Μποζ για Γλυπτά του Παρθενώνα: Αντέδρασα γιατί οι Βρετανοί είπαν ότι τα πήραν νόμιμα, δεν υπάρχει φιρμάνι

Για την κατηγορηματική δήλωσή της πως δεν υπάρχει έγγραφο (φιρμάνι) που να νομιμοποιεί την αγορά από το βρετανικό κράτος των Γλυπτών του Παρθενώνα που με πρωτοφανή βαρβαρότητα απέσπασε ο λόρδος Έλγιν από τον διάκοσμο του μοναδικής λαμπρότητας αρχαίου ελληνικού μνημείου, μίλησε η επικεφαλής του τμήματος καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων της Τουρκίας, Ζεϊνέπ Μποζ.

«Ένιωσα την ανάγκη να αντιδράσω και να διορθώσω την βρετανική πλευρά», δήλωσε στον ΑΝΤ1. Επανέλαβε αυτό που είπε στην 25η Σύνοδο της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO, πως τέτοιο φιρμάνι δεν υπάρχει στα αρχεία της Τουρκίας και πως οι Βρετανοί βασίζονται σε ένα έγγραφο με ιταλική μετάφραση που δεν έχει ούτε υπογραφή ούτε και σφραγίδα του Σουλτάνου. Η Ζεϊνέπ Μποζ είπε πως υπάρχει μια αμοιβαία συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και πως είναι δύο χώρες που ανέκαθεν ήξεραν πώς να τηρούν στάση πάνω από την πολιτική.

Η Ζεϊνέπ Μποζ δήλωσε επίσης: «Πάντα τηρούσαμε στάση υπέρ της Ελλάδας στο θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα θα πάρει πίσω τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Υπάρχει μια αμοιβαία συνεργασία. Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι δύο χώρες που ανέκαθεν ήξεραν πώς να τηρούν στάση πάνω από την πολιτική. Υπό αυτή την έννοια, πρόκειται για δύο χώρες που ενεργούν ώριμα».

Η Ζεϊνέπ Μποζ είπε πως κατά τη 24η Σύνοδο της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσης (ICPRCP)στο Παρίσι, συζητήθηκε όπως γίνεται κάθε φορά το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα. Πρώτα οι εκπρόσωποι της Ελλάδας έκαναν τη δική τους παρουσίαση, στη συνέχεια μίλησε η βρετανική πλευρά. «Ενώ έκανε αυτές τις δηλώσεις, είπε ότι αυτά τα έργα ‘λήφθηκαν νόμιμα σύμφωνα με το βρετανικό δίκαιο’. Μπορεί να είναι έτσι, μπορεί να το αξιολογούν έτσι, δεν μπορώ να το σχολιάσω. Ωστόσο, είπε ότι ‘τα έλαβαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία νόμιμα στο πλαίσιο των οθωμανικών νόμων εκείνης της περιόδου’. Χρησιμοποίησε λοιπόν κάτι, μια πρόταση, που μου έλεγε κάτι. Ένιωσα την ανάγκη να αντιδράσω σε αυτό εκεί. Πιο συγκεκριμένα, ένιωσα την ανάγκη να το διορθώσω. Διότι δεν υπάρχει φιρμάνι στα αρχεία μας σχετικά με αυτό το θέμα που να δείχνει ότι πουλήθηκαν (τα Ελγίνεια) νόμιμα από τους Οθωμανούς, όπως λέει η Βρετανία. Το μόνο έγγραφο που συζητείται είναι μια ιταλική μετάφραση, και ακόμη και το περιεχόμενο αυτής της ιταλικής μετάφρασης, ακόμα κι αν είναι πρωτότυπο, το περιεχόμενό του δεν είναι 100% καθαρό, όταν το συγκρίνετε με την εργασία που έγινε. Δεν υπάρχει σφραγίδα, υπογραφή ή σφραγίδα Σουλτάνου οπουδήποτε σε αυτήν την ιταλική μετάφραση. Από αυτή την άποψη, φυσικά, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι μπορεί να έχει επίσημη ισχύ», ανέφερε ο Ζεϊνέπ Μποζ.

‘Όπως είπε: «Με τον ίδιο τρόπο, δεν υπάρχει κανένα έγγραφο στα αρχεία μας που να υποστηρίζει κάτι τέτοιο. Η Τουρκία ήταν πάντα υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στη χώρα τους, και η Ελλάδα υποστήριζε πάντα τις προσπάθειες της Τουρκίας κατά του λαθρεμπορίου, και οι δύο χώρες το έκαναν αμοιβαία. Πιστεύω όμως ότι το ότι το είπαμε τόσο ανοιχτά τράβηξε την προσοχή και το ενδιαφέρον του ελληνικού κοινού».

