Ποιους και πώς θα επηρεάσει η αποχή;

Ένα από τα μεγάλα ερωτηματικά των επικείμενων ευρωεκλογών – ίσως το μεγαλύτερο και το πιο καθοριστικό για το τελικό αποτέλεσμα –  είναι ο αριθμός των ψηφοφόρων που θα προσέλθουν στις κάλπες. Οι ενδείξεις μέχρι στιγμής κάνουν λόγο για πολύ μεγάλη αποχή, ίσως ακόμη και για ποσοστό – ρεκόρ.

Μέχρι σήμερα, το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής σε εθνικές εκλογές είναι αυτό που καταγράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 (56,16%),  σε ευρωεκλογές αυτό του Μαίου του 2019 (52,54%) και σε περιφερειακές αυτό του Οκτωβρίου του 2023 (52,51%). Είναι πολύ πιθανό αυτή τη φορά να καταρριφθούν όλα τα προηγούμενα ρεκόρ και να δούμε να προσέρχονται στην κάλπη λιγότεροι από τους μισούς καταγεγραμμένους ψηφοφόρους. Και αυτό, μάλιστα, παρά το γεγονός ότι παρέχεται για πρώτη φορά σε αυτές τις εκλογές το δικαίωμα της επιστολικής ψήφου, που θεωρητικά θα μπορούσε να διευρύνει το εκλογικό σώμα.

Η ΝΔ επιδιώκει ανάλογο ποσοστό (33,1%) από αυτό που πήρε στις τελευταίες Ευρωεκλογές. Αυτό θα είναι σχεδόν 1 ποσοστιαία μονάδα κάτω από το 40,56% που αποκτήθηκε στις εθνικές εκλογές πριν από ένα χρόνο (8 ποσοστιαίες μονάδες), αλλά θα επιβεβαιώσει ένα σταθερό και ευρύ προβάδισμα έναντι της αντιπολίτευσης. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι μόνο το ποσοστό, αλλά και ο αριθμός των ψηφοφόρων. Το 2019, το 33,1% αντιπροσώπευε 1.873.137 ψήφους. Σε αυτές τις Ευρωεκλογές, η συμμετοχή είχε φτάσει στο 58,69%, πολύ υψηλότερη από την αναμενόμενη για τις 9 Μαΐου. Αυτό σημαίνει ότι, στην πραγματικότητα, το κυβερνών κόμμα, παρά το γεγονός ότι αναμένεται να είναι άνετα το πρώτο και πολιτικά κυρίαρχο, θα μετρά σημαντικές απώλειες σε απόλυτους αριθμούς μόνο έναντι εθνικών εκλογών καθώς και έναντι των τελευταίων Ευρωεκλογών. Με άλλα λόγια, η ΝΔ θα έχει διπλό κόστος αποχής: από τη μια θα συνδέεται με την απροθυμία των πρώην ψηφοφόρων να πάνε στην κάλπη – μειώνοντας το ποσοστό της σε σχέση με τις εκλογές στη χώρα – από την άλλη θα αποτυπώνει μείωση της ισχύος της στον απόλυτο αριθμό ψηφοφόρων σε όλο το εκλογικό σώμα.

Για την αντιπολίτευση, η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη. Πρώτα απ ‘ όλα, οι υψηλές αποχές δείχνουν ότι η δυσαρέσκεια με την κυβέρνηση δεν είναι το είδος που οδηγεί τους ψηφοφόρους σε άλλες πολιτικές επιλογές, αλλά μόνο η απόφαση να μην πάει στην ψηφοφορία, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε οριακή αλλαγή του συσχετισμού των πολιτικών δυνάμεων, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια πολιτική αντιστροφή. Σε αυτές τις Ευρωεκλογές, σχεδόν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης εμφανίζονται ισχυρότερα στο ποσοστό τους σε σύγκριση με τις εθνικές εκλογές. Ωστόσο, η χαμηλή προσέλευση μπορεί να υποδηλώνει ότι η ισχύς του απόλυτου αριθμού ψήφων δεν έχει αυξηθεί. Και αυτό μπορεί να ερμηνευτεί πολιτικά ως η ήττα όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης στις εκλογές, η οποία υποτίθεται ότι προσφέρεται ως ευκαιρία στους ψηφοφόρους να στείλουν ένα μήνυμα δυσαρέσκειας στην κυβέρνηση.

Από κει και πέρα και επειδή πέραν της πολιτικής ουσίας υπάρχει και η μάχη των εντυπώσεων, υπάρχουν κόμματα που ευνοούνται σχετικά έναντι άλλων από την πιθανότητα της υψηλότερης αποχής. Το ΠΑΣΟΚ, με μια βάση παραδοσιακών του ψηφοφόρων μεγάλης ηλικίας που σπάνια απέχουν από τις κάλπες, το ΚΚΕ με ισχυρή οργανωμένη βάση και η Νέα Αριστερά, στην οποία έχει μετακομίσει κομμάτι της παραδοσιακής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν ένα σχετικό πλεονέκτημα που τους επιτρέπει να ελπίζουν ότι θα ζημιωθούν από την αποχή λιγότερο από τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, αυξάνοντας έτσι τα ποσοστά τους έστω και μικρό απόλυτο αριθμό ψήφων.