Πιθανοί υποψήφιοι αν αποσυρθεί ο Μπάιντεν

Μετά την, τουλάχιστον προβληματική, εμφάνιση του Τζο Μπάιντεν στο πρώτο ντιμπέιτ με τον Ρεπουμπλικανό συνυποψήφιό του για την αμερικανική προεδρία, πληθαίνουν οι φωνές εντός του Δημοκρατικού Κόμματος που εγείρουν θέμα ηλικίας και πνευματικής επάρκειας του Αμερικανού προέδρου.

Στην περίπτωση νίκης του στις επερχόμενες εκλογές του Νοεμβρίου, ο Μπάιντεν θα φτάσει στην ηλικία των 86 χρόνων στο τέλος της επόμενης θητείας του. Και αν τα σημάδια σωματικής και ψυχικής κόπωσης είναι τόσο εμφανή ήδη, τι μέλλει γενέσθαι μετά από κάποιους μήνες από σήμερα ή χρόνια;

Ηταν η πρώτη φορά που πραγματοποιήθηκε ντιμπέιτ πριν από τα κομματικά συνέδρια (των Ρεπουμπλικανών τον Ιούλιο στο Μιλγουόκι και των Δημοκρατικών στο Σικάγο τον Αύγουστο), γεγονός που καθιστά το εγχείρημα μιας ενδεχόμενης αντικατάστασης του Μπάιντεν με άλλον υποψήφιο πιο εφικτό από άποψη διαδικασιών, από ό,τι αν ήταν είχε ήδη λάβει το χρίσμα. Πάντως, όπως αναμενόταν, το κυβερνών κόμμα απορρίπτει τα εν λόγω σενάρια.

Εκφραζόμενοι κατ’ ιδίαν, σχολιάζουν οι Times του Λονδίνου, ωστόσο πολλοί Δημοκρατικοί θα προτιμούσαν κάποιον άλλο υποψήφιο. Σε πρακτικό επίπεδο, ποιες είναι οι πιθανότητες αντικατάστασης του Μπάιντεν, και δη στο παρά πέντε του συνεδρίου των Δημοκρατικών;

Τι θα συμβεί αν αποσυρθεί ο Μπάιντεν;

• Στην περίπτωση που ο Μπάιντεν αποφασίσει να παραιτηθεί πριν από την επίσημη λήξη της θητείας του, την 20ή Ιανουαρίου του 2025, καθήκοντα προέδρου αναλαμβάνει η αντιπρόεδρος, Κάμαλα Χάρις.
• Εάν επιλέξει να εγκαταλείψει την προεδρική κούρσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, τότε θα απαλλάξει τους συνέδρους από την υποχρεωτική ψήφο στο πρόσωπό του, με το Δημοκρατικό Κόμμα να επιλέγει διαφορετικό υποψήφιο στο συνέδριο του Αυγούστου στο Σικάγο.
• Αν εκλεγεί στο συνέδριο και παραιτηθεί στη συνέχεια, πριν από τις προεδρικές εκλογές, τότε οι Δημοκρατικοί θα επιλέξουν τον νέο υποψήφιο.
• Αν παραιτηθεί μετά την επανεκλογή του στις 5 Νοεμβρίου και πριν από τις επίσημες συνεδριάσεις του εκλεκτορικού σώματος στις 17 Δεκεμβρίου, τότε θα επιλέξουν τον πρόεδρο οι εκλέκτορες που συνεδριάζουν στις πρωτεύουσες των πολιτειών.
• Αν αποσυρθεί μετά τις 17 Δεκεμβρίου, τότε η αντιπρόεδρος παίρνει τη θέση του στην προεδρία.

Μπορεί να αντικατασταθεί;

Βάσει της 25ης τροπολογίας που εισήχθη το 1967 στο αμερικανικό Σύνταγμα, υπάρχουν πολλοί τρόποι μέσω των οποίων ο εκάστοτε πρόεδρος θα μπορούσε να αντικατασταθεί.

• Στην περίπτωση θανάτου του ή παραίτησής του, αναλαμβάνει τα προεδρικά ηνία ο αντιπρόεδρος.
• Στην περίπτωση που κρίνει πως «δεν είναι σε θέση να ασκήσει τις εξουσίες και τα καθήκοντα που ορίζει το αξίωμά του», μπορεί να μεταβιβάσει τις υποχρεώσεις του ως προέδρου στον αντιπρόεδρό του – ενέργεια αναστρέψιμη, αν και όποτε θελήσει.
• Μπορεί επίσης να αντικατασταθεί, εάν ο αντιπρόεδρος και η πλειοψηφία του υπουργικού συμβουλίου προβούν σε γραπτή δήλωση ότι δεν είναι σε θέση να συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντά του.

