Η κλιματική αλλαγή απειλεί τις πρώτες ύλες της γαστρονομίας

Καθώς ο πλανήτης υπερθερμαίνεται, τα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω κλιματικής αλλαγής διαταράσσουν την παραγωγή ορισμένων από τις μεγαλύτερες ανέσεις της ζωής -κρασί, ελαιόλαδο, καφέ και κακάο- επηρεάζοντας με ιλιγγιώδη τρόπο την παγκόσμια αγορά.

Η τιμή του ελαιολάδου έχει διπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς ο ζεστός καιρός και η ξηρασία έκαψαν τους ελαιώνες σε όλη τη Μεσόγειο. Οι καύσωνες και οι ασυνήθιστες βροχές στη Δυτική Αφρική έχουν ανεβάσει τις τιμές του κακάο σε επίπεδα ρεκόρ φέτος, αναγκάζοντας τους κατασκευαστές σοκολάτας να αυξήσουν τις τιμές. Οι έμποροι συγκεντρώνουν καφέ μετά από μια σοβαρή ξηρασία στο Βιετνάμ, τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό στον κόσμο, η οποία ώθησε τις τιμές της ποικιλίας Robusta σε υψηλό 45 ετών. Οι πιο περιζήτητοι κόκκοι Arabica έχουν επίσης γίνει πρόσφατα ακριβότεροι. Στην Ιταλία, οι έντονες βροχοπτώσεις προκάλεσαν έξαρση του περονόσπορου – ένα από τα πολλά καιρικά φαινόμενα που οδήγησαν την παγκόσμια παραγωγή κρασιού στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1961.

Σε όλο τον κόσμο, περιοχές που φημίζονται για τη γαστρονομία τους πασχίζουν να προσαρμοστούν. Οι εκτάσεις που είναι κατάλληλες για την καλλιέργεια καφέ, ο οποίος ευδοκιμεί σε δροσερά, μεγαλύτερα υψόμετρα, θα μειωθούν τις επόμενες δεκαετίες, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες.

Στην Ινδία, ο παραγωγός καφέ Nishant Gurjer έχει πληγεί από ένα διπλό χτύπημα. Πρώτα ήρθαν οι ασυνήθιστα έντονες βροχοπτώσεις πέρυσι, οι οποίες άνοιξαν τις εξωτερικές φλούδες των κόκκων καφέ του, πλήττοντας τη γεύση της πρώιμης συγκομιδής του. Στη συνέχεια, ήρθε ένα υπερβολικό κύμα καύσωνα τον Απρίλιο που μάρανε τα νέα άνθη του καφέ, γεγονός που, όπως λέει, θα μειώσει την παραγωγή του επόμενου έτους κατά το ένα τέταρτο. «Τα γεγονότα γίνονται όλο και πιο έντονα», δήλωσε ο Gurjer, η οικογένεια του οποίου καλλιεργεί καφέ για περισσότερα από 200 χρόνια. «Τα καλοκαίρια γίνονται πιο ζεστά, οι μουσώνες γίνονται πιο υγροί» επεσήμανε.

Οι επιστήμονες λένε ότι η κλιματική αλλαγή κάνει τα κύματα καύσωνα συχνότερα και εντονότερα.

Οι έμποροι καφέ στο Βιετνάμ -που πλήττεται από την ξηρασία- συσσωρεύουν κόκκους, περιμένοντας ακόμη υψηλότερες τιμές, δήλωσε η Debbie Wei Mullin, διευθύνουσα σύμβουλος της Copper Cow Coffee με έδρα το Λος Άντζελες, η οποία πωλεί κόκκους καφέ από το Βιετνάμ σε αλυσίδες λιανικής πώλησης όπως η Whole Foods, η Costco και η Target. «Αυτή είναι η πρώτη χρονιά που απλώς είπαμε στην Costco ότι μπορείτε να έχετε οκτώ φορτηγά και αυτό ήταν όλο» δήλωσε η Mullin.

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αγρότες στη «νέα κανονικότητα» της κλιματικής αλλαγής

Οι αγρότες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής εγκαθιστώντας συστήματα άρδευσης για την καταπολέμηση της ξηρασίας και φυτεύοντας νέες καλλιέργειες ανθεκτικές στην ξηρασία. Στο Μπορντό της Γαλλίας, ορισμένοι οινοπαραγωγοί αναθεωρούν τις παραδόσεις, όπως το αραίωμα των φύλλων της αμπέλου για να αυξήσουν την έκθεση στον ήλιο, και επιλέγουν να διατηρούν τα σταφύλια σκιερά και δροσερά. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες κάνουν τα κρασιά να έχουν πιο γλυκιά γεύση, οπότε τα τελευταία χρόνια η περιοχή έχει εγκρίνει την ανάμειξη νέων σταφυλιών, όπως η Arinarnoa, μια όξινη ποικιλία που εξισορροπεί το δαμασκηνό Merlot.

