Η κυβέρνηση Ερντογάν αδιαφορεί ποιοι και πως χρησιμοποιούν τα όπλα της

Η αντιπολίτευση κατηγόρησε την κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι παραμελεί τη διεθνή της ευθύνη να διασφαλίσει ότι τα εξαγόμενα όπλα δεν θα καταλήξουν στα χέρια ακούσιων χρηστών.

Σε γραπτή κοινοβουλευτική ερώτηση προς τον υπουργό Άμυνας Yaşar Güler, ο Oğuz Kaan Salıcı, βουλευτής του κύριου αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), δήλωσε ότι η ανάπτυξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας έχει επίσης αυξήσει τις διεθνείς ευθύνες της Τουρκίας.

Ο Salıcı υπέβαλε σειρά γραπτών ερωτημάτων στον Güler, αμφισβητώντας τις πρακτικές και τις ευθύνες του υπουργείου σχετικά με τις εξαγωγές όπλων. Διερωτήθηκε για τον αριθμό των αιτήσεων αδειών εξαγωγής που εγκρίθηκαν και απορρίφθηκαν την τελευταία δεκαετία και ζήτησε διαβεβαιώσεις ότι τα τουρκικά στρατιωτικά πυρομαχικά δεν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον της Τουρκίας ή των συμφερόντων της.

Επιπλέον, ρώτησε σχετικά με τα μέτρα που εφαρμόζονται για να αποτραπεί η χρησιμοποίηση των εξαγόμενων όπλων σε ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διεθνείς κυρώσεις κατά της Τουρκίας.

Ο Salıcı εξέφρασε επίσης ανησυχίες σχετικά με την παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τα πιστοποιητικά, τα οποία υποτίθεται ότι διασφαλίζουν ότι τα εξαγόμενα στρατιωτικά προϊόντα δεν μεταβιβάζονται σε τρίτους. Ρώτησε πώς εντοπίζονται οι παραβιάσεις αυτών των συμφωνιών και ποιες κυρώσεις επιβάλλονται στις χώρες εισαγωγής εάν παραβιάζουν αυτούς τους όρους.

Επιπλέον, ο Salıcı ζήτησε πληροφορίες σχετικά με τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των αιτήσεων αδειών εξαγωγής και κατά πόσον κατά τη διαδικασία έγκρισης ζητείται η γνώμη των αρμόδιων φορέων, όπως το Υπουργείο Εξωτερικών, ο Εθνικός Οργανισμός Πληροφοριών, το Υπουργείο Εμπορίου και το Υπουργείο Βιομηχανίας και Τεχνολογίας.

Διερωτήθηκε επίσης αν οι εξαγωγές όπλων που περιλαμβάνουν εξαρτήματα ξένης κατασκευής απαιτούν πρόσθετες άδειες από τις χώρες προέλευσης και ποιο είναι το καθορισμένο όριο ξένου περιεχομένου για τις απαιτήσεις αυτές.

Τέλος, ο Salıcı ρώτησε αν οι ισχύοντες νόμοι και τα προεδρικά διατάγματα που διέπουν τις εξαγωγές όπλων είναι επαρκή ή αν εξετάζεται το ενδεχόμενο θέσπισης νέας νομοθεσίας για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.

Σε ένα από τα γραπτά ερωτήματά του, ο Salıcı ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία δεν έχει ακόμη αντιμετωπίσει κανένα διεθνές ζήτημα σχετικά με τη χρήση των όπλων που έχει εξαγάγει- ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι ανακριβής.

Το 2021 οι νομοθέτες της αντιπολίτευσης επέκριναν μια στρατιωτική συμφωνία που υπογράφηκε με την Αιθιοπία, με στόχο τη βελτίωση των στρατιωτικών σχέσεων και την ανταλλαγή πληροφοριών, ιδίως από τη στιγμή που η Αιθιοπία και η Αίγυπτος εμπλέκονται σε μια διαμάχη για το φράγμα του Νείλου. Προειδοποίησαν ότι τουρκικά όπλα ή στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από την Αιθιοπία εναντίον της Αιγύπτου, προκαλώντας ενδεχομένως μια νέα κρίση μεταξύ Άγκυρας και Καΐρου, την ώρα που η Τουρκία προσπαθούσε να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο εκείνη την περίοδο.

