Νηνεμία άνευ λύσεων στα ελληνοτουρκικά

Ελλάδα και Τουρκία περνάνε μία φάση ηρεμίας στις σχέσεις τους. Μία ηρεμία όσον αφορά τις προκλήσεις στο πεδίο, όπως οι κινήσεις του τουρκικού Ορουτς Ρέις το 2020, που έφτασε στα όρια των χωρικών υδάτων και έφερε πολύ κοντά ένα «ατύχημα» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επεισόδιο.

Οι παραβιάσεις και υπερπτήσεις που συνεχίζονται από το 2023 και τους σεισμούς στην Τουρκία παραμένουν σταθερά σχεδόν στο μηδέν και αποτελούν μία πηγή έντασης που θα μπορούσε να φέρει τις δύο πλευρές πολύ κοντά σε ένα επεισόδιο, δοκιμάζοντας καθημερινά τα όρια των πιλότων της Πολεμικής Αεροπορίας.

Οι συνεχείς απειλές και δηλώσεις συντηρούν ένα κλίμα πολεμικής ρητορικής.

Ωστόσο Αθήνα και Άγκυρα δεν έχουν φτάσει καν στο σημείο να ξεκινήσουν να συζητούν για την επίλυση της βασικής διαφοράς τους, αυτή της υφαλοκρηπίδας – Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αναζητώντας έναν κοινό δρόμο προς το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Ο διάλογος μεταξύ των δύο μερών συνεχίζει να αποφεύγει τα πιο επίμαχα θέματα, επικεντρώνοντας αρχικά την προσοχή σε θέματα στα οποία μπορεί να υπάρξει συμφωνία και συνεργασία, όπως το μεταναστευτικό – προσφυγικό. Αν και το 2020 ήταν η χρονιά που προκάλεσε την πρώτη μεγάλη κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το μεταναστευτικό έπαιξε καίριο ρόλο στη συνεννόηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, με τον Έβρο να αποτελεί σχεδόν φράγμα και τις ροές από τα νησιά να είναι ελάχιστες.

Δεδομένου ότι οι χαμηλοί τόνοι δεν οδηγούν αυτόματα σε λύσεις, αλλά είναι προαπαιτούμενο για το διάλογο, Ελλάδα και Τουρκία φροντίζουν να διαμηνύουν σε κάθε ευκαιρία ότι διατηρούν τις πάγιες θέσεις τους και τις κόκκινες γραμμές τους.

Τα στοιχεία δηλαδή που ευθύνονται σταθερά για την ένταση μεταξύ των δύο πλευρών. Σε αυτό το πλαίσιο η Άγκυρα επιμένει στο ιδεολόγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το οποίο πλέον εισάγεται και στα σχολεία, διατηρεί το casus belli, δεν υποχωρεί από το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και διατηρεί τις διεκδικήσεις της περί «αποστρατικοποίησης των νησιών», ενώ μιλά για «τουρκική μειονότητα» στη Θράκη.

Διπλωματικές πηγές αναγνωρίζουν ότι η Τουρκία αυτή την περίοδο έχει αποφασίσει να διατηρήσει μια ήρεμη στάση και να μην προκαλέσει αναταραχές στις ισορροπίες. Σε μια περίοδο “γεωπολιτικού χάους”, με δύο πολέμους σε εξέλιξη στην Ουκρανία και τη Γάζα, η Αθήνα και η Άγκυρα δεν μπορούν να εντείνουν τις εντάσεις μεταξύ τους. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία υποχωρεί από τις θέσεις της που ανησυχούν και προβληματίζουν την Αθήνα. Το ίδιο ισχύει και για την ελληνική πλευρά, που επιμένει στις δικές της θέσεις, ακόμα κι αν η Άγκυρα τις θεωρεί “λανθασμένες” βάσει των δικών της αιτιολογήσεων.

Παρά τη σημασία της διατήρησης των “ήρεμων νερών” ακόμα και χωρίς λύσεις, η προεκλογική περίοδος ευνοεί τη ρητορική των εντάσεων, με αρκετούς να τις αναζητούν ακόμα και σε αυτό το πλαίσιο. Ωστόσο, η Διακήρυξη των Αθηνών παραμένει εν ισχύ για την ελληνική διπλωματία, με τον διάλογο να συνεχίζεται βάσει του οδικού χάρτη που καθορίστηκε στην πρόσφατη επίσκεψη του Μητσοτάκη στην Άγκυρα. Αναμένεται η επόμενη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Ερντογάν στην Ουάσιγκτον στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ. Οι εξελίξεις θα δείξουν αν και πότε θα υπάρξει συζήτηση για τα δύσκολα, όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές.