Στην κεντρική Ασία ο Σι με στόχο να μειώσει την επιρροή του Πούτιν

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα είχε συναντήσεις με τον Σι Τζινπίνγκ και τον Ταγίπ Ερντογάν την Τετάρτη κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στην πρωτεύουσα του Καζακστάν Αστάνα, σύμφωνα με το ρωσικό κρατικό πρακτορείο TASS. Ο Πούτιν συναντήθηκε για τελευταία φορά με τον Σι τον Μάιο, όταν επισκέφθηκε την Κίνα στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την ορκωμοσία του για την πέμπτη προεδρική του θητεία. Ο SCO, γνωστός και ως «αντι-ΝΑΤΟ», είναι ένας ευρασιατικός πολιτικός και οικονομικός οργανισμός ασφάλειας και άμυνας που ιδρύθηκε από την Κίνα και τη Ρωσία το 2001. Τα άλλα πλήρη μέλη είναι η Ινδία, το Ιράν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Πακιστάν, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Η Τουρκία, αν και δεν είναι μέλος του οργανισμού, συμμετέχει συχνά στις συνεδριάσεις του ως «εταίρος διαλόγου».

Η σύνοδος κορυφής αποτελεί μέρος του σχεδίου της Κίνας να καθιερώσει αυτό που αποκαλεί «πολυμερή» παγκόσμια τάξη, η οποία δεν θα κυριαρχείται από τις ΗΠΑ, σημείωσε ο Guardian. Αλλά είναι επίσης ένα φόρουμ στο οποίο η στρατηγική εταιρική σχέση της Κίνας και της Ρωσίας θα δοκιμαστεί από τις ανταγωνιστικές επιθυμίες τους να ασκήσουν επιρροή στην κεντρική Ασία. Ο Σι έφτασε στην Αστάνα την Τρίτη για ένα πενθήμερο ταξίδι που θα περιλαμβάνει κρατικές επισκέψεις στο Καζακστάν και το Τατζικιστάν. Πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, ο κινέζος πρόεδρος χρησιμοποίησε μια επίσημη επίσκεψη στην Αστάνα για να ξεκινήσει την πρωτοβουλία «Ζώνη και δρόμος», το εκτεταμένο αναπτυξιακό σχέδιο της Κίνας, στο οποίο έχουν επενδυθεί 9,55 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο στο Καζακστάν από το 2013, σύμφωνα με το China Global Investment Tracker.

