Με τους δεσμούς Κίνας-Ιράν σε κρίση, η Τεχεράνη δεν μπορεί «να κατέβει από το τρένο του τρόμου»

Το Ιράν μπορεί να εκνευριστεί με τη δήλωση της Κίνας σχετικά με το Αμπού Μούσα και τη Μεγάλη και τη Μικρή Τούντα, ή μπορεί να εκφράσει την οργή του στην Κίνα, να προχωρήσει και να επικεντρωθεί αντ’ αυτού στην άντληση των πολλών οικονομικών και πολιτικών οφελών που αποκομίζει από τη σχέση του με το Πεκίνο.

Σε δήλωσή της πριν από μία εβδομάδα, η Κίνα εξέφρασε και πάλι την υποστήριξή της στη θέση του Άμπου Ντάμπι σε σχέση με τα τρία νησιά που αμφισβητούνται από το Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η δήλωση, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα κατά τη διάρκεια του Φόρουμ Συνεργασίας Κίνας-Αραβικών Κρατών που πραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο, περιέγραφε την “υποστήριξη της Κίνας στις προσπάθειες των ΗΑΕ να επιτύχουν ειρηνική λύση στο ζήτημα των τριών νησιών, του Μεγάλου Τουνμπ, του Μικρού Τουνμπ και του Αμπού Μούσα, μέσω διμερών διαπραγματεύσεων”.

Για τους Ιρανούς, δεν υπάρχει ανάγκη διαπραγμάτευσης, καθώς προΐστανται των νησιών για αρκετές δεκαετίες. Βαθιά απογοητευμένο από την κινεζική στάση, το Ιράν κάλεσε τον Cong Peiwu, τον νέο πρέσβη της Κίνας στην Ισλαμική Δημοκρατία. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, η ιρανική κυβέρνηση εξέφρασε την προσδοκία της από το Πεκίνο να “διορθώσει τη θέση του” όσον αφορά τα τρία νησιά.

Μετά τη συνάντηση με τους Ιρανούς αξιωματούχους, το Πεκίνο διπλασίασε τη θέση του, υποστηρίζοντας ότι η δήλωση αντανακλούσε την ειλικρινή του στάση επί του θέματος. Δεν είναι σαφές αν πρόκειται απλώς για μια ευκαιρία που εκμεταλλεύονται οι Κινέζοι για να “βουτυρώσουν” τα ΗΑΕ, πιστεύοντας τελικά ότι οποιαδήποτε ουσιαστική αμφισβήτηση για τα νησιά είναι εξαιρετικά απίθανη. Αυτό που είναι σαφές, ωστόσο, είναι ότι δεν είναι όλα ρόδινα μεταξύ του Ιράν και της Κίνας επί του παρόντος.

Δεν είναι η πρώτη διαμάχη

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που τα τρία νησιά ρίχνουν σκιά στις σινοϊρανικές σχέσεις, ούτε η πρώτη φορά που οι Κινέζοι αναστατώνουν τους Ιρανούς στην προσπάθειά τους να εξισορροπήσουν τις σχέσεις μεταξύ του Ιράν και των εχθρών του στην περιοχή και πέραν αυτής.

Τον Δεκέμβριο του 2022, το Πεκίνο εξέδωσε ανάλογη, και μάλιστα σχεδόν πανομοιότυπη, κοινή δήλωση με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου σχετικά με τα τρία νησιά. Η ιρανική απάντηση ήταν σχεδόν ακριβώς η ίδια με αυτή. Ο Κινέζος πρέσβης κλήθηκε. Οι Ιρανοί εξέφρασαν την οργή τους, με τον πρώην πρόεδρο Ραϊσί να θέτει το θέμα σε συνάντηση με τον Κινέζο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης. Και στη συνέχεια οι σχέσεις απλά προχώρησαν, τουλάχιστον τυπικά.

Αλλά το Πεκίνο δεν έφυγε εντελώς αλώβητο από το επεισόδιο αυτό. Ενώ η ιρανική κυβέρνηση προχώρησε γρήγορα, δίνοντας μάλιστα στους Κινέζους το απόλυτο παράσημο της τιμής να ισχυριστούν ότι μεσολάβησαν για την εξομάλυνση των σχέσεών τους με τη Σαουδική Αραβία τρεις μήνες αργότερα, δεν ήταν όλα ήρεμα κάτω από την επιφάνεια.

Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά όσων στο Ιράν έχουν αρχίσει να ανησυχούν βαθιά για τον ρόλο της Κίνας στη χώρα τους, η δήλωση οδήγησε αρκετούς Ιρανούς πολιτικούς να αντιδράσουν με σφοδρές επιθέσεις κατά του Πεκίνου. Ορισμένοι έθεσαν ακόμη και το ερώτημα αν η Ισλαμική Δημοκρατία θα πρέπει να αποχωριστεί την επί δεκαετίες παράδοση υποστήριξης της Κίνας σε βασικά ζητήματα κυριαρχίας, συμπεριλαμβανομένης της κρίσης των Ουιγούρων και του καθεστώτος της Ταϊβάν.

Η αντίληψή τους ήταν ότι αν η Κίνα ήταν πρόθυμη να υπονομεύσει την κυριαρχία της, γιατί να μην ανταποδώσει; Εξάλλου, το Πεκίνο έχει δαπανήσει μεγάλη ρητορική προσπάθεια από την αρχή των σινοϊρανικών σχέσεων, υπογραμμίζοντας την ιερότητα της κυριαρχίας και την αμοιβαία μη ανάμειξη. Αν αυτό ήταν μόνο λόγια, γιατί να επιμείνει η Τεχεράνη στην παρωδία; Γιατί, πράγματι, το Ιράν πρέπει να παραμείνει κοντά στη Λαϊκή Δημοκρατία;

Το Ιράν πιο απομονωμένο

Η απάντηση βρίσκεται στην απομόνωση του Ιράν στη διεθνή σκηνή. Όπως τέλεια συμπυκνώθηκε από τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), η σχέση της Τεχεράνης με το Πεκίνο αξίζει το περιστασιακό πισωγύρισμα. Την περασμένη Τετάρτη, η ΙΑΕΑ ψήφισε υπέρ της αποδοκιμασίας του Ιράν για την έλλειψη συνεργασίας με τον οργανισμό. Η Κίνα, μαζί με τη Ρωσία, αντιτάχθηκε στην πρόταση μομφής κατά του Ιράν.

Ενώ η αντίθεση αυτή δεν προστάτευσε ουσιαστικά το Ιράν – πράγματι, η ψηφοφορία για τη μη νομικά δεσμευτική μομφή πέρασε – η Κίνα εξακολουθεί να είναι σε θέση να παρέχει φωνή για το Ιράν σε βασικούς παγκόσμιους θεσμούς. Δεν το κάνει πάντα, αλλά ακόμη και η περιστασιακή υποστήριξη από μια μεγάλη δύναμη είναι επωφελής για την Τεχεράνη.

Πράγματι, σε κοινή δήλωση με το Ιράν και τη Ρωσία, το Πεκίνο κάλεσε “τις δυτικές χώρες να επιδείξουν πολιτική βούληση, να συγκρατηθούν από τον ατελείωτο τροχό της κλιμάκωσης που έχουν γυρίσει … και να κάνουν το απαραίτητο βήμα προς την αναβίωση του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης”. Είναι αυτού του είδους η υποστήριξη που διατηρεί τη φλόγα της Κίνας αναμμένη για την Τεχεράνη.

Εδώ έγκειται το ζήτημα. Η Τεχεράνη είναι εδώ και καιρό απομονωμένη από μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας. Η Κίνα δεν είχε ποτέ ενδοιασμούς να συνεργαστεί με το Ιράν. Ενώ το Πεκίνο έχει επικριθεί από πολλούς στην Ισλαμική Δημοκρατία για μονοπώληση των ιρανικών αγορών, η Κίνα αποτελεί εδώ και καιρό σανίδα σωτηρίας για την οικονομία του Ιράν εν μέσω της αστάθειας των διεθνών κυρώσεων και του πολιτικού αποκλεισμού.

Ποιες είναι λοιπόν οι επιλογές του Ιράν; Σίγουρα, μπορούν να εκνευριστούν για τη δήλωση της Κίνας σχετικά με το Αμπού Μούσα και τη Μεγάλη και τη Μικρή Τούντα, ή μπορούν να εκφράσουν την οργή τους για την Κίνα και να προχωρήσουν, εστιάζοντας αντ’ αυτού στην απόσπαση των πολλών οικονομικών και πολιτικών οφελών που αποκομίζουν από τη σχέση τους με το Πεκίνο. Για τους Ιρανούς αξιωματούχους, δεν υπάρχει συζήτηση για το ποια οδό προτιμούν. Οι σινοϊρανικές σχέσεις μπορεί να είναι ένα τρενάκι του τρόμου κατά καιρούς, αλλά η Τεχεράνη δεν έχει καμία πρόθεση να κατέβει από τη διαδρομή.

Πηγή: Al Monitor