Μεσόγειος – SOS: Η απειλή των πετρελαιοκηλίδων και η αρνητική «πρωτιά» της Ελλάδας

Η απειλή της θαλάσσιας ρύπανσης από πετρελαιοκηλίδες που απελευθερώνουν τα εμπορικά πλοία όταν ταξιδεύουν αποτελεί ένα γνωστό και παλιό μόνιμο πρόβλημα.

Μια νέα έκθεση ωστόσο έρχεται να κρούσει «καμπανάκια» καθώς εντόπισε 757 πετρελαιοκηλίδες, που καλύπτουν 1,9 εκατομμύρια εκτάρια στη Μεσόγειο Θάλασσα, το διάστημα μεταξύ Ιουλίου 2020 και Ιανουαρίου 2024.

Συγκεκριμένα, η πρόσφατη έκθεση, με τίτλο «Mediterranean Sea Chronic Oil Pollution Analysis: July 2020-January 2024», που κυκλοφόρησε από το SkyTruth, αναφέρει ότι οι περισσότερες από τις 757 πετρελαιοκηλίδες στη Μεσόγειο Θάλασσα απορρίφθηκαν από πλοία κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, κάτι που εντοπίστηκε με βάση τα δεδομένα που ελήφθησαν από την ηλεκτρονική ψηφιακή πλατφόρμα Cerulean. Αυτή η πλατφόρμα χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη (AI) και δορυφορικές εικόνες για την παρακολούθηση της ρύπανσης των ωκεανών και των πιθανών υπευθύνων.

Η «πρωτιά» της Ελλάδας

Σύμφωνα με τα ευρήματα της έκθεσης, η αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) της Ελλάδας είχε τον μεγαλύτερο αριθμό κηλίδων, φτάνοντας τις 182, ακολουθούμενη από την Ιταλία με 163 και την Αίγυπτο με 102. Παράλληλα, έξι κράτη σημαίας – Νήσοι Μάρσαλ, Παναμάς, Μάλτα, Σιγκαπούρη, Λιβερία και Τόγκο – συνδέθηκαν με πάνω από το 60% αυτών των κηλίδων.

Επιπλέον, η SkyTruth υποστηρίζει ότι έξι επαναλαμβανόμενοι ρυπαντές συνδέθηκαν με περισσότερες από μία πετρελαιοκηλίδες, συμπεριλαμβανομένου ενός πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων με σημαία Αιγύπτου και πετρελαιοφόρων / χημικών δεξαμενόπλοιων με σημαία Χονγκ Κονγκ, Παναμά, Ρωσίας, Νήσων Μάρσαλ και Λιβερίας.

Ο John Amos, Διευθύνων Σύμβουλος της SkyTruth, δήλωσε σχετικά: «Η Ελλάδα μαστίζεται από αυτό το πρόβλημα ρύπανσης, αλλά δεν είναι η μόνη. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο ζήτημα που θα απαιτήσει διεθνή συνεργασία και σθεναρή, διαφανή δράση για την αντιμετώπισή του. Τα πλοία που ρίχνουν τοξικό πετρέλαιο στον ωκεανό δεν είναι νέο φαινόμενο, αλλά η ικανότητά μας να ανιχνεύσουμε αυτή την προηγουμένως κρυμμένη συμπεριφορά με το Cerulean τώρα δεν αφήνει περιθώριο να κρυφτούν. Η αύξηση της ορατότητας είναι το πρώτο βήμα για την επίλυση του προβλήματος».

Είναι χαρακτηριστικό ότι δύο θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, ο Μεσογειακός Μεταναστευτικός Διάδρομος Κητωδών και το Καταφύγιο Πέλαγος για τη Διατήρηση των Θαλάσσιων Θηλαστικών, φαίνεται να αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο αριθμό πετρελαιοκηλίδων εντός των συνόρων τους.

Η Μεσόγειος, η σημασία της και οι κίνδυνοι

Η Μεσόγειος Θάλασσα θεωρείται hotspot βιοποικιλότητας, φιλοξενώντας περίπου το 11% όλων των θαλάσσιων ειδών σε λιγότερο από το 1% της παγκόσμιας θαλάσσιας περιοχής, με περίπου το 20% αυτών των ειδών να υπάρχουν μόνο στη Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων φαλαινών, δελφινιών, φώκιας, χελώνας καρέτα καρέτα και περισσότερων από 80 ειδών καρχαριών και σαλαχιών.

Το SkyTruth επισημαίνει ότι η Μεσόγειος Θάλασσα αντιμετωπίζει «τεράστιους κινδύνους που σχετίζονται με τη ρύπανση» και ήδη εκτιμάται ότι θερμαίνεται 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο των ωκεανών λόγω της κλιματικής αλλαγής, οδηγώντας σε μείωση του πληθυσμού των θαλάσσιων θηλαστικών κατά 41% τα τελευταία 50 χρόνια.

Ακόμη γίνεται αναφορά σε σημαντικά περιστατικά θαλάσσιας ρύπανσης πέραν των πλοίων. Ένα από τα πιο σοβαρά αφορά την τεράστια πετρελαιοκηλίδα, που προκλήθηκε τον Αύγουστο του 2021 λόγω διαρροής από σταθμό ηλεκτροπαραγωγής μέσα σε ένα από τα διυλιστήρια πετρελαίου της Συρίας, και η οποία εξαπλώθηκε κατά μήκος των ακτών της μεσογειακής χώρας, που εκτείνεται σε 25,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Λίγους μήνες πριν, μια διαρροή πετρελαιοφόρου στα ανοικτά των ακτών του Ισραήλ έριξε τόνους πετρελαίου στη Μεσόγειο, οδηγώντας σε ρύπανση από πίσσα, η οποία επηρέασε την άγρια ζωή στην περιοχή.

Οι νέες έρευνες

Την ίδια ώρα, υπάρχουν πολλές πετρελαιοπηγές στη Μεσόγειο, ειδικά στα ύδατα της Αιγύπτου, όπου υπάρχουν σχέδια για την έναρξη νέων διαδικασιών εξερεύνησης υδρογονανθράκων. Η Ανατολική Μεσόγειος θεωρείται μια περιοχή πλούσια σε φυσικό αέριο, με σημαντικά νέα υπεράκτια κοιτάσματα όπως το Λεβιάθαν και το Ζορ.

Ακόμη, η Shell έκανε μια νέα ανακάλυψη κοιτάσματος φυσικού αερίου τον Νοέμβριο του 2023 σε ένα υπεράκτιο μπλοκ που βρίσκεται στη Μεσόγειο Θάλασσα της Αιγύπτου με το γεωτρύπανο της Stena Drilling. Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου μήνα, μια κοινοπραξία που αποτελείται από την QatarEnergy, την BP και την Eni απέκτησε ένα νέο μπλοκ εξερεύνησης στην ανοικτή θάλασσα της Αιγύπτου στο πλαίσιο του Διεθνούς Γύρου Υποβολής Προσφορών EGAS 2022.

Προς αναζήτηση περισσότερων υδρογονανθράκων, αναμένονται υπεράκτιες δραστηριότητες γεώτρησης σε πολλές μεσογειακές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, της Κύπρου και του Λιβάνου.