Γιατί η άνοδος της Ακροδεξιάς απειλεί (και) την υγεία των Ευρωπαίων

«Η Ευρώπη μπορεί να αποχαιρετήσει τον διευρυνόμενο ρόλο της στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης» εκτιμούσε το Politico λίγες ημέρες πριν τις Ευρωεκλογές, για την περίπτωση ψήφισης ενός πιο δεξιόστροφου Κοινοβουλίου και την ενίσχυση του δεξιού λαϊκιστικού και ακροδεξιού μετώπου, όπως εν τέλει συνέβη. Τα αποτελέσματα από Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία και Πολωνία ήταν δηλωτικά της αυξανόμενης υποστήριξης σε κόμματα με εθνικιστικές, ξενοφοβικές και ευρωσκεπτικιστικές θέσεις, όπως και η πρόσφατη νίκη της Marine Le Pen (Μαρίν Λε Πεν) στον πρώτο γύρο των γαλλικών βουλευτικών εκλογών.

Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Δημόσιας Υγείας (EPHA) χαρακτήρισε κομβικές τις τελευταίες Ευρωεκλογές, κάνοντας λόγο για βέβαιο αντίκτυπο στην υγειονομική περίθαλψη των Ευρωπαίων από τη λιγότερο εμφανή, με σημαντικές ωστόσο συνέπειες μετατόπιση του Ευρωκοινοβουλίου προς τα δεξιά και την άνοδο της ακροδεξιάς. «[Η στροφή αυτή] μπορεί να σημαίνει πιο αποδυναμωμένη πολιτική υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), με το πρόσχημα της διατήρησης της υπαγωγής των εθνικών θεμάτων υγείας στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών» εικάζει στο σχετικό δελτίο τύπου η EPHA για μια σαφή εντούτοις θέση.

«Σε γενικές γραμμές, η υγεία είναι αρμοδιότητα των κρατών μελών. Η Ευρώπη θα πρέπει να έχει απλώς “συμπληρωματικό ρόλο”. [Οι χώρες] “πρέπει να διατηρήσουν τον έλεγχο” του σχεδιασμού και διαχείρισης των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και της ευθυγράμμισης με την εθνική τους κυριαρχία, την κουλτούρα και την κοινωνία τους, καθώς και με τις δημοσιονομικές πολιτικές και τα νομικά και κανονιστικά τους πλαίσια» δήλωσε στο Politico o εκπρόσωπος της ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), Michael Strauss.

Ζοφερό μέλλον

Σκοτεινή διαβλέπει την ερχόμενη πενταετία η επικεφαλής του προγράμματος «Κοινωνική Ευρώπη και Ευημερία» (Social Europe and Well-Being), Elizabeth Kuiper. Μιλώντας στο Politico, εξέφρασε ως κύρια ανησυχία το γεγονός πως η υγεία και η κοινωνική ευημερία δεν αποτελούν προτεραιότητα στις ατζέντες των ακροδεξιών-λαϊκιστικών κομμάτων.

Για την αντιπρόεδρο της ευρωπαϊκής Υποεπιτροπής για τη Δημόσια Υγεία (SANT), Irena Joveva, ο μεγαλύτερος φόβος δεν είναι το ενδεχόμενο να χαθεί το έργο της ΕΕ στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, όπως οι στρατηγικές για την καταπολέμηση του καρκίνου και την προστασία της ψυχικής υγείας σε επίπεδο ένωσης, ο εκσυχρονιστικός κανονισμός για τις ουσίες ανθρώπινης προέλευσης (ΟΑΠ), η αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας και νόμοι που προέκυψαν από την εμπειρία της πανδημίας COVID-19, όσο το βέτο που θα ασκούν στην προσπάθεια διεύρυνσης της ευρωπαϊκής εμπλοκής σε ζητήματα δημόσιας υγείας. «Εάν επέλθει στασιμότητα στην πολιτική υγείας της ΕΕ, τη χάσαμε τη μάχη» δήλωσε.

Σε σύμπλευση με τα παραπάνω, η ευρωβουλεύτρια Tilly Metz από την ομάδα των Πρασίνων/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία, υπογράμμισε τους κινδύνους της εθνοκεντρικής δεξιάς, επισημαίνοντας ότι «η υγεία θα γίνει το θύμα ακροδεξιών παιχνιδιών που προκρίνουν τον λαϊκισμό, τον απομονωτισμό και τη διάσπαση. Θα ήταν τραγικό και απλώς θα έβλαπτε τους ασθενείς». Η αυξημένη συμμετοχή του εθνολαϊκισμού στις πολιτικές αποφάσεις της Ευρώπης θα έχει αποτύπωμα σε μείζονα ζητήματα όπως η άμβλωση, η υποβοηθούμενη αυτοκτονία και η εξωσωματική γονιμοποίηση.