«Προσαρμογές όπως αυτές βοηθούν, αλλά μερικές φορές μπορεί να προκαλέσουν άλλα προβλήματα», δήλωσε ο Cornelis van Leeuwen, καθηγητής αμπελουργίας στο Bordeaux Sciences Agro. Για να καταπολεμήσουν την ξηρασία, για παράδειγμα, οι αγρότες στην Ισπανία χρησιμοποιούν άρδευση, αλλά αυτό ενέχει τον κίνδυνο να αποστραγγίσουν τους σπάνιους υδροφόρους ορίζοντες. Μια άλλη λύση είναι η λιγότερο πυκνή φύτευση, ώστε κάθε αμπέλι να έχει περισσότερο έδαφος για να αντλήσει νερό. Αλλά λιγότερα αμπέλια σημαίνουν λιγότερα σταφύλια, γεγονός που μπορεί να πλήξει τα έσοδα των αγροτών.

Άλλες αμπελουργικές περιοχές τα βγάζουν πέρα ακόμη πιο δύσκολα από το Μπορντό. Τον Μάρτιο, ο van Leeuwen συνέγραψε ένα άρθρο στο ακαδημαϊκό περιοδικό Nature Reviews Earth & Environment, το οποίο διαπίστωσε ότι ορισμένες θερμότερες και ξηρότερες αμπελουργικές περιοχές στη νότια Ευρώπη είχαν φτάσει σε οριακό σημείο, με «καχεκτικά αμπέλια, αποφυλλωμένα στέγαστρα και σοβαρές απώλειες αποδόσεων».

Αυτό ενέπνευσε ορισμένους οινοπαραγωγούς να αποτολμήσουν την αναζήτηση ηπιότερων καιρικών συνθηκών. Ο K Felix G Åhrberg εργάστηκε σε οινοποιεία της Νέας Ζηλανδίας, της Γαλλίας, της Νότιας Αφρικής και αλλού, παίρνοντας μια γεύση από το πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την παγκόσμια παραγωγή. Το 2017 αποφάσισε να «προλάβει το παιχνίδι», όπως είπε, και να επιστρέψει στην πατρίδα του, τη Σουηδία. Τώρα εργάζεται με σταφύλια που καλλιεργούνται σε απόσταση μερικών ωρών οδήγησης από το Γκέτεμποργκ, στο νότιο τμήμα της χώρας.

«Ξεριζώνουν αμπελώνες στην Ισπανία, στη Γαλλία και στην Ιταλία. Καίγεται στο Μπορντό και πέφτει χαλάζι στην Ιταλία» δήλωσε ο Åhrberg. Ο αμπελώνας στον οποίο εργάζεται ως οινοποιός, το Kullabergs Vingård, βρίσκεται σε διαδικασία διπλασιασμού της καλλιεργούμενης έκτασης σε περίπου 70 στρέμματα. Με την πάροδο του χρόνου, η επέκταση των οινοποιείων σε βόρειες χώρες όπως ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία αναμένεται να αντισταθμίσει εν μέρει τη μειωμένη παραγωγή σε χώρες όπως η Ισπανία, αν και ορισμένα χαρακτηριστικά του κρασιού μπορεί να είναι διαφορετικά.

Οι ελιές -μια κλασική μεσογειακή καλλιέργεια- αρχίζουν επίσης μια αργή πορεία προς τα βόρεια. Η Agro Rebels, μια αυστριακή ερευνητική ομάδα, συνεργάζεται με τοπικούς αγρότες που έχουν φυτέψει μέχρι στιγμής περίπου 5.000 ελαιόδεντρα. Οι ελιές δεν αποτελούν συνηθισμένη καλλιέργεια για τους Αυστριακούς αγρότες, δήλωσε ο Daniel Rössler, συνιδρυτής της ομάδας, αλλά η ευκαιρία ελκύει. Το θερμότερο κλίμα της Αυστρίας αρχίζει να μοιάζει με αυτό που χαρακτηρίζει τους γείτονές της στην άλλη πλευρά των Άλπεων.

Παρόλα αυτά, θα χρειαστεί χρόνος για να επωφεληθούν οι καταναλωτές παγκοσμίως από τη νέα προσφορά ελαιολάδου. Τα ελαιόδεντρα, όπως ο καφές και το κακάο, χρειάζονται χρόνια για να ωριμάσουν, οπότε η παραγωγή δεν μπορεί να τεθεί σε λειτουργία από τη μια μέρα στην άλλη. Οι ελιές πρέπει να υποστούν επεξεργασία σε εξειδικευμένα ελαιοτριβεία, τα οποία η Αυστρία δεν διαθέτει ακόμη.

Εν τω μεταξύ, το ελαιόλαδο θα είναι πιο ακριβό – και ενδεχομένως λιγότερο νόστιμο. Η γερμανική οργάνωση καταναλωτών Stiftung Warentest δήλωσε τον Μάρτιο ότι είχε δοκιμάσει 23 διαφορετικά ελαιόλαδα και διαπίστωσε ότι ο μέσος όρος της ποιότητας είχε μειωθεί σε σύγκριση με προηγούμενες μελέτες. «Η ξηρασία και η ζέστη στις μεσογειακές χώρες αφήνουν τα σημάδια τους. Τα προϊόντα της υψηλότερης ποιότητας -εξτρα παρθένα- συχνά έχουν γεύση ταγγισμένη ή πικάντικη» ανέφερε ο οργάνωση.

Με πληροφορίες από Wall Street Journal