ΝΑΤΟ: Μετά από 75 χρόνια, η Συμμαχία παραμένει αναντικατάστατη

Αυτή την εβδομάδα, οι ηγέτες των 32 χωρών του ΝΑΤΟ θα συναντηθούν στην Ουάσινγκτον για την επετειακή σύνοδο κορυφής της συμμαχίας για την 75η επέτειο. Θα γιορτάσουν 75 χρόνια ενότητας μεταξύ της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής – ενότητα που έχει προστατεύσει τη διατλαντική ειρήνη, τη δημοκρατία και την ευημερία. Αλλά περισσότερο από έναν απλό εορτασμό, η σύνοδος κορυφής θα είναι μια ευκαιρία να ληφθούν αποφάσεις που έχουν σημασία για το μέλλον ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.

Σήμερα, διακυβεύεται η ασφάλειά τους. Όταν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έστειλε τανκς στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ξεκίνησε την πιο αιματηρή σύγκρουση στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καταρρακώνοντας την ειρήνη στην ήπειρο και δημιουργώντας αναταραχή στην παγκόσμια σκηνή. Μέρα με τη μέρα, κλιμακώνει περαιτέρω αυτόν τον πόλεμο. Όχι μόνο οι ρωσικοί πύραυλοι στοχεύουν συνεχώς τους πολίτες, τις πόλεις και τις κρίσιμες υποδομές της Ουκρανίας, αλλά το Κρεμλίνο συμμετέχει επίσης σε μια συντονισμένη εκστρατεία εχθρικών ενεργειών κατά των χωρών του ΝΑΤΟ -συμπεριλαμβανομένων σαμποτάζ, κυβερνοεπιθέσεων και παραπληροφόρησης. Όλο αυτό το διάστημα, η Μόσχα συνεχίζει να κροταλίζει την πυρηνική της “σπάθη”.

Ο Πούτιν δεν δείχνει καμία πρόθεση να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο σύντομα και ευθυγραμμίζεται όλο και περισσότερο με άλλες αυταρχικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, που επιθυμούν να δουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποτυγχάνουν, την Ευρώπη να σπάει και το ΝΑΤΟ να παραπαίει. Αυτό δείχνει ότι στον σημερινό κόσμο, η ασφάλεια δεν είναι περιφερειακό ζήτημα αλλά παγκόσμιο. Η ασφάλεια της Ευρώπης επηρεάζει την Ασία και η ασφάλεια της Ασίας επηρεάζει την Ευρώπη.

Αυτές είναι μεγάλες προκλήσεις που απαιτούν τολμηρές αποφάσεις, και αυτό είναι που θα αντιμετωπίσουν οι ηγέτες της συμμαχίας στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ προκειμένου να είναι έτοιμο να ανταποκριθεί στις προκλήσεις σήμερα αλλά και μακροπρόθεσμα.

Ο κύριος σκοπός του ΝΑΤΟ δεν είναι να πολεμήσει τον πόλεμο, αλλά να τον αποτρέψει. Αυτό είναι που η συμμαχία έκανε με επιτυχία τα τρία τέταρτα του αιώνα, ακόμη και κατά τη διάρκεια ορισμένων από τις πιο επικίνδυνες περιόδους του Ψυχρού Πολέμου, όταν υπήρχαν εκατοντάδες χιλιάδες ετοιμοπόλεμα σοβιετικά στρατεύματα στα σύνορα του ΝΑΤΟ. Η εμπειρία μάς έχει διδάξει ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψουμε οποιαδήποτε επίθεση είναι να διασφαλίσουμε ότι η αποτροπή παραμένει αξιόπιστη και η άμυνα ισχυρή. Με άλλα λόγια, ο καλύτερος τρόπος να διατηρήσουμε την ειρήνη είναι να είμαστε προετοιμασμένοι για πόλεμο.