Türkiye ve Yunanistan’dan İngilizlere “Osmanlı” tokadı… 2 asırlık yalan çöktü

— TGRT HABER (@tgrthabertv) June 5, 2024

Ειδικά για το έγγραφο με ιταλική μετάφραση που έχουν στα χέρια τους οι Βρετανοί, η Ζεϊνέπ Μποζ είπε πως «δεν υπάρχει σφραγίδα, υπογραφή, οτιδήποτε μπορείς να σκεφτείς που να δείχνει ότι αυτό είναι επίσημο έγγραφο. Ξέρετε, μπορούμε και σήμερα να κάνουμε κάτι σαν αυτό: Μπορούμε να γράψουμε κάτι σε ένα κομμάτι χαρτί, να περιμένουμε να περάσουν 200 χρόνια και μετά να περιμένουμε να γίνει αποδεκτό ως επίσημο έγγραφο. Όπως δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, το ίδιο και αυτή η ιταλική μετάφραση δεν έχει επίσημη αξία».

Σε ερώτηση εάν η Τουρκία θα μπορούσε να ενημερώσει και γραπτώς τους Βρετανούς ότι δεν υπάρχει τέτοιο φιρμάνι που να αποδεικνύει τους ισχυρισμούς τους, η Ζεϊνέπ Μποζ είπε πως «είναι καθήκον των διπλωματών να πάρουν μια τέτοια απόφαση». «Σε αυτή τη φάση είπα στη συνάντηση ότι η Τουρκία δεν έχει τέτοιο επίσημο έγγραφο. Και νομίζω ότι στο μέλλον θα συναντηθούν οι δύο χώρες, θα συναντηθούν Ελλάδα και Τουρκία, και μαζί θα αποφασίσουν ποιο δρόμο θα ακολουθήσουν, και αν υπάρξει κοινό σημείο, είμαι σίγουρη ότι θα αποφασίσουν ποιο δρόμο θα ακολουθήσουν μέσω διμερών συναντήσεων».

Μάλιστα η Ζεϊνέπ Μποζ ανέφερε πως «δεν είναι κάτι καινούριο ότι η φιλία και η αλληλοστήριξή μας (με την Ελλάδα) σε αυτόν τον τομέα. Λειτουργούμε ως ένα εκεί, έτσι ήταν πάντα στην UNESCO».

Τουρκικά ΜΜΕ: Οθωμανικό «χαστούκι» στους Βρετανούς

Με τίτλους όπως «στήριξη στον γείτονα» και «ελληνοτουρκικό χαστούκι στους Βρετανούς» σχολιάζουν δημοσιεύματα τουρκικών ΜΜΕ την ευχάριστη αυτή έκπληξη που επεφύλαξε η Τουρκία στη χώρα μας στην 25η Σύνοδο της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσης.

Ειδικότερα, η υποστήριξη της Τουρκίας, η οποία εξέφρασε δια των εκπροσώπων της την ανυπομονησία της «να γιορτάσουμε όλοι μαζί την επιστροφή των Γλυπτών», αλλά και οι αντιδράσεις που προκάλεσε η στάση αυτή στην Αθήνα, δεν πέρασαν απαρατήρητες από τα τουρκικά ΜΜΕ.

Σε άρθρο της με τίτλο «Στήριξη στον γείτονα, η κυρία Ζεϊνέπ έκανε την Αθήνα ευτυχισμένη», η Hurriyet αναφέρει ότι η Τουρκία στηρίζει το ελληνικό αίτημα για επιστροφή των γλυπτών και επισημαίνει ότι η Ζεϊνέπ Μποζ έγινε το πρόσωπο της ημέρας στην Ελλάδα όταν ανακοίνωσε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι τα γλυπτά μεταφέρθηκαν νόμιμα στην Αγγλία κατά την οθωμανική περίοδο.

Η ομιλία της, γράφει η τουρκική εφημερίδα, «θεωρήθηκε ως ένα εξαιρετικά σημαντικό ατού και σημαντικό στήριγμα στον αγώνα της Ελλάδας για την επιστροφή των Ελγινείων από την Αγγλία εδώ και σχεδόν 40 χρόνια. Στην ομιλία της, η Μποζ είπε για τα Ελγίνεια: “Δεν γνωρίζουμε την ύπαρξη εγγράφου που θα νομιμοποιούσε αυτή την αγορά που έκαναν οι Βρετανοί αποικιοκράτες εκείνη την εποχή. Επομένως, ακόμη και αν λάβουμε υπόψη τους νόμους εκείνης της περιόδου, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να συζητήσουμε τη νομιμότητα αυτού. Ανυπομονούμε να γιορτάσουμε την επιστροφή αυτών των αγαλμάτων (στην Ελλάδα) με όλη μας την καρδιά… Επειδή πιστεύουμε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα σηματοδοτήσει μια αλλαγή στη στάση απέναντι στην προστασία των πολιτιστικών αγαθών και θα είναι το ισχυρότερο μήνυμα που θα σταλεί παγκοσμίως».

