Προλαβαίνει να σώσει την Ουκρανία ο Μπάιντεν με τη νέα συμφωνία για την ασφάλεια;

Ο Τζο Μπάιντεν αντιστάθηκε σταθερά στις πιέσεις κατά τη διάρκεια των 27 μηνών πολέμου για να μπει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, πεπεισμένος ότι αυτό θα μπορούσε γρήγορα να οδηγήσει στην αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων σε άμεση σύγκρουση με τους Ρώσους. Ετσι, την Πέμπτη, παρουσίασε, στη σύνοδο κορυφής των G7, εναλλακτικά βήματα με σκοπό να δείξει στον Βλαντίμιρ Πούτιν ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν είχαν καμία πρόθεση «να τα μαζέψουν και να φύγουν». Υπέγραψε ένα 10ετές σύμφωνο ασφαλείας με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, το οποίο ο Μπάιντεν παρουσίασε ως εγγύηση για εφοδιασμό με όπλα, υποστήριξη από τις υπηρεσίες πληροφοριών, συμβουλές και τεχνολογία που απαιτούνται για να κερδίσει η Ουκρανία τον πόλεμο και να αποτραπεί ένας νέος. Είπε επίσης, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρωτοστατήσουν στην παροχή στην Ουκρανία ενός δανείου ύψους 50 δισ. δολαρίων για την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων λιμανιών και σταθμών παραγωγής ενέργειας και για την αγορά όπλων.

Τα χρήματα θα αποπληρωθούν από τους τόκους που θα προκύψουν από περιουσιακά στοιχεία ύψους 300 δισ. δολαρίων που ο Πούτιν, ανεξήγητα, όπως γράφουν οι New York Times, άφησε σε δυτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πριν από την εισβολή του τον Φεβρουάριο του 2022. Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε τις αξιόπιστες αμυντικές και αποτρεπτικές ικανότητες της Ουκρανίας μακροπρόθεσμα, δήλωσε ο αμερικανός πρόεδρος λίγα λεπτά αφότου υπέγραψε μαζί με τον Ζελένσκι τη συμφωνία στη νοτιοδυτική ακτή της Ιταλίας, όπου η Ομάδα των G7 βρίσκεται για την ετήσια διάσκεψη των ηγετών της. «Δεν κάνουμε πίσω», τόνισε. Ο Ζελένσκι ευχαρίστησε θερμά τον Μπάιντεν, παρόλο που το σύμφωνο ασφαλείας και το δάνειο υπολείπονταν κατά πολύ από αυτό που ήθελε σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή του πολέμου, σύμφωνα με τους New York Times. Ο ουκρανός πρόεδρος δεν έκρυψε το γεγονός ότι είναι δύσκολο να επικεντρωθεί στις μακροπρόθεσμες προοπτικές της Ουκρανίας, όταν ανησυχεί απεγνωσμένα για την άμεση επιβίωση της χώρας του μπροστά στην προέλαση των Ρώσων.