Το τελευταίο δεν έχει συμβεί ποτέ. Σε αυτή την περίπτωση, εάν υπάρξει διαφωνία μεταξύ του προέδρου και του αντιπροέδρου, τότε απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων και στα δύο σώματα του Κογκρέσου (Γερουσία και Βουλή των Αντιπροσώπων) προκειμένου για να παραμείνει ο αντιπρόεδρος στην εξουσία, διαφορετικά ο πρόεδρος επιστρέφει. Προσώρας, αποκλείεται κάθε ενδεχόμενο η Χάρις και οι υπουργοί να κάνουν χρήση της 25ης τροπολογίας.

Εάν ο Μπάιντεν, ο οποίος έχει ήδη κερδίσει την πλειοψηφία των αντιπροσώπων στις προκριματικές εκλογές των πολιτειών, δεν αποσυρθεί πριν από την ψηφοφορία στο συνέδριο του Σικάγου, τότε οι αντιπρόσωποί του «δεσμεύονται» να τον ψηφίσουν.

Οπως ορίζει το καταστατικό του κόμματος «οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι στο εθνικό συνέδριο δεσμεύονται απέναντι σε έναν προεδρικό υποψήφιο, αντανακλώντας το αίσθημα εκείνων που τους εξέλεξαν».

Βεβαίως, όπως διευκρινίζεται από τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, κανένα καταστατικό δεν εμποδίζει μια ανταρσία.

Αν όχι ο Μπάιντεν, ποιος;

«Κατά πάσα πιθανότητα, οι Δημοκρατικοί θα προέτασσαν την υποψηφιότητα της Κάμαλα Χάρις» εκτιμά κατ’αρχήν ως προφανέστερη υποψηφιότητα ο Ντέρεκ Μιούλερ, καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Notre Dame.

Ωστόσο, όπως καταδεικνύεται στις δημοσκοπήσεις, ο βαθμός ικανοποίησης των πολιτών από τη Χάρις παραμένει χαμηλά, χαμηλότερα ακόμα και σε σχέση με τον Μπάιντεν, μόλις στο 39,4% (σύμφωνα με την FiveThirtyEight). Οπότε, το πιθανότερο σενάριο είναι να ενταχθούν στην κούρσα διαδοχής του Μπάιντεν κι άλλοι υποψήφιοι.

Η πολιτική πορεία του κυβερνήτη της Καλιφόρνιας Γκάβιν Νιούσομ πυροδότησε πέρυσι φήμες ότι διεξάγει μια «σκιώδη εκστρατεία» για τον Λευκό Οίκο, κάτι που ο 56χρονος διέψευσε κατηγορηματικά, στηρίζοντας την υποψηφιότητα Μπάιντεν. Ευλόγως κάποιοι θεωρούν πως στην περίπτωση αποχώρησης Μπάιντεν, ίσως επιβεβαιωθούν οι φήμες περί προεδρικών φιλοδοξιών.

Υψηλά στη λίστα των πιθανών υποψηφίων βρίσκονται οι κυβερνήτες του Ιλινόις Τζ. Μπ. Πρίτσκερ, του Μίσιγκαν Γκρέτσεν Γουίτμερ, του Κολοράντο Τζάρεντ Πόλις και της Πενσυλβάνια Τζος Σαπίρο. Η δυναμική τους έχει ενισχυθεί και σε εθνικό επίπεδο, μετά τη νίκη και των τεσσάρων στις πολιτειακές εκλογές του 2022 με διψήφιο ποσοστό.

Ο Μπέρνι Σάντερς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία, εάν ο πρόεδρος Μπάιντεν εγκαταλείψει τη διεκδίκηση, είχε αφήσει να διαρρεύσει σύμβουλος του γερουσιαστή από το Βερμόντ, πριν από δύο χρόνια, σύμφωνα με την Washington Post. Αν και ο Σάντερς (που είχε κατέβει στις προκριματικές του 2016) τελικά δεσμεύτηκε να παραμείνει εκτός κούρσας και να στηρίξει τον Μπάιντεν, κανείς δεν γνωρίζει πώς θα κινηθεί σε περίπτωση τεκτονικών ανακατατάξεων πριν ή μετά το συνέδριο των Δημοκρατικών.

Πάντως, όπως επισημαίνουν οι πολιτικοί αναλυτές, η όλη διαδικασία μιας αντικατάστασης θα ήταν δύσκολη, διχαστική, χαώδης. «Με πολλά παζάρια, παρασκηνιακές διεργασίες και πολιτικά ανταλλάγματα και σε πολιτειακό επίπεδο», σημειώνει η Ιλέιν Καμάρκ, από το think tank Brookings Institution. Κυρίως, όμως, θα προϋπέθετε την κομβική απόφαση του ίδιου του Μπάιντεν να εγκαταλείψει την κούρσα.