενσυνειδητότητα βελτιώνει τον ύπνο

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ενσυνειδητότητα μπορεί να λειτουργήσει όπως η άσκηση και η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία. Ορισμένοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η ενσυνειδητότητα δεν είναι καλή για τον ύπνο, επειδή μάς κάνει να εστιάζουμε στο γεγονός ότι δεν μπορούμε να κοιμηθούμε. Ωστόσο, ειδικοί του mindfulness υποστηρίζουν ότι μπορεί να ξεπεραστεί με την αποδοχή. Να λέμε δηλαδή: «Εντάξει, νιώθω ότι θα ήθελα να κοιμηθώ αλλά δεν μπορώ αυτή τη στιγμή», αντί να βάζουμε την ενέργειά μας στο να καταπολεμήσουμε την αϋπνία.