Ινστιτούτο ΕΝΑ: Διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας: Στοιχεία α’ τριμήνου 2024

Ο Κύκλος Οικονομικής & Κοινωνικής Ανάλυσης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ δημοσιεύει τη σειρά Focus ENA | Oικονομία, η οποία περιλαμβάνει flash αναλύσεις μακροοικονομικών δεικτών και μεγεθών της ελληνικής οικονομίας. Η νέα ανάλυση θέτει στο επίκεντρο επενδύσεις, εισαγωγές και εξαγωγές του α’ τριμήνου 2024.

Εισαγωγή

Τα στοιχεία για το ΑΕΠ α΄ τριμήνου 2024 που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν τον ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας στο 2,1% που παραμένει σαφώς υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (0,3%). Ο συνολικός ρυθμός μεγέθυνσης διακρίνεται από την πλευρά της δαπάνης στην αύξηση 1,1% της Κατανάλωσης, την αύξηση 2,9% των Επενδύσεων, τη μείωση 5,7% των Εξαγωγών και την αύξηση 3,1% των Εισαγωγών.

Η Κατανάλωση είναι φυσικά η μεγαλύτερη συνιστώσα και φτάνει περίπου το 90% του ΑΕΠ. Έχει όμως ενδιαφέρον να εξετάσουμε τις άλλες συνιστώσες και συγκεκριμένα την Επένδυση, τις Εξαγωγές και τις Εισαγωγές.

Επένδυση

Η Επένδυση, ή Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου, μπορεί να διακριθεί ανά κατηγορία επενδυτικού προϊόντος, σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Το διάγραμμα 1 δείχνει την ετήσια μεταβολή διακρίνοντας σε τρεις κατηγορίες: Κατοικίες και Άλλες Κατασκευές, Μηχανολογικό και Μεταφορικό Εξοπλισμό και Άλλα Προϊόντα.

Όπως φαίνεται στο διάγραμμα, η αύξηση των επενδύσεων του τελευταίου έτους οφείλεται περισσότερο στις αγορές εξοπλισμού και λιγότερο σε κατοικίες, κατασκευές και άλλα προϊόντα. Αυτό αποτελεί σημαντική μεταβολή στη μέχρι πρότινος σύνθεση των ελληνικών επενδύσεων όπου κυριαρχούσαν οι κατοικίες και οι άλλες κατασκευές (βλ. παλαιότερο Focus Report). Η μεταβολή είναι οπωσδήποτε προς τη σωστή κατεύθυνση καθώς οι επενδύσεις εξοπλισμού είναι εκείνες που συνεισφέρουν περισσότερο στην αύξηση του παραγωγικού κεφαλαίου και στις μελλοντικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας.

Όμως αυτή η θετική εξέλιξη απαιτεί δύο επισημάνσεις. Η πρώτη είναι πως στην κατηγορία του μηχανολογικού εξοπλισμού περιλαμβάνονται και οι αγορές οπλικών συστημάτων από τις ένοπλες δυνάμεις (τα στοιχεία των οποίων δεν ανακοινώνονται από την ΕΛΣΤΑΤ). Επομένως, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η μεταβολή της σύνθεσης των επενδύσεων αντανακλά την αύξηση του παραγωγικού κεφαλαίου της ελληνικής οικονομίας. Η δεύτερη είναι πως η επιβράδυνση των επενδύσεων σε κατοικίες και άλλες κατασκευές αποτελεί τον κύριο παράγοντα πίσω από τη συνολική επιβράδυνση της επενδυτικής δαπάνης.

Εξωτερικός τομέας

Ωστόσο, το πιο προβληματικό στοιχείο που αποκαλύπτουν τα πρόσφατα στοιχεία είναι ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας, δηλαδή οι εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. Ήδη από το 2022 είχε επισημανθεί από πολλές πλευρές η επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Παρότι το 2023 το έλλειμμα συρρικνώθηκε, η μετέπειτα εξέλιξη των εισαγωγών και των εξαγωγών δεν είναι ενθαρρυντική. Το διάγραμμα 2 δείχνει την εξέλιξη των ελληνικών εισαγωγών και εξαγωγών από το α’ τρίμηνο 2023 μέχρι το α’ τρίμηνο 2024.

Όπως βλέπουμε, μεταξύ του α’ τριμήνου 2023 και του α’ τριμήνου 2024 ο εξωτερικός τομέας παρουσιάζει συστηματική επιδείνωση. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν περισσότερο από μισό δισ. ευρώ, από 21 δισ. το α’ τρίμηνο του 2023 σε 21,7 δισ. το α΄ τρίμηνο του 2024 ενώ, στο ίδιο διάστημα, οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά περισσότερο από 1 δισ. ευρώ, από 19,2 δισ. σε 18,1 δισ. Έτσι, οι καθαρές εξαγωγές, δηλαδή η διαφορά των εξαγωγών από τις εισαγωγές, έχει σχεδόν διπλασιαστεί από 1,8 δισ. ευρώ το α’ τρίμηνο του 2023 σε 3,6 δισ. ευρώ το Α’ τρίμηνο του 2024. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί και στο υπόλοιπο τρέχον έτος, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ενδέχεται να ξεπεράσει το επίπεδο του 2022 (υπενθυμίζεται ότι στο α’ τρίμηνο του 2022 οι καθαρές εξαγωγές ήταν -2,5 δισ.).