Haber: «Οθωμανικό» χαστούκι από την Τουρκία και την Ελλάδα στους Βρετανούς… κατέρρευσε το ψέμα δύο αιώνων»

«Η Τουρκία ακυρώνει το κόλπο των Βρετανών, οι οποίοι κρατούν τα ελληνικά γλυπτά του Παρθενώνα, επικαλούμενοι οθωμανικό διάταγμα. Η εκπρόσωπος της Τουρκίας στην UNESCO, Ζεϊνέπ Μποζ, η οποία δήλωσε ότι το διάταγμα που φέρεται να δόθηκε στον τότε Βρετανό πρέσβη λόρδο Έλγιν δεν υπήρξε ποτέ, έκανε την Αθήνα χαρούμενη. Δεν μένει κανένα εμπόδιο για την επιστροφή των αγαλμάτων», γράφει το τουρκικό μέσο.

Το ίδιο δημοσίευμα μάλιστα κάνει λόγο για επίδραση της βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων και στον τομέα του πολιτισμού.

Το παρασκήνιο της τουρκικής υποστήριξης

Για όσους παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις επί του ζητήματος, ωστόσο, η υποστήριξη της Τουρκίας δεν προέκυψε ξαφνικά. Αντιθέτως, αποτελεί το αποκορύφωμα της θετικής, σε γενικές γραμμές, στάσης που κρατά τα τελευταία χρόνια σχετικά με ζήτημα και οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην εντατική προεργασία που έκανε η ελληνική αντιπροσωπεία πριν την πραγματοποίηση της Συνόδου.

«Η θετική αυτή έκβαση είναι το αποτέλεσμα της συστηματικής δουλειάς που κάναμε εκ των προτέρων προκειμένου να επικοινωνήσουμε τις θέσεις και τα επιχειρήματά μας στα άλλα κράτη» εξηγεί στο protothema.gr ο γενικός διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης Νικόλαoς Σταμπολίδης, ο οποίος συμμετείχε στη Σύνοδο της UNESCO και προσθέτει: «Η στάση της Τουρκίας σχετικά με το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα ήταν θετική και κατά το πρόσφατο παρελθόν. Αυτή τη φορά όμως πήγε ένα βήμα παραπέρα».

Τα ακλόνητα ελληνικά επιχειρήματα

Στα στοιχεία που αποδεικνύουν την αυθεντικότητα ενός φιρμανιού εστίασε την επιχειρηματολογία της η ελληνική πλευρά αποδομώντας, με αποδείξεις, τους ισχυρισμούς των Βρετανών ότι ο Έλγιν απέσπασε, μετέφερε και πούλησε τα ελληνικά γλυπτά αριστουργήματα νόμιμα, έχοντας εξασφαλίσει ένα επίσημο έγγραφο.

Το ερώτημα λοιπόν που τέθηκε ήταν «τι συνιστά αυθεντικό φιρμάνι;» και μέσα από τα αποδεικτικά στοιχεία που παρουσίασε η ελληνική αντιπροσωπεία προέκυπτε με σαφήνεια πως το έγγραφο που επικαλούνται οι Βρετανοί δεν αποτελεί φιρμάνι αλλά μια απλή επιστολή και μάλιστα μεταφρασμένη στα ιταλικά.

«Παρουσιάσαμε ως αποδεικτικά στοιχεία δύο αυθεντικά φιρμάνια: αυτό που δόθηκε στον Έλγιν, το 1802, από τον τότε Σουλτάνο Σελίμ Γ’, για να ταξιδέψει στην οθωμανική αυτοκρατορία και το φιρμάνι του λόρδου Βύρωνα, από το 1810, που αποτέλεσε το διαβατήριό του για το πρώτο ταξίδι του στην Ελλάδα. Από τα δύο αυτά έγγραφα προκύπτει ότι ο τύπος των φιρμανιών παρέμενε ίδιος ακόμη και μετά την ανάληψη του θρόνου από τον νέο Σουλτάνο, τον Μαχμούμ Β’. Συνεχίζει δηλαδή να υπάρχει στο πάνω μέρος του μια καλλιγραφημένη υπογραφή του Σουλτάνου ενώ στη συνέχεια ακολουθείται ο ίδιος ακριβώς τύπος γραφής» μάς εξηγεί ο κ. Σταμπολίδης.

Το αυθεντικό φιρμάνι – διαβατήριο του λόρδου Βύρωνα

Συγκρίνοντας, ωστόσο, κανείς τα δύο παραπάνω αυθεντικά εγγράφα με αυτό που οι Βρετανοί αποκαλούν φιρμάνι του Έλγιν, αντιλαμβάνεται, με την πρώτη ματιά, πως δεν έχουν καμία απολύτως σχέση μεταξύ τους: «Από αυτή την αντιπαραβολή προκύπτει εμφανέστατα πως το συγκεκριμένο έγγραφο αφενός δεν ακολουθεί καθόλου τον τύπο του φιρμανιού, αφετέρου είναι μια ιταλική μετάφραση ενός γράμματος κατώτερου Τούρκου υπαλλήλου. Δεδομένου όμως ότι ήδη από τον 15ο αλλά ιδιαίτερα τον 16ο αιώνα, επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, όλα τα μάρμαρα, ασχέτως προέλευσης, ανήκαν στην περιουσία του Σουλτάνου είναι απίθανο κάποιος κατώτερος υπάλληλος να τόλμησε να δώσει γραπτή άδεια στον Έλγιν» επισημαίνει ο γενικός διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολη.