Αμερικανοί και Βρετανοί επισκέπτες στην Τουρκία ελέγχονται για κατασκοπεία

Η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών έχει αναπτύξει ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα για τον έλεγχο των πολιτών των ΗΠΑ και της Βρετανίας που επισκέπτονται την Τουρκία, εν μέσω υποψιών ότι ορισμένοι από αυτούς μπορεί να λειτουργούν ως κατάσκοποι ή με σκοπό να αποσταθεροποιήσουν την κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η βαθιά ριζωμένη παράνοια στο εσωτερικό της ισλαμιστικής κυβέρνησης του Ερντογάν πηγάζει από τη διάχυτη πεποίθηση της τουρκικής ηγεσίας ότι οι ΗΠΑ και ο στενός σύμμαχός της, το Ηνωμένο Βασίλειο, στοχεύουν στην εκδίωξη του Ερντογάν, ο οποίος κυβερνά τη χώρα με σιδηρά πυγμή τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Ως αποτέλεσμα, οι τουρκικοί θεσμοί, ιδίως οι δύο κύριες υπηρεσίες πληροφοριών -ο Εθνικός Οργανισμός Πληροφοριών (Milli İstihbarat Teşkilatı, MIT) και η Μονάδα Πληροφοριών της Γενικής Διεύθυνσης Ασφάλειας (Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Başkanlığı) – οι οποίες έχουν συμβάλει καθοριστικά στη διατήρηση της διακυβέρνησης του Ερντογάν, έχουν επικεντρωθε΄θ στους υπηκόους των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου που επισκέπτονται ή διαμένουν στη χώρα.

Στο πλαίσιο αυτής της οδηγίας, το MIT ανέπτυξε έναν αλγόριθμο που ενσωματώνει πολλαπλά σύνολα δεδομένων σε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα σχεδιασμένο να παρακολουθεί Αμερικανούς και Βρετανούς υπηκόους που είναι ύποπτοι ως κατάσκοποι. Ο αλγόριθμος αναλύει διάφορους δείκτες, όπως ορισμένα επαγγέλματα, συχνές τοποθεσίες, συνεργάτες, λέξεις-κλειδιά που χρησιμοποιούνται σε μηνύματα, κινήσεις στο διαδίκτυο, μοτίβα συμπεριφοράς και άλλα, για να δημιουργήσει τα προφίλ που δικαιολογούν μεγαλύτερο έλεγχο.

Η MIT διευθύνεται επί του παρόντος από τον πρώην σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Ερντογάν, τον Ιμπραήμ Καλίν, έναν φιλοϊρανό ακαδημαϊκό που συνεργάζεται με τον Ερντογάν για σχεδόν δύο δεκαετίες. Υπό την ηγεσία του Καλίν, η MIT έχει βοηθήσει τον Ερντογάν στη διεξαγωγή επιχειρήσεων με ψεύτικες σημαίες, εκστρατείες επιρροής και ψυχολογικού αντίκτυπου, εξωδικαστικές δολοφονίες και απαγωγές, καθώς και στην κατασκευή αποδεικτικών στοιχείων για τη χειραγώγηση δικαστικών υποθέσεων με στόχο την καταστολή αντιπάλων, αντιφρονούντων και επικριτών της κυβέρνησης.

Σύμφωνα με εμπιστευτικές πληροφορίες που περιήλθαν στην κατοχή του Nordic Monitor, το MIT εστίασε τον έλεγχο του σε συγκεκριμένα επαγγέλματα που πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνται από τις αμερικανικές και βρετανικές κατασκοπευτικές υπηρεσίες στην Τουρκία. Τα επαγγέλματα αυτά περιλαμβάνουν δημοσιογράφους, ερευνητές, ακαδημαϊκούς, κληρικούς, εργαζόμενους σε ΜΚΟ και υπαλλήλους πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίοι είναι ύποπτοι ότι λειτουργούν με βαθιά κάλυψη.

Οι πληροφορίες που συλλέγονται μέσω αυτού του προγράμματος παρακολούθησης συχνά χειραγωγούνται, υπερβάλλουν και επανασυσκευάζονται για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων που έχει θέσει η κυβέρνηση Ερντογάν. Αυτό περιλαμβάνει τη συμμετοχή σε διπλωματία ομηρίας, την κινητοποίηση της βασικής θρησκευτικής, εθνικιστικής και συντηρητικής βάσης της με ψευδείς αφηγήσεις και την αποτροπή της αποστασίας μεταξύ των υποστηρικτών της, οι οποίοι διαφορετικά θα μπορούσαν να απογοητευτούν από τη διάχυτη διαφθορά και τα καθημερινά οικονομικά ζητήματα.

Οι εντολές απέλασης, η άρνηση ανανέωσης της άδειας παραμονής, η ανάκληση της διαπίστευσης και, σε ακραίες περιπτώσεις, η δίωξη και η φυλάκιση κυρίως Αμερικανών και σε μικρότερο βαθμό Βρετανών υπηκόων βασίστηκαν κυρίως σε μυστικούς φακέλους που είχε η ΜΙΤ. Οι ενέργειες αυτές στόχευαν άτομα που χρειάζονταν άδεια παραμονής για να εργαστούν στο επάγγελμά τους, εκμεταλλευόμενοι συχνά το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης ή τους διοικητικούς κανονισμούς για να επιτύχουν αυτούς τους σκοπούς.

Την τελευταία δεκαετία, πολυάριθμοι Αμερικανοί και Δυτικοί δημοσιογράφοι αντιμετώπισαν απέλαση, άρνηση εισόδου ή κράτηση στην Τουρκία, επειδή απόρρητα έγγραφα της ΜΙΤ απεδείκνυαν ότι απειλούσαν την εθνική ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις ο βασικός ρόλος της ΜΙΤ αποκρύφθηκε από τη δημοσιότητα, και οι προσπάθειες απόκτησης πρωτότυπων εγγράφων των μυστικών υπηρεσιών με αγωγές παρεμποδίστηκαν με ισχυρισμούς περί κρατικών μυστικών.

Ίσως η πιο γνωστή περίπτωση είναι η φυλάκιση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Κρεγκ Μπράνσον, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι υποστήριζε το επικριτικό για την κυβέρνηση κίνημα Γκιουλέν και ότι είχε διασυνδέσεις με το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Ο Μπράνσον, που καταδικάστηκε με την κατηγορία της τρομοκρατίας, απελευθερώθηκε από τη φυλακή και του επετράπη να επιστρέψει στις ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2018 μετά από έντονες διπλωματικές πιέσεις της αμερικανικής κυβέρνησης.

Ο Μπράνσον ζούσε στην Τουρκία με τη σύζυγό του και τα τρία παιδιά του από το 1993, υπηρετώντας το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρόνου ως πάστορας της μικρής Εκκλησίας της Αναστάσεως της Σμύρνης. Η δίκη θεωρήθηκε ευρέως ως παρωδία, με γελοίες κατηγορίες. Ο εγκέφαλος πίσω από τη δίωξη του Μπράνσον ήταν, στην πραγματικότητα, η ΜΙΤ, η οποία τον είχε επισημάνει ως βαθιά κρυμμένο Αμερικανό κατάσκοπο που δούλευε εναντίον των τουρκικών συμφερόντων.

Η άρνηση ανανέωσης της άδειας παραμονής του Μπράνσον τον Οκτώβριο του 2016 βασίστηκε σε ένα μυστικό σημείωμα των μυστικών υπηρεσιών, που οδήγησε στην ταξινόμησή του με κωδικό G-87, υποδεικνύοντας ότι αποτελούσε κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια. Τον Δεκέμβριο του 2016, συνελήφθη βάσει μυστικής κατάθεσης μάρτυρα, η οποία πιστεύεται ότι ενορχηστρώθηκε επίσης από τη ΜΙΤ.

Αξιοποιώντας τα περιουσιακά στοιχεία των μυστικών υπηρεσιών της που είναι ενσωματωμένα στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, η ΜΙΤ διαμόρφωσε τον λόγο γύρω από τη δίκη του Μπράνσον, προωθώντας μια αφήγηση που τον παρουσίαζε ως κατάσκοπο για να επικυρώσει τη σύλληψή του. Ορισμένοι πράκτορες της ΜΙΤ έφτασαν στο σημείο να υπονοήσουν ότι ο Μπράνσον βρισκόταν στην Τουρκία για να διεξάγει επιχειρήσεις κατά της Κίνας και του Ιράν.

Ο Αμπντουραχμάν Σιμσέκ, ένας πράκτορας της ΜΙΤ που λειτουργούσε με το πρόσχημα της δημοσιογραφίας, ισχυρίστηκε ότι ο Μπράνσον συναντούσε κρυφά Ιρανούς και Κινέζους επισκέπτες που εισέρχονταν στην Τουρκία με το πρόσχημα του τουρισμού, δήθεν με εντολή να αποσταθεροποιήσει τις σχέσεις Κίνα-Ιράν. Ο Σιμσέκ συνδέεται με τον όμιλο μέσων ενημέρωσης Turkuvaz, ο οποίος ανήκει στην οικογένεια του προέδρου Ερντογάν και ελέγχει την εφημερίδα Sabah, το δίκτυο A-Haber και πολλές άλλες εκδόσεις.

