Η κυβέρνηση μπροστά σε ασφυκτικό οικονομικό πλαίσιο

Οι ευρωεκλογές τελειώσαν ταρακουνώντας συθέμελα την Ευρώπη. Η ακροδεξιά κατέγραψε άνοδο στα περισσότερα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ στη Γαλλία η άνοδος της Λεπέν προκάλεσε πρόωρες εθνικές εκλογές. Στη χώρα μας η αποδοκιμασία στην κυβέρνηση καταγράφηκε με εμφατικό τρόπο. Η αντιπολίτευση (ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΟΚ) δεν κατόρθωσε να εισπράξει τη δυσαρέσκεια προς το κυβερνών κόμμα καταγράφοντας «χαμηλές πτήσεις». Η ακροδεξιά αθροιστικά ξεπέρασε το 18% και χτύπησε «καμπανάκια».

Τρεις ημέρες μετά τον πολιτικό σεισμό, οι εξελίξεις εκτυλίσσονται με μεγάλη ταχύτητα. Ο Ιούνιος θεωρείται κρίσιμος μήνας για την Ελλάδα και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς αναμένουν με αγωνία τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες που θα ισχύσουν από το 2025. Αυτοί οι κανόνες έρχονται να βάλουν τέλος στη δημοσιονομική χαλαρότητα που επικράτησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και μετά από αυτήν.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα μεγάλο δίλημμα. Πρέπει να αποφασίσει εάν θα προχωρήσει σε αλλαγές και διορθωτικές κινήσεις στην οικονομική πολιτική, με πιθανό δημοσιονομικό κόστος, ή αν θα επιλέξει την εγκράτεια και τον περιορισμό των δαπανών για να ικανοποιήσει τις αγορές και να επιτύχει τους στόχους που έχει θέσει η ΕΕ.

Η απάντηση μπορεί να θεωρηθεί εύκολη όμως δεν είναι. Όλο το τελευταίο διάστημα το οικονομικό επιτελείο έλεγε σε όλους τους τόνους ότι δεν υπάρχουν τα δημοσιονομικά περιθώρια για περαιτέρω μέτρα στήριξης, ενώ απέρριπτε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο μειώσεων στην έμμεση φορολογία προκειμένου να υπάρξει αποκλιμάκωση των τιμών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να ανακοινώσει σε όλα τα κράτη μέλη τους δημοσιονομικούς στόχους που οφείλουν να επιτύχουν για την επόμενη τετραετία, παρά το γεγονός ότι ο δρόμος δεν είναι εύκολος, ειδικά για τις χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος. Η Κομισιόν προσπαθεί να βρει έναν συμβιβασμό μεταξύ των αυστηρών απόψεων της βόρειας Ευρώπης για πειθαρχία και των αιτημάτων της νότιας Ευρώπης για χαλάρωση των χρονικών ορίων.

Τα κράτη-μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι το χρέος τους σε σχέση με το ΑΕΠ θα μειωθεί ή θα παραμείνει σε λογικά επίπεδα και ότι το έλλειμμά τους θα μειωθεί ή θα διατηρηθεί κάτω από το 3%. Προτείνεται ένα ελάχιστο ποσοστό προσαρμογής της τάξης του 0,5% του ΑΕΠ ετησίως ως σημείο αναφοράς, το οποίο θα πρέπει να εφαρμόζεται όσο το έλλειμμα είναι πάνω από το 3% του ΑΕΠ, προσπαθώντας να συμβιβαστεί με τις απαιτήσεις των χωρών του Νότου.

Έτσι, οι κυβερνήσεις -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- καλούνται να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις και να τηρήσουν λεπτές ισορροπίες: Να αφουγκραστούν το μήνυμα της κάλπης και να μείνουν ταυτόχρονα στο δρόμο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και των αγορών που απαιτούν περισσότερη πειθαρχία.

Αυτό το οποίο αναμένει η Ελλάδα είναι το πού θα…κάτσει η «μπίλια» του πλαφόν μεταβολής των καθαρών δαπανών για το διάστημα 2025-2028.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, αυτό συνεπάγεται ότι οι επόμενοι προϋπολογισμοί θα συνταχθούν με βάση αυτά τα ποσοστά που θα ανακοινωθούν την 21η Ιούνη και απορρέουν από το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας στο οποίο κατέληξαν οι ευρωπαίοι ηγέτες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αρμοδίων παραγόντων, το πιθανότερο είναι ότι για την Ελλάδα το ποσοστό αύξησης των δαπανών θα κυμανθεί στην περιοχή του 2,5% με 3%.

Με το ποσοστό αυτό, θα είναι πολύ περιορισμένες οι δυνατότητες για αυξήσεις στις δαπάνες το επόμενο έτος, εκτός από τα ήδη προγραμματισμένα μέτρα όπως η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, η περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η μόνιμη μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο και η αύξηση των συντάξεων. Με βάση αυτά, είναι πολύ δύσκολο να ληφθούν μέτρα ενάντια στην ακρίβεια ή για περαιτέρω αύξηση των εσόδων.