Η Ευρώπη μπροστά στην απειλή ενός Frexit

Στον αστερισμό της άκρας δεξιάς κινείται πλέον η Γαλλία για τα επόμενα χρόνια, καθώς η Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν και του «βαφτιστικού» της, Ζορντάν Μπαρντελά είναι πλέον καθαρά η πρώτη δύναμη στη χώρα.

Παρόλο που δεν είναι ακόμη σαφές εάν θα καταφέρει να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στη νέα Εθνοσυνέλευση ενόψει του δεύτερου γύρου της επόμενης Κυριακής, είναι προφανές ότι η Γαλλία δεν θα είναι πλέον η ίδια. Και ο Εμανουέλ Μακρόν φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη γι’ αυτό.

Ο Γάλλος πρόεδρος έκανε το ίδιο λάθος με τον πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας, Ντέιβιντ Κάμερον, όταν προκήρυξε το δημοψήφισμα για το Brexit. Με μια ξαφνική απόφαση προκήρυξε βιαστικά τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές το ίδιο βράδυ με την ήττα του στις ευρωπαϊκές εκλογές στις 9 Ιουνίου. Ο Μακρόν πίστευε ότι θα αιφνιδιάσει τους αντιπάλους του και θα τους βρει απροετοίμαστους. Εστιάζοντας στον φόβο, ελπίζει σε μια «συντηρητική» αντίδραση του εκλογικού σώματος, υπό τον φόβο ενός άλματος στο σκοτάδι.

Αλλά η ψήφος στην ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση δεν έκρυβε μόνο οργή, αλλά και μια λαϊκή παραδοχή: το 82% των Γάλλων πιστεύει ότι η χώρα βρίσκεται σε παρακμή, πάνω από το 60% αισθάνεται σε κατάσταση πολιτιστικής ανασφάλειας, θεωρώντας πώς «δεν είναι πλέον σπίτι του η Γαλλία».

Όπως εξηγεί ο ειδικός στην ακροδεξιά, Νικολά Λεμπούργκ εξηγεί ότι οι Γάλλοι, «αντιμέτωποι με μια «αποϊδρυματοποιημένη» κοινωνία, όπου οι σχέσεις – οικογένεια, εργασία, συνδικαλισμός, κατοικία- έχουν χαλαρώσει, άκουσαν την ακροδεξιά να απαντά υποσχόμενη προστασία σε ένα μέρος του τον πληθυσμό, ενάντια στους «άλλους».

Σύμφωνα με την Le Monde, ο Κάμερον και ο Μακρόν είναι αποτέλεσμα της αλαζονείας ηγετών που είναι τόσο κυνικοί ώστε θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον της χώρας τους. Το αποτέλεσμα των εκλογών μπορεί να χαρακτηριστεί ως το γαλλικό Brexit, ειδικά αν συνοδευτεί από την απώλεια της απόλυτης πλειοψηφίας στον δεύτερο γύρο από την Εθνική Συσπείρωση. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η Γαλλία θα αποχωρήσει από την ΕΕ ή από το ευρώ, αλλά αποτελεί ένα μήνυμα ότι η χώρα κλείνεται στον εαυτό της, με ισχυρές συνέπειες για την Ευρώπη.

Ο ιστορικός Πάτρικ Μπουσερόν κάνει λόγο για ένα «κολλώδες συναίσθημα του αναπόφευκτου», μια αναταραχή που σταδιακά κυριαρχεί, αποθαρρύνει και καταθλίβει. «Στη σύντομη προεκλογική εκστρατεία επικράτησαν τα συναισθήματα – και οι ψευδαισθήσεις – και όχι η λογική, που έγινε απαράδεκτη»

Ο Μακρόν δεν κατάφερε να αναστατώσει την προέλαση της ακροδεξιάς, παρά τις αρχικές του προσπάθειες. Με μια ρητορική που θύμιζε προεκλογική εκστρατεία και ήταν ακόμα και βίαιη, ο Γάλλος πρόεδρος απείλησε με εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία αν το κόμμα της Λεπέν και το Νέο Λαϊκό Μέτωπο κερδίσουν. Αυτό όμως οδήγησε στην καταστροφή της κεντροδεξιάς, φιλελεύθερης παράταξης του Μακρόν.