Ο Ζαφέρ Σαχίν, αρθρογράγος σε μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από την κυβέρνηση, έχει επίσης διαδώσει θεωρίες συνωμοσίας, ισχυριζόμενος ότι ο Μπράνσον ήταν κατάσκοπος υψηλού προφίλ. Ο Σαχίν έθεσε πρόσφατα υπό αμφισβήτηση τους Αμερικανούς και Βρετανούς επισκέπτες στην Κωνσταντινούπολη κατά τη διάρκεια των τοπικών εκλογών του Μαρτίου 2024, υποδεικνύοντας ότι πολλοί από αυτούς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με καχυποψία.

Σε ένα προπαγανδιστικό κείμενο που δημοσιεύθηκε δύο ημέρες πριν από τις φετινές τοπικές εκλογές, ο Σαχίν ισχυρίστηκε ότι η αύξηση του αριθμού των Αμερικανών και Βρετανών επισκεπτών στην Κωνσταντινούπολη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο ήταν ασυνήθιστα υψηλή. Ισχυρίστηκε ότι παρόμοια τάση παρατηρήθηκε το 2023 πριν από τις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές.

Παρά τα πραγματικά δεδομένα που δείχνουν μια διαφορετική αφήγηση, ο Σαχίν, ενεργώντας ως πράκτορας της ΜΙΤ, είχε ως στόχο να ενισχύσει την ψευδή αφήγηση που προωθούσε η υπηρεσία πληροφοριών. Οι προσπάθειές του αποσκοπούσαν στην εμπέδωση αντι-αμερικανικών και αντι-δυτικών αισθημάτων στο τουρκικό κοινό.

Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία που τηρούνται από το παράρτημα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού στην Κωνσταντινούπολη αποκαλύπτουν ότι τον Ιανουάριο του 2023, οι Ρώσοι και οι Ιρανοί ήταν οι κορυφαίοι επισκέπτες της Κωνσταντινούπολης, με 182.018 (13,71% του συνόλου) και 63.304 (5,32%) επισκέπτες, αντίστοιχα. Οι Αμερικανοί αντιπροσώπευαν 40.924 επισκέπτες (3,44 τοις εκατό) κατά τη διάρκεια του ίδιου μήνα.

Τον Φεβρουάριο οι Ρώσοι και οι Ιρανοί ηγήθηκαν και πάλι με συνολικό αριθμό 208.882 επισκεπτών στην Κωνσταντινούπολη, ενώ οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί επισκέπτες ανήλθαν σε 72.783, σύμφωνα με το μοτίβο του προηγούμενου μήνα. Παρόμοια τάση παρατηρήθηκε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2024, με μικρή συνολική αύξηση σε όλες τις εθνικότητες.

Δεν υπάρχει καμία ένδειξη στα στοιχεία που να δείχνει σημαντική αύξηση του αριθμού των Αμερικανών και Βρετανών επισκεπτών στην Κωνσταντινούπολη. Εστιάζοντας επιλεκτικά σε αυτές τις δύο κατηγορίες και αγνοώντας τα πολύ μεγαλύτερα μπλοκ Ρώσων και Ιρανών επισκεπτών, ο Σαχίν φαίνεται να εκπληρώνει την ατζέντα που έχουν θέσει οι χειριστές του στην υπηρεσία πληροφοριών.

Ο αυξημένος έλεγχος των υπηκόων των ΗΠΑ και της Βρετανίας από την υπηρεσία πληροφοριών αντανακλάται στον αυξημένο αριθμό ενεργειών απομάκρυνσης και άρνησης διαμονής που πραγματοποιεί η τουρκική Αρχή Διαχείρισης Μετανάστευσης, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Πολυάριθμα μη τουρκικά μέλη της προτεσταντικής κοινότητας στην Τουρκία έχουν αντιμετωπίσει την απέλαση, οι άδειες διαμονής τους ανακλήθηκαν ή δεν ανανεώθηκαν, και σε ορισμένες περιπτώσεις, τους αρνήθηκαν την έκδοση βίζας εισόδου. Οι ενέργειες αυτές φέρεται να βασίστηκαν σε μυστικές εκθέσεις της ΜΙΤ που τους χαρακτήριζαν ως απειλή για την εθνική ασφάλεια.

