Το νέο παζάρι Ερντογάν μεταξύ Δύσης και Ανατολής

Με ένα διπλωματικό μαραθώνιο στον επόμενο μήνα ο Τούρκος πρόεδρος Τ. Ερντογάν θέλει να προωθήσει το νέο ρόλο που διεκδικεί για τη χώρα του ως πόλο του νέου πολυπολικού συστήματος πατώντας όμως συγχρόνως και στη Δύση και στην Ανατολή.

Ο Τούρκος πρόεδρος θα βρεθεί στην Ουάσιγκτον στις 9-11 Ιουλίου για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, όχι με πρόσκληση του προέδρου Μπάιντεν, αλλά για την επετειακή Σύνοδο για τα 75 χρόνια από την ίδρυση του ΝΑΤΟ. Η σύνοδος αυτή θα είναι εστιασμένη στην Ουκρανία και την αντιμετώπιση της Ρωσίας. Πριν από αυτήν, ο Τούρκος πρόεδρος θα βρεθεί στην Αστάνα στις 3-4 Ιουλίου για τη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO). Ο Ρώσος πρόεδρος εξέφρασε ικανοποίηση για την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Τούρκο πρόεδρο στην Αστάνα.

Ο Τούρκος πρόεδρος θα παραστεί στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών στα Σούσα του Αζερμπαϊτζάν στις 6 Ιουλίου και στην τέταρτη συνάντηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στο Λονδίνο στις 18 Ιουλίου. Προηγουμένως, θα επισκεφθεί την Ισπανία και την Ιταλία ως προσκεκλημένος της Τ. Μελόνι στη Σύνοδο Κορυφής των G7. Ο ΥΠΕΞ Χ. Φιντάν επισκέφθηκε τη Ρωσία για τη Σύνοδο των BRICS και συναντήθηκε με τον πρόεδρο Πούτιν, ενώ είχε αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο η Τουρκία να ζητήσει την ένταξή της στον οργανισμό.

Η Τουρκία, για μια ακόμη φορά, προσπαθεί να ισορροπήσει σε μια δύσκολη κατάσταση, δηλώνοντας ότι είναι πιστή και συνεπής στις υποχρεώσεις της ως μέλος του ΝΑΤΟ και της Τελωνειακής Ένωσης με την Ε.Ε. Παράλληλα, η Τουρκία αναπτύσσει σχέσεις με τη Ρωσία, την Κίνα και άλλες ανταγωνιστικές πλατφόρμες συνεργασίας, χωρίς να επηρεάζεται η σχέση της με τη Δύση. Αυτές οι κινήσεις αποτυπώνουν το όραμα του ηγέτη της Τουρκίας για το μέλλον της χώρας, όπου θα λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ Ανατολής-Δύσης και Βορρά-Νότου, επωφελούμενη από αυτό τόσο στρατηγικά όσο και οικονομικά.

Στη Σύνοδο του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών ο κ. Ερντογάν επιδιώκει να προωθήσει και τον Μεσαίο Διάδρομο που θα συνδέει την Ευρώπη με την Κίνα μέσω Τουρκίας και των κρατών της Κεντρικής Ασίας θέλοντας έτσι να μπει δυναμικά στους Διαδρόμους που δημιουργούνται για το παγκόσμιο εμπόριο. Συγχρόνως με τις συμφωνίες που έχει συνάψει η Τουρκία με το Τουρκμενιστάν φιλοδοξεί να γίνει η χώρα του κόμβος μεταφοράς των τεράστιων αποθεμάτων φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Βεβαίως, υπάρχουν και σοβαρές δυσκολίες στο εγχείρημα του προέδρου Ερντογάν καθώς είναι προφανές ότι η οικονομία του δε θα άντεχε την αποδολαριοποίηση που απαιτεί η SOC, ούτε φυσικά η διατάραξη των οικονομικών σχέσεων με τη Δύση που είναι ο κύριος εμπορικός εταίρος του και επενδυτής.

Η Άγκυρα έχει λάβει υπόψη της το μήνυμα που έστειλε πριν δέκα ημέρες ο πρόεδρος Πούτιν από το Φόρουμ της Πετρούπολης. Σε αυτό το μήνυμα, ο Πούτιν προειδοποίησε ότι η προσπάθεια της Τουρκίας να προσελκύσει επενδύσεις από τη Δύση, εις βάρος των σχέσεών της με τη Ρωσία, θα έχει αρνητικές συνέπειες για την ίδια την Τουρκία. Ο Πούτιν προτρέπει τον Ερντογάν να σκεφτεί το γεγονός ότι τα drones που παρέχει στην Ουκρανία πλήττουν ενεργειακές υποδομές από τις οποίες η ίδια η Τουρκία αποκτά φυσικό αέριο και που θα χρησιμοποιηθούν για το σχέδιο δημιουργίας κόμβου εξαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Τουρκίας.

Υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις και διπλωματικά εμπόδια για την Τουρκία σε αυτό το μεγάλο παιχνίδι. Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, η παρουσία ενός “εταίρου” του Προέδρου Πούτιν μπορεί να δημιουργήσει άβολες καταστάσεις, παρά την προσπάθεια να διατηρηθεί η αρμονία εναντίον της Ρωσίας. Η στάση του Προέδρου Ερντογάν υπέρ της ειρήνης και της διπλωματικής επίλυσης της κρίσης, χωρίς ρητή καταδίκη της Ρωσίας και του Πούτιν, προκαλεί καχυποψία και δημιουργεί ένα βαρύ κλίμα για τον ίδιον.

Ο ηγέτης της Τουρκίας προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τη στρατηγική θέση της χώρας του και την αντίληψη που επικρατεί στην Ουάσιγκτον και στις ευρωπαϊκές χώρες, ότι η Τουρκία είναι πολύ σημαντική για να αφεθεί να χαθεί από τη Δύση. Αυτό, ωστόσο, μπορεί να δικαιολογήσει μια μεγάλη ανοχή προς τις περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας, αλλά δεν σημαίνει ότι η Δύση μπορεί να αποδεχθεί την ιδιαίτερη κατάσταση ενός συμμάχου και εταίρου που ταυτόχρονα συνεργάζεται με τους δύο μεγάλους αντιπάλους της Δύσης, τη Ρωσία και την Κίνα. Όμως, εφόσον ο Τ. Ερντογάν παίζει το παιχνίδι των ισορροπιών και αποφεύγει τις ακρότητες, έχει την ευκαιρία να αποκομίσει σημαντικό διπλωματικό κέρδος για τον εαυτό του και την Τουρκία.

Κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στην Ευρώπη, ο Τ. Ερντογάν έχει ως στόχο να καταφέρει να ξεπεράσει τις αντιστάσεις του Βερολίνου, προκειμένου να εξασφαλίσει την προμήθεια των μαχητικών Eurofighter Typhoon για την Τουρκία. Έχοντας ήδη λάβει τη συγκατάθεση της Ισπανίας και της Ιταλίας, ο Ερντογάν επιδιώκει να ολοκληρώσει αυτήν τη διαδικασία. Μετά την παραγγελία των F16, υπήρξε έντονη ανησυχία στην Άγκυρα για το κενό που δημιουργείται λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το τουρκικό μαχητικό Κaan και την αεροπορική ισχύ της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας, η οποία ενισχύεται με τα Rafale και προχωρά στη σύμβαση για την αγορά των F-35.