Πυρκαγιές – ζόμπι: Τι συμβαίνει με τις φωτιές που καίνε όλο τον χρόνο – ακόμη και κάτω από το χιόνι

Eρευνητές και πυροσβεστικές υπηρεσίες στον Καναδά παλεύουν να βρουν τρόπους να σβήσουν πυρκαγιές, που μαίνονται επί μήνες ή και χρόνια. Ακόμη και μέσα στον βαρύ χειμώνα, σε περιοχές που το θερμόμετρο έδειξε -40 βαθμούς Κελσίου, καπνός συνέχιζε να αναβλύζει κάτω από το χιόνι.

Ο Μάρτι Γουέλς, αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, έβλεπε επί μήνες λευκά λοφία καπνού, καθώς οδηγούσε βόρεια από το Φορτ Νέλσον στη Βρετανική Κολομβία . Κατά τόπους η φωτιά έκαιγε σε βάθος μεγαλύτερο των 30 εκατοστών κάτω από το έδαφος.

Ο καπνός εξελίχθηκε σε πυρκαγιά 700 τετραγωνικών χιλιομέτρων

Όταν το χιόνι έλιωσε στις αρχές Μαΐου, οι πυρκαγιές αυτές, που συχνά αποκαλούνται «ζόμπι», ζωντάνεψαν ξανά και άρχισαν να τρέφονται με ξερά κλαριά και φύλλα. Ο καπνός που φαινόταν βόρεια του Φορτ Νέλσον εξελίχθηκε σε πυρκαγιά 700 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Η πόλη έχει παγιδευτεί τώρα σε ένα πέταλο: στα ανατολικά, μια άλλη πυρκαγιά ζόμπι έχει κάψει μια ακόμη μεγαλύτερη περιοχή, ενώ στα δυτικά, μια νέα πυρκαγιά μαίνεται σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων από την κοινότητα, καταστρέφοντας περιουσίες. Οι περιοχές έχουν εκκενωθεί. Ο Γουέλς λέει ότι δεν περίμενε ότι η εξέλιξη θα ήταν τόσο άσχημη. «Απλώς συνέβη εκείνη τη μέρα που είχαμε πολύ δυνατούς ανέμους, με αποτέλεσμα να ξεφύγει».

Upland, CA – U.S. Forest Service firefighters in the Angeles National Forest burn piles of forest debris below Mt. Baldy on Wednesday morning, Nov. 29, 2023. Controlled burns are part of the service’s forest management practices. (Luis Sinco / Los Angeles Times)

Το 2023 κάηκε «μία Συρία»

Η βόρεια ζώνη του Καναδά – ένα μείγμα δασών και υγροτόπων – αποτελεί περισσότερο από το ήμισυ της χερσαίας έκτασής του. Οι πυρκαγιές έκαψαν μία έκταση – ρεκόρ 185.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων το 2023. Για να αντιληφθεί κανείς για τι μιλάμε, πρόκειται για μια περιοχή στο μέγεθος της Συρίας. Στον δυτικό Καναδά, πολλές από αυτές τις πυρκαγιές πέρασαν υπόγεια.

Μεγάλο μέρος του Καναδά διανύει το τρίτο έτος ξηρασίας, με τις δυτικές επαρχίες Αλμπέρτα, Βρετανική Κολομβία και Βορειοδυτικά Εδάφη να έχουν πληγεί περισσότερο. Το χιόνι ήταν πολύ λιγότερο και μεγάλοι ποταμοί συρρικνώθηκαν σε λεπτές λωρίδες. Το σκηνικό αυτό ευνόησε τις πυρκαγιές ζόμπι τον Απρίλιο και τον Μάιο.

Με τα hotspots να φουντώνουν γύρω της, η βορειοδυτική Αλμπέρτα αναγκάστηκε να κηρύξει την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου από τις 20 Φεβρουαρίου. Ο Μάικ Φλάνιγκαν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Thompson Rivers, που μελετά πυρκαγιές και παρακολουθεί τις εξελίξεις στη Βρετανική Κολομβία από τη δεκαετία του 1970, λέει ότι δεν έχει ξαναδεί ποτέ στο παρελθόν τόσο μεγάλο ξέσπασμα πυρκαγιών ζόμπι, όπως τα τελευταία χρόνια. «Φέτος είναι εξαιρετικά σοβαρά τα πράγματα», προειδοποιεί. «Ήδη έχουν καεί εκατοντάδες χιλιάδες εκτάρια από πυρκαγιές που έμειναν ζωντανές μέσα στον χειμώνα».

= Ολοένα και περισσότερα… ζόμπι

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι πυρκαγιές – ζόμπι θα γίνονται όλο και πιο συχνές, καθώς αποτελούν σύμπτωμα της κλιματικής κρίσης και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Καθώς αυτές θα πληθαίνουν η περίοδος των πυρκαγιών θα αρχίζει ολόενα και πιο νωρίς – κάτι που σημαίνει ότι και η ατμόσφαιρα θα επιβαρύνεται ολοένα και περισσότερο από τις εκπομπές άνθρακα.

Στο Imperial College του Λονδίνου αναζητούνται οι αιτίες. Όλα δείχνουν προς την αποξηραμένη τύρφη. Η τύρφη είναι το σκοτεινό, υγρό έδαφος που σχηματίζεται όταν η νεκρή φυτική ύλη συσσωρεύεται σε περιβάλλοντα με νερό, φτωχό σε οξυγόνο, όπως τα έλη του Καναδά, της Ρωσίας ή της Σκωτίας. Επειδή αυτή η ύλη δεν μπορεί να αποσυντεθεί πλήρως, είναι πλούσια σε άνθρακα, καθιστώντας τη δυνητικά ισχυρό καύσιμο για πυρκαγιές – ζόμπι. Το πόσο καταταστροφική θα αποδειχθεί, εξαρτάται μόνο από το πόσο υγρή ή ξερή είναι. Όταν η τύρφη ξηραίνεται, η κατάσταση μπορεί να γίνει εφιαλτική.

Η τύρφη, που σιγοκαίει

Χρειάζεται πολύ νερό για να σβήσει κανείς την τύρφη που σιγοκαίει: οι πυροσβέστες άντλησαν 7,5 δισεκατομμύρια λίτρα νερού από γειτονικές λίμνες για να σβήσουν μια πυρκαγιά τύρφης στη Βόρεια Καρολίνα το 2008. Ο Ράιν και οι συνεργάτες του έχουν επινοήσει ένα κατασταλτικό που, όπως το σαπούνι, επιτρέπει στο νερό να διεισδύσει στους μικροσκοπικούς πόρους του εδάφους και να σβήσει τις την τύρφη 39% πιο γρήγορα.

Αλλά πολλές πυρκαγιές- ζόμπι απέχουν δεκάδες χιλιόμετρα από την πλησιέστερη πόλη ή δρόμο. Οι επαρχίες συνήθως τις αφήνουν να καίνε, εκτός και αν απειλήσουν μια κοινότητα, ειδικά με την περίοδο των πυρκαγιών να μεγαλώνει και τους πυροσβέστες μερικής απασχόλησης να λιγοστεύουν. Ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψουμε τις πυρκαγιές των ζόμπι, λένε οι επιστήμονες, είναι να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές που προκαλούν την υπερθέρμανση του κλίματος.