«Ευρωπαϊκή Ακροδεξιά και Τραμπ ίσως διαλύσουν τη δημοκρατία»

«Οι εκλογές στην Ευρώπη ήταν προάγγελος του Τραμπ, όμως εκεί [στην Ευρώπη] το κέντρο κρατάει προς το παρόν. Ενώ εδώ στις ΗΠΑ το κοινωνικό συμβόλαιο διαβρώνεται, αφού ο πρώην πρόεδρος είναι έτοιμος να αμφισβητήσει τα θεμέλια της φιλελεύθερης δημοκρατίας». Με τον πρώην σύμβουλο του Μπαράκ Ομπάμα, καθηγητή Τσαρλς Κάπτσαν, μίλησε η Repubblica με αφορμή τόσο τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών όσο και τις επικείμενες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. «Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θα γίνει πολύ πιο σκοτεινό αν στις ΗΠΑ επικρατήσει ο Τραμπ» είπε ο Κάπτσαν. «Θα υπάρξει ασταμάτητη διολίσθηση προς την κατεύθυνση της διάλυσης της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Και τότε η Τζόρτζια Μελόνι, αλλάζοντας γραμμή, θα συμπαραταχθεί. Πρώτη φορά στη ζωή μου νιώθω υπαρξιακό φόβο».

Βέβαια, η Μελόνι παρεισέφρησε στη συζήτηση όχι λόγω πολιτικού εκτοπίσματος, ιδίως στη γεωπολιτική, αλλά επειδή ο Αμερικανός έδωσε συνέντευξη σε ιταλικό μέσο. Θέλησε να είναι, ας πούμε, ευγενικός προς τους συνομιλητές του. Η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων μάλλον δεν εξέπληξε τον Κάπτσαν. «Η τάση των τελευταίων ετών έδειχνε την αυξανόμενη δύναμη της Ακροδεξιάς». Και δεν μαύρισε εντελώς η ψυχή του: «Τα καλά νέα είναι ότι το Κέντρο δείχνει να αντέχει, διατηρώντας την πλειοψηφία στην Ευρωβουλή. Το βασικό ερώτημα, βέβαια, είναι για πόσον καιρό ακόμη…» Εξήγησε, πάντως, την ανησυχία του ως Αμερικανός: «Μετά το Brexit και τη νίκη του Τραμπ, που ήταν κομβικά σημεία της κλίσης επί δεξιά, η εικόνα της υπόλοιπης Ευρώπης ήταν καθησυχαστική. Τώρα πλέον δεν είναι».

Μπλόφα του Μακρόν Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο Κάπτσαν στις Γερμανία και Γαλλία, προφανώς λόγω του ειδικού βάρους τους μέσα στο σύστημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και γενικότερα στο Δυτικό στρατόπεδο, τόσο στην οικονομία όσο και στην Αμυνα. «Ανησυχώ για αυτές» είπε και προσπάθησε να εξηγήσει γιατί βιάστηκε ο ηττηθείς στις ευρωεκλογές πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, να ανακοινώσει τη διάλυση της γαλλικής Βουλής και την προκήρυξη πρόωρων βουλευτικών εκλογών. «Εν όψει των προεδρικών εκλογών, ο υπολογισμός του Μακρόν είναι ότι θα αποδυναμώσει τη Λεπέν δίνοντάς της την ευκαιρία να κυβερνήσει, όμως μπορεί να συμβεί και το αντίθετο» είπε. Κατόπιν ο Αμερικανός αναφέρθηκε στους φόβους του για την πολιτική σταθερότητα στην Ευρώπη, επικεντρώνοντας κυρίως στον άγνωστο «χ» της όλης ιστορίας, που δεν είναι άλλος από τον βαθμό ενσωμάτωσης της Ακροδεξιάς στο αποδεκτό από τις ΗΠΑ σύστημα διακυβέρνησης. «Δεν ξέρουμε πού θα μας οδηγήσει μια δεξιά πλειοψηφία».

Ακολούθησε ο συσχετισμός με τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ. «Αν ακούσετε τον κύκλο του Τραμπ, τους ανθρώπους γύρω από αυτόν, θα καταλάβετε ότι είναι πολύ αυταρχικοί. Αν κερδίσει ο Τραμπ θα θέσει υπό αμφισβήτηση τα θεμέλια της φιλελεύθερης δημοκρατίας». Και ξανά επιστροφή στον παγκόσμιο χάρτη: «Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τη μετατόπιση από το Κέντρο, εξάλλου το βλέπουμε να συμβαίνει στην Τουρκία, στην Ουγγαρία, στην Πολωνία, στο Ισραήλ και στις ίδιες τις ΗΠΑ, όπου ο διεκδικητής των προεδρικών εκλογών προσπάθησε να ανατρέψει τη δημοκρατία». Από τις ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του Κάπτσαν ήταν η απόφανση ότι οι ψηφοφόροι του Τραμπ συμφωνούν μαζί του όσον αφορά «το γκρέμισμα του φιλελεύθερου δημοκρατικού συστήματος». Είπε δηλαδή πως δεν είναι παραπλανημένοι από την πολιτική αγυρτεία, αλλά αντιθέτως, ξέρουν πολύ καλά τι θέλουν. Οταν ρωτήθηκε τι πρέπει να κάνουν οι δημοκρατικές δυνάμεις για να αποτρέψουν τέτοιες εξελίξεις, ο Κάπτσαν είπε ότι σε ορισμένα ζητήματα όπως η μετανάστευση, «με την οποία σπεκουλάρουν οι ακροδεξιοί», έπρεπε οι δημοκράτες (οι Δημοκρατικοί) να είχαν δράσει πολύ νωρίτερα. «Αν θέλουν να σώσουν τη δημοκρατία, οι φιλελεύθερες δυνάμεις πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες που τους κάνουν να νιώθουν άβολα».

Δημοκρατία της Βαϊμάρης Ο Κάπτσαν είδε και ομοιότητες του σημερινού κόσμου με την κατάσταση που επικρατούσε στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, η οποία ετελεύτησε με τη νόμιμη άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. «Επικίνδυνη ομοιότητα. Τότε οδηγήθηκαν στον φασισμό και στον ναζισμό η μεσαία και εργατική τάξη, τώρα ψηφίζουν την Ακροδεξιά». Θετική εξαίρεση στο κλίμα που κατά τη γνώμη του επικρατεί στη σημερινή Ευρώπη, ο αμερικανός καθηγητής είδε «την περίπτωση Τουσκ στην Πολωνία» και την έφερε ως παράδειγμα κεντρώας διακυβέρνησης. Ωστόσο «αν τα κεντρώα κόμματα δεν δώσουν απαντήσεις και αν ο Τραμπ κερδίσει τον Νοέμβριο, η Δεξιά θα οδηγηθεί δεξιότερα και η Ευρώπη θα επιστρέψει στον εθνικισμό. Τότε θα καταστεί πολύ πιο δύσκολο να υποστηρίξουμε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την Ουκρανία». Κλείνοντας τις δηλώσεις του στο ιταλικό μέσο, ο αμερικανός καθηγητής που απηχεί τις διαχρονικές θέσεις των Δημοκρατικών στα θέματα γεωπολιτικής υποστήριξε την άποψη ότι «το Κρεμλίνο πανηγύρισε τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών» διότι «η Μόσχα ευνοεί οτιδήποτε κάνει τη Δύση πιο διχασμένη και πιο δυσλειτουργική».