Το παράδειγμα της πανδημίας

Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε στο φως τους κινδύνους του λαϊκισμού, με τους επιστήμονες να επισημαίνουν ότι η άνοδός ενίσχυσε τη δυσπιστία του των Ευρωπαίων απέναντι στον εμβολιασμό.

Οι θιασώτες της ακροδεξιάς, σύμφωνα με κοινωνιολογική έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Ληντς, ήταν επί το πλείστον εκείνοι που θα ακολουθούσαν δικούς τους κανόνες από τις απειλές της πανδημίας -εφόσον, βέβαια, δέχονταν την ύπαρξή της-, αποφεύγοντας τις ενημερώσεις από τους ειδικούς και την εφαρμογή των μέτρων προστασίας. Άλλες έρευνες τους απέδωσαν 2,7% μεγαλύτερες πιθανότητες διστακτικότητας απέναντι στα εμβόλια κατά της COVID-19, συγκριτικά με τους υποστηρικτές του πολιτικού κέντρου.

Σε επίπεδο πολιτικών αποφάσεων, η άρνηση της αναγκαιότητας λήψης μέτρων προστασίας είχε σημαντικό κόστος, κοινωνικό όσο και σε ανθρώπινες ζωές. Στην πόλη Mirandópolis στη Βραζιλία, η απόφαση του δημάρχου -ένθερμου υποστηρικτή του ακροδεξιού Jair Bolsonaro- για μη επιβολή κοινωνικής αποστασιοποίησης, κατέστησε την πόλη μία από τις κορυφαίες σε θανάτους λόγω COVID-19.

Αλλαγές στο πεδίο του φαρμάκου

Το Politico απευθύνθηκε στον ευρωβουλευτή της Ελληνικής Λύσης και μέλος της ομάδας ECR, Μανώλη Φράγκο, ζητώντας του να προσδιορίσει τις κύριες προκλήσεις στην πολιτική υγείας σε βάθος πενταετίας. Μεταξύ άλλων, απάντησε πως το ECR υποστηρίζει τις κοινές προσπάθειες για θέματα «όπως η καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, η προαγωγή της καλής ψυχικής υγείας και οι δράσεις κατά του καρκίνου», υπογραμμίζοντας ότι «είναι επιτακτική ανάγκη να μην επιβάλλονται ευρωπαϊκές ή διεθνείς πολιτικές σε εθνικό επίπεδο», θεωρώντας «”υγιές” να υπάρχει κατανόηση και να μαθαίνουμε ο ένας από τις βέλτιστες πρακτικές του άλλου».

Για την ομάδα ECR, σχολίασε ο εκπρόσωπός της, Michael Strauss, θα ήταν «υγιές» η ΕΕ να ενισχύσει την εγχώρια παραγωγή γενόσημων φαρμάκων, να προωθήσει τη συνεργατική φαρμακευτική έρευνα και να ενισχύσει τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη. «Πιστεύουμε ότι η Ένωση μπορεί να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην υποστήριξη της παρασκευής φαρμάκων και της διαχείρισης της αλυσίδας εφοδιασμού, της έλλειψης φαρμάκων και δραστικών ουσιών» εξήγησε.

Στο ζήτημα του φαρμακευτικού κλάδου, η Kuiper διατηρεί επιφυλάξεις. Παρά την υποστήριξη του μετώπου στον τομέα των γενόσημων φαρμάκων, υπάρχει κλίμα ανταγωνισμού με τη βαριά φαρμακοβιομηχανία της καινοτομίας και δαπανηρών θεραπειών. «Ορισμένα από τα πιο ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα βλέπουν τη μεγάλη βιομηχανία, όπως του φαρμάκου, ως μέρος της ελίτ, κάτι για το οποίο δεν έχουν ιδιαίτερα θερμά αισθήματα. Όλα θα εξαρτηθούν από τους συνασπισμούς που θα σχηματιστούν και από τον βαθμό που το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) θα συνεργαστεί με το ECR· τα τελευταία χρόνια και [το ΕΛΚ] έχει σταθεί πιο φιλικό προς τη βιομηχανία» σχολίασε στο Politico.