Η επένδυση αυτή αποτελεί μέρος της προσπάθειας της Κίνας προς την κεντρική Ασία να βοηθήσει τις χώρες να αναπτυχθούν εκτός της σκιάς της Ρωσίας. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία απέδειξε στις χώρες της κεντρικής Ασίας ότι η διαφοροποίηση των δεσμών τους με τον υπόλοιπο κόσμο είναι το κλειδί για την επιτυχή ύπαρξή τους στην περιοχή», δήλωσε ο Τεμόρ Ουμάροφ, συνεργάτης του Κέντρου Κάρνεγκι για τη Ρωσία και την Ευρασία. Αν και οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες προσπαθούν να «απορωσοποιηθούν» μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης, ο πόλεμος στην Ουκρανία «έκανε πιο γρήγορη τη διαδικασία αντικατάστασης της Ρωσίας με την Κίνα», είπε. Ο Σι και ο Πούτιν διακηρύσσουν τη σημασία της εγκαθίδρυσης μιας «πολυπολικής» παγκόσμιας τάξης στις χώρες του Νότου, οι οποίες αισθάνονται απογοήτευση από την κυριαρχούμενη από τις ΗΠΑ γεωπολιτική. Ο Ζου Ρονγκ, ανώτερος ερευνητής του Πανεπιστημίου Ρέμνιν στο Πεκίνο, ανέφερε σε δημοσίευμα των κινεζικών κρατικών ΜΜΕ ότι η SCO «στέλνει ένα μήνυμα στον δυτικό κόσμο ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές φωνές από τις αναδυόμενες οικονομίες, που πρέπει να ακουστούν και να εκπροσωπηθούν». Παρόλα αυτά, γράφει ο Guardian, οι σχέσεις μεταξύ του Σι και του Πούτιν ενδέχεται να επηρεαστούν από την πρόσφατη επίσκεψη του ρώσου προέδρου στη Βόρεια Κορέα, την οποία η Κίνα δεν είδε «με καλό μάτι». Ο Πούτιν υπέγραψε αμοιβαίο σύμφωνο ασφαλείας με τον Κιμ Γιονγκ Ουν, μια συμφωνία που η Κίνα φοβάται ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει την αντίληψη ενός μπλοκ τύπου ψυχρού πολέμου και να βλάψει την επιρροή του Πεκίνου στην ανατολική Ασία. Τους τελευταίους μήνες, υπήρξε κάποια εξέταση του ρόλου που διαδραματίζει η κεντρική Ασία στη διευκόλυνση της ροής αγαθών από την Κίνα προς τη Ρωσία για την υποστήριξη της πολεμικής μηχανής της Μόσχας. Οι κινεζικές εξαγωγές προς το Κιργιστάν αυξήθηκαν από 7,5 δισ. δολάρια το 2021 σε σχεδόν 20 δισ. δολάρια το 2023, με μεγάλο μέρος αυτών των αγαθών να κατευθύνονται προς τη Ρωσία, σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο China-Russia Report. Οι αναλυτές λένε ότι χώρες όπως το Κιργιστάν, θα είναι αδιαπέραστες από τις δυτικές πιέσεις για την αναχαίτιση αυτού του εμπορίου.

«Το να μην έχουν καλές σχέσεις με την Κίνα είναι κάτι που αποκλείεται εντελώς», είπε η Νίβα Γιάου, συνεργάτης του Atlantic Council. Η SCO ιδρύθηκε ως οι «Πέντε της Σαγκάης» το 1996. Αρχικά ήταν ένα φόρουμ για τα ιδρυτικά μέλη -Κίνα, Ρωσία, Καζακστάν, Κιργιζία και Τατζικιστάν- για να διευθετήσουν συνοριακές διαφορές. Εκτοτε, τα μέλη και το πεδίο εφαρμογής της διευρύνθηκαν ώστε να συμπεριλάβουν χώρες τόσο διαφορετικές και εχθρικές μεταξύ τους, όπως η Ινδία, το Πακιστάν και το Ιράν. Φέτος, αναμένεται να γίνει δεκτή στο δυναμικό της και η Λευκορωσία. Ωστόσο, το αυξανόμενο μέγεθος της ομάδας -στην οποία συμμετέχει ήδη περίπου το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού- δεν την καθιστά απαραίτητα πιο ισχυρή. Ο Ναρέντρα Μόντι δεν θα πάει στη σύνοδο κορυφής, παρά το γεγονός ότι σχεδιάζει να επισκεφθεί τη Μόσχα την επόμενη εβδομάδα για να συναντηθεί με τον Πούτιν. «Στο εσωτερικό της SCO, υπάρχουν χώρες που έχουν θεμελιωδώς διαφορετικές απόψεις για σχεδόν τα πάντα», εξηγεί ο Ουμάροφ στον Guardian. «Είναι σχεδόν αδύνατο να φανταστούμε ποιο θα ήταν το σενάριο που θα μπορούσε να κάνει την Ινδία και το Πακιστάν να παραμερίσουν τα προβλήματά τους και την αμοιβαία σύγκρουσή τους για χάρη κάτι άλλου». Η Ινδία και η Κίνα έχουν μια εξίσου βεβαρημένη σχέση -το ταξίδι του Μόντι στη Ρωσία είναι εν μέρει μια προσπάθεια να διασφαλίσει το ότι η σχέση της Ινδίας με τη Ρωσία δεν θα τεθεί σε κίνδυνο από την εμβάθυνση των δεσμών της Μόσχας με το Πεκίνο.