Όπως σωστά ανέφερε ο πρώην πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ, ο πρόεδρος «σκότωσε την πλειοψηφία του». Η Γαλλία πλέον διαιρείται μαθηματικά σε τρία μπλοκ: ένα ακροδεξιό, ένα αριστερό και ένα κεντρώο. Το μέλλον της χώρας εξαρτάται από το πόσο μίσος υπάρχει μεταξύ αυτών των μπλοκ. Αυτό θα φανεί και στον δεύτερο γύρο των εκλογών την Κυριακή, καθώς υπάρχουν τρεις υποψήφιοι σε 300 εκλογικές περιφέρειες.

Αυτό σημαίνει ότι το κόμμα της Μαρίν Λεπέν θα μπορούσε να επιδιώξει την απόλυτη πλειοψηφία ή όχι, ανάλογα με την ικανότητα των υπολοίπων δύο μπλοκ να ενωθούν για να σταματήσουν την ακροδεξιά. Οι Αριστεροί έχουν ήδη ενωθεί, αλλά οι κεντροδεξιοί Ρεπουμπλικάνοι δεν έχουν ακόμα αποφασίσει. Ακόμα και η παράταξη του Μακρόν δεν έχει δώσει σαφή υποστήριξη, τονίζοντας ότι θα αποφασίσει ανάλογα με την κάθε περίπτωση.

Αν η ακροδεξιά δεν καταφέρει να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στον δεύτερο γύρο των εκλογών, τότε δεν θα μπορέσει να κυβερνήσει, σύμφωνα με τον Ζορντάν Μπαρντελά.

Τι θα συμβεί όμως στη συνέχεια; Είναι πιθανό να οδηγηθούμε σε μια κατάσταση χάους με οποιαδήποτε άλλη επιλογή. Αυτό όμως θα ήταν ευπρόσδεκτο για τη Μαρίν Λεπέν, καθώς το κόμμα της θα θεωρείται η μοναδική αντιπολίτευση και η εναλλακτική λύση στα προβλήματα της χώρας. Έτσι, θα ετοιμαστεί ο δρόμος για την προεδρική νίκη της Λεπέν το 2027, εκμεταλλευόμενη την πολιτική παρακμή του Μακρόν τα τελευταία τρία χρόνια της θητείας του.

Παρά την έκκληση του Γάλλου προέδρου για ένα “δημοκρατικό τείχος” ενάντια στην ακροδεξιά στον δεύτερο γύρο, λίγοι πραγματικά πείστηκαν για τις πραγματικές του προθέσεις. Μετά την επανεκλογή του για τη δεύτερη θητεία του, ο Μακρόν έκοψε κάθε σχέση με την αριστερά, αυξάνοντας το όριο συνταξιοδότησης από τα 60 στα 64 χρόνια και υιοθετώντας απόψεις της Λεπέν στο θέμα της μετανάστευσης.

Ο Γάλλος πρόεδρος, που θεωρείται “απολιτικός” ηγέτης ενός “μη κόμματος”, έχει κερδίσει δύο φορές τις εκλογές χάρη στον μηχανισμό των δύο γύρων, αλλά ποτέ δεν έχει εκπροσωπήσει περισσότερους από έναν στους τέσσερις Γάλλους ψηφοφόρους. Ακόμα και η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης που προτάχθηκε μετά τις ευρωεκλογές δεν έλυσε τα προβλήματα της ηγεσίας του. Το κόμμα του είναι τώρα μόνο η τρίτη πολιτική δύναμη στη Γαλλία και το περιθώριο ελιγμών του συρρικνώνεται λόγω διαιρέσεων που προέκυψαν από τις εκλογές, τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά.

Οι εξουσίες του προέδρου φαίνεται να αδυνατούν όλο και περισσότερο, καθώς δεν έχει πλειοψηφία. Συνολικά, η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη για τον Μακρόν, που οι Γάλλοι τον αποκαλούν ήδη “Μικρόν”, καθώς ρισκάρει όχι μόνο τη θέση του ως πρόεδρος αλλά και την προσωπική του αξιοπιστία.