Η Ε.Ε. μπροστά στην πρόκληση της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας

Σήμερα η Γηραιά Ήπειρος είναι αντιμέτωπη με πολύ κρίσιμα ερωτήματα που δεν αφορούν μόνο τη διαχείριση των κρίσεων, οικονομικής, γεωπολιτικής, κλιματικής, μεταναστευτικής αλλά θα πρέπει να κοιτάξει μπροστά για τη διαμόρφωση μιας στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε. που δεν θα περιοριστεί μόνο στον τομέα της Άμυνας και της Ασφάλειας.

Είναι εμφανές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση γερνάει όχι μόνο σε πληθυσμό, αλλά και σε δύναμη. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Ευρώπη μετέφερε πολλές από τις βιομηχανίες της στην “φθηνή” Κίνα και τη Νοτιοανατολική Ασία, εξασφαλίζοντας φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία και εμπιστεύοντας την ασφάλειά της στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ε.Ε. βρίσκεται στο περιθώριο μιας νέας τεχνολογικής επανάστασης, με την ΑΙ και τις καινοτόμες τεχνολογίες αιχμής να κυριαρχούν. Ταυτόχρονα, αναζητά νέες πηγές ενέργειας μέσω της πράσινης μετάβασης, χωρίς όμως ένα στρατηγικό όραμα για έναν ισχυρό ευρωπαϊκό πυλώνα Άμυνας και Ασφάλειας.

Είναι πλέον προφανές ότι μια Ευρώπη που δεν επενδύει στην καινοτομία, δεν ενισχύει την κοινωνική συνοχή, δεν επενδύει σε νέες τεχνολογίες και δεν διαχειρίζεται δίκαια το κόστος της πράσινης μετάβασης, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Ωστόσο, χωρίς ισχυρή στρατιωτική παρουσία και αποτροπή, ο ρόλος και η επιρροή της στη νέα Παγκόσμια Τάξη που διαμορφώνεται θα είναι περιθωριακοί.

Ταυτόχρονα, υπάρχει ο κίνδυνος να εμφανιστεί στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ένας ηγέτης όπως ο Ν. Τραμπ, ο οποίος με την φράση “Αμερική Πρώτα” και τη δική του ατζέντα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την Ευρώπη απέναντι σε εξωτερικές απειλές.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμ.Μακρόν προειδοποίησε στην ομιλία του στη Σορβόννη ότι η Ευρώπη «μπορεί να πεθάνει» εάν δεν αντιμετωπίσει άμεσα τις προκλήσεις απέναντι στον προστατευτισμό της Κίνας και των ΗΠΑ, στηρίζοντας τις δικές της βιομηχανίες και χωρίς να εξασφαλίσει στρατηγική αυτονομία.

Τα κράτη μέλη, η νέα Κομισιόν και τα νέα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου θα πρέπει να απαντήσουν άμεσα σε ένα από τα μεγάλα ερωτήματα που αφορούν τη στρατηγική αυτονομία της Ε.Ε. Αυτή η αυτονομία θα επιτρέψει στην Ε.Ε. να έχει ισχυρή φωνή στα παγκόσμια πράγματα και ισχυρό στρατιωτικό αποτύπωμα όταν απαιτείται. Οι επιλογές που θα κληθούν να στηρίξουν αυτοί οι φορείς θα είναι κρίσιμες.

Στις αυριανές εκλογές, οι Ευρωπαίοι θα εκλέξουν τα νέα 720 μέλη του Ευρωκοινοβουλίου, γνωρίζοντας ότι παρόλο που το Ευρωκοινοβούλιο είναι αδύναμος θεσμός, μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις. Έχει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της νέας Κομισιόν, η οποία θα παίξει κρίσιμο ρόλο στο σχέδιο για την ευρωπαϊκή Άμυνα και Στρατηγική Αυτονομία.

Η άνοδος των ακροδεξιών δυνάμεων στις εκλογές θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στις συζητήσεις για την επιλογή των Επιτρόπων, καθώς και για τα σχέδια κοινής άμυνας και ενίσχυσης του αμυντικού βραχίονα. Αυτές οι δυνάμεις επιδιώκουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από την “γραφειοκρατία των Βρυξελλών” και να μην εμπλέκονται σε θέματα “κυριαρχίας”, όπως η Άμυνα, ενώ είναι γνωστό ότι έχουν στενές σχέσεις ή ακόμα και θαυμασμό για το καθεστώς του Πούτιν. Επιπλέον, αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα την υποστήριξη που παρέχει η Ε.Ε. στην Ουκρανία.

Η επιλογή για τη δημιουργία μιας θέσης Επιτρόπου Άμυνας και Ασφάλειας θα ενισχύσει το σχέδιο αυτό. Ωστόσο, πρέπει να αναζητηθεί ένα πρόσωπο με κύρος και όχι να καταλήξουμε σε αδιάφορες και επικίνδυνες ορισμένες φορές επιλογές, όπως ο Ζ. Μπορέλ που είχε γίνει Ύπατος Εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική.

Παράλληλα, πρέπει να ξεκινήσει το σχέδιο για την ενίσχυση των Ευρωπαϊκών Αμυντικών Βιομηχανιών, με την κοινή προκήρυξη διαγωνισμών για την απόκτηση όπλων και εξοπλισμού. Αυτό το σχέδιο είναι δύσκολο, καθώς απαιτεί επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, αλλά θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τον κατακερματισμό και τη σπατάλη δισεκατομμυρίων ευρώ, πολλά από τα οποία καταλήγουν εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως στην αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ.

Η πρόταση Μητσοτάκη-Τουσκ για κοινή ευρωπαϊκή αντιπυραυλική ασπίδα ήταν ένα πρώτο βήμα για μπει στο «αυλάκι» αυτή η συζήτηση η οποία θα επανέλθει με δριμύτητα μετά τις ευρωεκλογές. Πολύ περισσότερο όταν διαπιστώνεται ότι η επιθετικότητα της Ρωσίας κάθε άλλο παρά βαίνει προς ύφεση και ότι ενδεχόμενη εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ ενδεχομένως να αφήσει ακάλυπτη και ευάλωτη την Ευρώπη.

Η Ευρώπη δεν έχει σκοπό να αντικαταστήσει ή να απομακρύνει το ΝΑΤΟ, αλλά μπορεί να αποκτήσει έναν ισχυρό και ισότιμο ρόλο εντός της Συμμαχίας. Ταυτόχρονα, μπορεί να επηρεάζει διεθνείς κρίσεις που δεν εμπίπτουν στην ευθύνη του ΝΑΤΟ.

Η δημιουργία μιας νέας Αρχιτεκτονικής Ασφάλειας για την Ευρώπη είναι μια πρόκληση που απαιτεί τεράστια χρηματοδότηση και απουσία συμφωνίας για την έκδοση ευρωομολόγου. Επιπλέον, η Κοινή Αμυντική Πολιτική θα έχει νόημα μόνο εάν υπάρχει διαμορφωμένη και Κοινή Στρατηγική Αντίληψη. Το μεγάλο δίλημμα είναι εάν η Ε.Ε. θα πρέπει να αποκλείσει τη Ρωσία ή να την περιλάβει ως στρατηγικό αντίπαλο στη νέα Αρχιτεκτονική Ασφάλειας της Ηπείρου.