Ως αποτέλεσμα του μυστικού προγράμματος επιτήρησης και παρακολούθησης της ΜΙΤ, τα άτομα χαρακτηρίζονταν από την υπηρεσία μετανάστευσης με κωδικούς όπως Ν-82, που υποδηλώνει ότι αποτελούσαν απειλή για την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας, G-87, που υποδηλώνει γενική απειλή για την ασφάλεια και συνήθως εφαρμόζεται σε ξένους μαχητές, τρομοκράτες και εγκληματίες, ή Ç-152, που υποδηλώνει απαγόρευση εισόδου. Αυτοί οι κωδικοί χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογήσουν την απέλαση, την άρνηση ανανέωσης της άδειας παραμονής και την άρνηση χορήγησης θεώρησης εισόδου με βάση τους θεωρούμενους κινδύνους για την ασφάλεια.

Ομοίως, οι δυτικές ΜΚΟ και οι υπάλληλοί τους στην Τουρκία παρακολουθούνται στενά από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες και άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες. Το 2017 ο τότε υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας Σουλεϊμάν Σοϊλού κατηγόρησε αμερικανικές, βρετανικές και γερμανικές ΜΚΟ για κατασκοπεία. “Θέλω να ξέρετε ότι σε όλες τις έρευνές μας, διαπιστώσαμε ότι ο πιο σημαντικός μηχανισμός των ξένων δυνάμεων που προσπαθούν να εφαρμόσουν σχέδια στη γειτονιά μας είναι οι λεγόμενες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών τους στην Τουρκία. Αυτό είναι πολύ ξεκάθαρο”, είπε. Οι δηλώσεις του Σοϊλού υπογράμμισαν τις υποψίες και τον αυξημένο έλεγχο των ξένων ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία.

Ισχυρίστηκε ότι οι ΜΚΟ εμπλέκονται σε σχέδια κοινωνικής μηχανικής μέσω οικονομικών συναλλαγών και απασχόλησης προσωπικού, υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση αποκάλυψε ορισμένα μέλη του προσωπικού που ήταν μυστικοί αξιωματικοί των μυστικών υπηρεσιών. Το 2017 η κυβέρνηση Ερντογάν έκλεισε τη λειτουργία αρκετών οργανώσεων, μεταξύ των οποίων το Mercy Corps με έδρα την Ουάσινγκτον, το Coordination of the Organizations for Voluntary Service (COSV) με έδρα την Ιταλία, ο International NGO Safety Organization (INSO) με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο και την Business Software Alliance Incorporation (BSA) με έδρα τις ΗΠΑ, επικαλούμενη λόγους “εθνικής ασφάλειας”.

Η κυβέρνηση Ερντογάν εφάρμοσε τον ίδιο έλεγχο στους Αμερικανούς, Βρετανούς και άλλους δυτικούς δημοσιογράφους που εργάζονται στην Τουρκία, θεωρώντας τους κατασκόπους, εκτός αν αποδειχθεί το αντίθετο. Αυτή η υποψία αποτέλεσε τη βάση της μεταχείρισης και της παρακολούθησής τους από τις τουρκικές αρχές.

Το 2017 ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, υπερασπίστηκε τη φυλάκιση ξένων δημοσιογράφων στην Τουρκία, υποστηρίζοντας ότι οι ξένες μυστικές υπηρεσίες χρησιμοποιούσαν τους δημοσιογράφους ως κατασκόπους. “Ειδικά οι μυστικές υπηρεσίες έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν τους δημοσιογράφους ως πράκτορες. Γιατί; Επειδή όταν συλλαμβάνονται, θέλουν να δημιουργήσουν πίεση”, είπε. Τα σχόλια του Τσαβούσογλου υπογράμμισαν τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στους ξένους δημοσιογράφους και τη δικαιολόγηση της κράτησής τους με βάση τους ισχυρισμούς περί κατασκοπείας.

Σε απάντηση στη στοχοποίηση των πολιτών τους από την κυβέρνηση Ερντογάν, ορισμένες δυτικές χώρες εξέδωσαν ταξιδιωτικές προειδοποιήσεις για την Τουρκία. Η τρέχουσα ταξιδιωτική οδηγία που εκδόθηκε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2023 προειδοποιεί τους Αμερικανούς να “επιδεικνύουν αυξημένη προσοχή όταν ταξιδεύουν στην Τουρκία”, λόγω της κράτησης δεκάδων χιλιάδων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων Αμερικανών πολιτών, από τις τουρκικές αρχές σε υποθέσεις με πολιτικά κίνητρα. Η κριτική στην κυβέρνηση, μεταξύ άλλων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τονίζεται ως παράγοντας που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύλληψη.

Πηγή: Nordic Monitor