Αλλά η μεγαλύτερη ανησυχία για τον ηγέτη της Ουκρανίας, όπως και για όλη την Ευρώπη, είναι ότι οι ίδιες οι συμφωνίες μπορεί να μην διατηρηθούν αν αλλάξει ο πρόεδρος στις ΗΠΑ τον Νοέμρβιο, όπως και λόγω των ανατροπών που επέφεραν οι πρόσφατες ευρωεκλογές. Το σύμφωνο ασφαλείας, το οποίο βασίζεται σε παρόμοιες δεκαετείς δεσμεύσεις προς το Ισραήλ, δεν περιλαμβάνει καμία χρηματοδότηση -μόνο μια αμερικανική δέσμευση να συνεργαστεί η κυβέρνηση με το Κογκρέσο για να εξασφαλίσει τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται. Αυτό πιθανότατα σημαίνει άλλη μια σκληρή μάχη στο Καπιτώλιο, όπου η ισχνή πλειοψηφία των Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο αντιδρούσε επί μήνες σε οποιαδήποτε άλλη δέσμευση για κονδύλια για αγορά όπλων πριν εγκριθεί επιτέλους η χρηματοδότηση τον Απρίλιο. Αλλά η μεγαλύτερη ανησυχία για τον Ζελένσκι είναι ότι ο Μπάιντεν, με τον οποίο η σχέση του ήταν συχνά αμφιλεγόμενη, επισημαίνουν οι NYT, μπορεί να βρίσκεται στην τελευταία του σύνοδο κορυφής της Ομάδας των 7. Θαμμένη στα ψιλά γράμματα της συμφωνίας ασφαλείας που υπέγραψαν με στόμφο βρίσκεται αυτή η παράγραφος: «Κάθε συμβαλλόμενο μέρος μπορεί να καταγγείλει την παρούσα συμφωνία παρέχοντας γραπτή κοινοποίηση μέσω της διπλωματικής οδού», η οποία θα «τεθεί σε ισχύ έξι μήνες μετά». Αυτό ακριβώς το παραθυράκι εκμεταλλεύτηκε ο Ντόναλντ Τραμπ με την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, την οποία εγκατέλειψε το 2018. Ο πρώην πρόεδρος δεν έχει κρύψει την περιφρόνησή του για την Ουκρανία ή την επιθυμία του να απαλλάξει τις Ηνωμένες Πολιτείες από μια τεράστια οικονομική δέσμευση εκεί. Αντιθέτως, επέμεινε ότι θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο σε 24 ώρες -προφανώς λέγοντας στον Πούτιν ότι μπορεί να κρατήσει τα εδάφη που έχει ήδη καταλάβει, γράφουν οι NYT.

«Πρόκειται για μια συμφωνία που αποτυπώνει πραγματικά τη στιγμή», δήλωσε ο Σεθ Τζόουνς, διευθυντής του Προγράμματος Διακρατικών Απειλών στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, ένα εξέχον ερευνητικό ινστιτούτο στην Ουάσινγκτον, ο οποίος μόλις επέστρεψε από μια επίσκεψη στην Ουκρανία. «Από τη μία πλευρά, είναι ένα χρήσιμο βήμα για τη δημιουργία μιας μακροπρόθεσμης σχέσης με την Ουκρανία. Από την άλλη πλευρά, υπολείπεται πολύ από αυτό που πραγματικά θέλουν οι Ουκρανοί: την πραγματική ένταξη στο ΝΑΤΟ», η οποία, σε αντίθεση με το χαρτί που υπέγραψαν και οι δύο άνδρες με τόση επιδεξιότητα, είναι δύσκολο να ανακληθεί. Το δάνειο των 50 δισ. δολαρίων, αν εκταμιευθεί φέτος, είναι πιο δύσκολο να το ανακαλέσει ένας μελλοντικός πρόεδρος. Και τα χρήματα έρχονται πάνω στην ώρα: Η δημοσιονομική κατάσταση της Ουκρανίας είναι τόσο άσχημη που αναγκάστηκε να πουλήσει ορισμένα κρατικά περιουσιακά στοιχεία. Η αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν, αρχιτέκτονας του σχεδίου δανείου που αφήνει ανέγγιχτο το κεφάλαιο της Ρωσίας, αλλά χρησιμοποιεί τους τόκους που κερδίζει, δήλωσε σε εκδήλωση στη Νέα Υόρκη την Πέμπτη ότι αυτό έδειξε στον Πούτιν ότι οι σύμμαχοι της Ουκρανίας ήταν «απολύτως ενωμένοι». «Σκοπεύουμε να δώσουμε στην Ουκρανία τους πόρους που χρειάζεται για να διεξάγει έναν αποτελεσματικό πόλεμο κατά της Ρωσίας και να στηρίξουμε τις άμεσες ανάγκες του προϋπολογισμού της, και πρόκειται να παράσχουμε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι πόρων», είπε. «Αυτή είναι η πρώτη δόση, και αν χρειαστεί υπάρχουν κι άλλες πίσω από αυτήν», είπε η Γέλεν. «Κατά μία έννοια, αναγκάζουμε τη Ρωσία να πληρώσει για την ζημιά που προκάλεσε». Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε την Πέμπτη ότι όλα τα μέλη της Ομάδας των 7 χωρών θα συμμετάσχουν στο δάνειο και η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να συνεισφέρει έως και τα μισά χρήματα, δήλωσε ανώτερος ευρωπαίος αξιωματούχος. Η Ουάσινγκτον θα κάλυπτε τη διαφορά.