Το 2022 οι στρατιωτικές σχέσεις Τουρκίας-Αιθιοπίας ήρθαν στη διεθνή ατζέντα, αφού ο αιθιοπικός στρατός χτύπησε στις 7 Ιανουαρίου 2022 ένα δημοτικό σχολείο γεμάτο παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένους άνδρες με μη επανδρωμένα αεροσκάφη που αγόρασε από την Τουρκία. Τουλάχιστον 59 άμαχοι σκοτώθηκαν και δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, δεν ήταν γνωστό ότι η Τουρκία είχε πουλήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Αιθιοπία. Τα υπολείμματα όπλων που ανακτήθηκαν από την περιοχή διαπιστώθηκε ότι ήταν κατευθυνόμενες βόμβες MAM-L (έξυπνα μικροπυρομαχικά) που παρήγαγε η τουρκική Roketsan και συνδυάστηκαν αποκλειστικά με τουρκικής κατασκευής drones Bayraktar. Η τουρκική πρεσβεία φέρεται να μεταφέρθηκε στην Κένυα για λόγους ασφαλείας- ωστόσο, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών το διέψευσε, λέγοντας ότι μόνο ο πρεσβευτής είχε εγκαταλείψει προσωρινά την Αιθιοπία.

Η πώληση στρατιωτικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Τουρκία στην Ουκρανία προκάλεσε εντάσεις με τη Ρωσία τον Οκτώβριο του 2021. Η ουκρανική κρατική τηλεόραση μετέδωσε ένα βίντεο που δείχνει ένα τουρκικής κατασκευής στρατιωτικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος που χρησιμοποιήθηκε εναντίον των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία δυνάμεων στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς στις 23 Οκτωβρίου 2021.

Το Κρεμλίνο δήλωσε την επόμενη ημέρα ότι ο φόβος του σχετικά με την απόφαση της Τουρκίας να πουλήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη κρούσης στην Ουκρανία έγινε πραγματικότητα και ότι τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη κινδύνευαν να αποσταθεροποιήσουν την κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία.

Ωστόσο, η Τουρκία υποστήριξε ότι δεν έχει καμία ευθύνη για τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πουλάει. “Εάν μια χώρα τα αγοράσει από εμάς, δεν είναι πλέον τουρκικά”, δήλωσε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu στους δημοσιογράφους μετά τη συνάντησή του με τον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ, στη σύνοδο κορυφής της G20 στη Ρώμη τον Νοέμβριο του 2021. “Ίσως η Τουρκία να το παρήγαγε, αλλά ανήκει στην Ουκρανία”, είπε. Παρ’ όλα αυτά, κάλεσε επίσης τις ουκρανικές αρχές να σταματήσουν να αναφέρονται στα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή στην Τουρκία όταν μιλούν για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Παρά την έκφραση δυσφορίας για τις συνεχιζόμενες πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Τουρκία στην Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας το 2022, η Μόσχα δεν έχει κλιμακώσει το ζήτημα αυτό σε σημείο κρίσης μεταξύ των δύο χωρών. Αυτή η αυτοσυγκράτηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απόφαση της Τουρκίας να μην ενταχθεί στις δυτικές κυρώσεις και στον ρόλο της στην αποφυγή του εμπάργκο κατά της Ρωσίας.

Ένας σημαντικός παράγοντας για την επιτυχία των πρωτοβουλιών της Τουρκίας για την αύξηση των εξαγωγών αμυντικού υλικού τα τελευταία χρόνια, που ονομάζεται επίσης “διπλωματία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών”, έγκειται στην επικέντρωση της Τουρκίας σε εμπορικούς στόχους και όχι στο πώς και εναντίον ποιου χρησιμοποιούνται αυτά τα όπλα. Οι αφρικανικές χώρες προσελκύονται όλο και περισσότερο από τα τουρκικά όπλα, ιδίως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, λόγω της ευκολίας και της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών πώλησης και των διαδικασιών έγκρισης. Η Τουρκία δεν έχει επίσης μακρά διαδικασία έγκρισης εξαγωγών για αμυντικά προϊόντα, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πηγή: Nordic Monitor