Αλλά το δάνειο βρίσκεται σε έναν αγώνα δρόμου ενάντια στον χρόνο και την καταστροφική ικανότητα της Ρωσίας. Κατά τα δύο πρώτα χρόνια του πολέμου, θεωρήθηκε ότι ο χρόνος ήταν με το μέρος της Ουκρανίας -ότι ο Πούτιν θα υποχωρούσε αν ο πόλεμος διαρκούσε πολύ. Τώρα, κανείς δεν είναι τόσο σίγουρος ότι αυτό εξακολουθεί να ισχύει. Μέχρι τις τελευταίες ημέρες, οι Ρώσοι για μήνες έδειχναν να έχουν τη δυναμική -αν και τώρα η προέλασή τους έχει επιβραδυνθεί, αφού ο Μπάιντεν επέτρεψε στην Ουκρανία να πλήξει με όπλα που της παρείχαν οι Αμερικανοί, τη ρωσική πλευρά των συνόρων κοντά στο Χάρκοβο. Ο Μπάιντεν και οι συνεργάτες του χαρακτήρισαν την κίνηση αυτή «κοινή λογική», στερώντας από τον Πούτιν την ευκαιρία να επιτεθεί στην Ουκρανία χωρίς να φοβάται αντίποινα. Η αντιστροφή γεννήθηκε επίσης από τον φόβο ότι ο ουκρανός ηγέτης είχε ξεμείνει από επιλογές. Είναι σαφές ότι του λείπουν στρατεύματα και αεράμυνα. Ισως του λείπει και ο χρόνος. Η σημερινή επισφαλής θέση της Ουκρανίας διαφέρει αισθητά από αυτήν που ήταν λίγους μήνες μετά τον πόλεμο του 2022, όταν φαινόταν ότι ο στρατός της Ρωσίας κατέρρεε. Το 2023, υπήρχε η ελπίδα ότι μια ουκρανική «αντεπίθεση» θα έσπρωχνε τις δυνάμεις της Μόσχας έξω από τη χώρα, αλλά δυστυχώς απέτυχε.

Η νέα συμφωνία ασφαλείας αναφέρεται σε μια «δίκαιη και διαρκή ειρήνη» χωρίς να ορίζει τι σημαίνει αυτό -ή τι συμβαίνει αν μια δίκαιη ειρήνη βρίσκεται σε ένταση με μια διαρκή ειρήνη. Ο Πούτιν φαίνεται επίσης να έχει εξαιρετικά μεγάλη ανοχή στον πόνο, όχι τον δικό του βέβαια, αλλά των στρατιωτών του. Περισσότεροι από 1.000 ρώσοι στρατιώτες είτε σκοτώθηκαν είτε τραυματίστηκαν κατά μέσο όρο κάθε μέρα τον Μάιο, δήλωσαν ανώτεροι στρατιωτικοί αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ και της Δύσης την Πέμπτη. Οι δυνάμεις της Ουκρανίας εντείνουν όλο και περισσότερο τις επιθετικές επιχειρήσεις, καθώς περισσότερη δυτική στρατιωτική βοήθεια φτάνει επιτέλους στο πεδίο της μάχης, μετά από μήνες καθυστέρησης. Ενας δυτικός στρατιωτικός αξιωματούχος δήλωσε ότι η επίθεση της Ρωσίας κατά του Χαρκόβου έχει «κορυφωθεί» και δεν αναμένεται να συνεχίσει να προελαύνει στο άμεσο μέλλον και ότι τα ουκρανικά πλήγματα σε βάσεις πυροβολικού στο εσωτερικό της Ρωσίας άρχισαν να υποβαθμίζουν τις επιθέσεις της. Αλλά ένας ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ δήλωσε ότι η Ρωσία αναμένεται «να ασκήσει μια αρκετά σημαντική ώθηση» τις επόμενες εβδομάδες σε μια πιθανή αιματηρή αντεπίθεση. Και η Ρωσία, είπε ο αξιωματούχος, δεν θα ήθελε τίποτα περισσότερο από το να αμαυρώσει τον εορτασμό της 75ης επετείου του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον τον επόμενο μήνα. «Κανείς μας δεν πρέπει να έχει την ψευδαίσθηση ότι θα είναι ένα εύκολο καλοκαίρι», δήλωσε ο αξιωματούχος. Μόνο αφού επιβιώσουν από αυτό και τις επερχόμενες εκλογές, ο Μπάιντεν και ο Ζελένσκι θα μπορέσουν να σκεφτούν από κοινού πώς θα μπορούσε να μοιάζει το μακροπρόθεσμο μέλλον της Ουκρανίας. Διαφορετικά, όλα τα στοιχήματα έχουν χαθεί, καταλήγουν οι New York Times, συμπεριλαμβανομένου του πόσο θα διαρκέσει στην πραγματικότητα η εταιρική σχέση που συμφώνησαν την Πέμπτη. Τι περιλαμβάνει η συμφωνία για τα 50 δισ. δολάρια Οι ηγέτες της Ομάδας των Επτά πιο ανεπτυγμένων βιομηχανικών χωρών κατέληξαν την Πέμπτη σε «πολιτική συμφωνία» σχετικά με τη χρήση των τόκων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ώστε να αποδεσμευθούν 50 δισ. δολάρια για την Ουκρανία, δήλωσε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου. «Εχουμε μια πολιτική συμφωνία στο υψηλότερο επίπεδο και είναι 50 δισ. δολάρια που θα αφιερωθούν στην Ουκρανία», δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης. Αυτό το δάνειο ύψους 50 δισ. δολαρίων για το Κίεβο θα διασφαλιστεί από τα μελλοντικά επιτόκια των αδρανοποιημένων ρωσικών στοιχείων ενεργητικού, που ανέρχονται σε 300 δισ. ευρώ και αποδίδουν έσοδα τριών δισ. ευρώ τον χρόνο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι «διατεθειμένες να δανείσουν έως και 50 δισ. προκειμένου να διασφαλίσουν πως ο σκοπός των 50 δισ. θα επιτευχθεί, όμως υπάρχουν και άλλοι δανειστές, κάτι που σημαίνει πως το πραγματικό ποσό είναι πιο χαμηλό», πρόσθεσε. «Πρόκειται για ένα αλληλέγγυο δάνειο», υπογράμμισε. «Θα μοιραστούμε τον κίνδυνο, επειδή μοιραζόμαστε τη δέσμευση ότι αυτό θα γίνει». Το μερίδιο κάθε χώρας στο δάνειο αυτό δεν είναι ακόμη γνωστό. «Δεν θέλω να μιλήσω για τις άλλες αντιπροσωπείες, εναπόκειται σε εκείνες να πουν αν θα συμβάλουν», πρόσθεσε. Αφού τάχθηκαν αρχικά υπέρ της απλής κατάσχεσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, που ενέχει νομικούς κινδύνους, οι Ηνωμένες Πολιτείες συντάχθηκαν στη συνέχεια με τη θέση των Ευρωπαίων να χρησιμοποιηθούν μόνο οι τόκοι που δημιουργούνται από αυτά τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία. Αυτά τα περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται παντού στην Ευρωπαϊκή Ενωση: περίπου 185 δισ. ευρώ έχουν παγώσει από τη Euroclear, μια διεθνή οργάνωση φύλαξης περιουσιακών στοιχείων στο Βέλγιο. Αυτό δίνει έναν κυρίαρχο ρόλο στην Ευρώπη για τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Τα υπόλοιπα βρίσκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία, τη Βρετανία και την Ελβετία.