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μείωσε τις εντάσεις στην Ευρώπη, αλλά το 2014 σηματοδότησε ένα σημείο καμπής για τη διατλαντική ασφάλεια. Μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την αποσταθεροποίηση της ανατολικής Ουκρανίας, το ΝΑΤΟ ανανέωσε την εστίασή του στο βασικό του καθήκον, την αποτροπή και την άμυνα. Η συμμαχία ξεκίνησε τον σημαντικότερο μετασχηματισμό της συλλογικής της άμυνας εδώ και μια γενιά. Απομακρύνθηκε από τις μεγάλες επιχειρήσεις εκτός των συνόρων της και επικεντρώθηκε εκ νέου στην ισχυρότερη άμυνα στο εσωτερικό της – με περισσότερες δυνάμεις σε υψηλότερη ετοιμότητα, σε όλους τους τομείς. Το ΝΑΤΟ προετοιμάστηκε επίσης καλύτερα για τον διαρκή ανταγωνισμό με την Κίνα, μεταξύ άλλων με τη μείωση των επιβλαβών εξαρτήσεων και την αύξηση της προστασίας των κρίσιμων υποδομών, των στρατηγικών υλικών και των αλυσίδων εφοδιασμού του.

Σήμερα, το ΝΑΤΟ είναι πολύ ισχυρότερο. Οι στρατοί της συμμαχίας είναι καλύτερα εκπαιδευμένοι και καλύτερα εξοπλισμένοι. Υπάρχει μισό εκατομμύριο από στρατιώτες σε υψηλή ετοιμότητα σε όλους τους τομείς – ξηρά, θάλασσα, αέρας, διάστημα και κυβερνοχώρος – έτοιμοι να υπερασπιστούν κάθε σύμμαχο του ΝΑΤΟ ανά πάσα στιγμή. Εκπαιδεύονται για να συνεργάζονται απρόσκοπτα μέσω μεγάλων και απαιτητικών ασκήσεων, όπως η φετινή άσκηση Steadfast Defender, κατά την οποία τα βορειοαμερικανικά στρατεύματα διέσχισαν τον Ατλαντικό, κινήθηκαν στην Ευρώπη και ασκήθηκαν με ευρωπαϊκές δυνάμεις -συνολικά συμμετείχαν περίπου 90.000 στρατιώτες.

Οι χώρες του ΝΑΤΟ επενδύουν επίσης περισσότερα χρήματα στην ασφάλειά τους. Από το 2014, οι αμυντικοί προϋπολογισμοί όλων των κρατών μελών έχουν αυξηθεί. Μόνο φέτος, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι και ο Καναδάς αύξησαν τις αμυντικές δαπάνες κατά 18% -η μεγαλύτερη αύξηση από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Το 2014, μόνο τρεις σύμμαχοι δαπανούσαν 2% του ΑΕΠ για την άμυνα: Η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Όταν ο Πούτιν ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή του στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, εξακολουθούσαν να υπάρχουν λιγότεροι από δέκα που πετύχαιναν το στόχο. Φέτος, 23 σύμμαχοι βρίσκονται στο 2% ή πάνω από αυτό. Η Ευρώπη και ο Καναδάς έχουν πραγματικά επιταχύνει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν επωμίζονται μόνες τους το βάρος της κοινής ασφάλειας της συμμαχίας.

Το ΝΑΤΟ δεν ενισχύει τις άμυνές του για να προκαλέσει πόλεμο. Το κάνει για να προστατεύσει την ειρήνη. Δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος στρατιωτικής επίθεσης εναντίον χώρας του ΝΑΤΟ, επειδή η αποτροπή της συμμαχίας λειτουργεί. Όλοι έχουν δει τι διακινδυνεύει η συμμαχία αφήνοντας την επιφυλακή της να πέσει.

Μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, τα κράτη του ΝΑΤΟ έχουν στείλει σημαντική στρατιωτική βοήθεια για να βοηθήσουν την Ουκρανία να αμυνθεί απέναντι στη ρωσική επίθεση. Αυτή η υποστήριξη έχει κάνει μεγάλη διαφορά στο πεδίο της μάχης. Αρχικά, πολλοί περίμεναν ότι ο πόλεμος θα ήταν σύντομος, με το Κίεβο να πέφτει στη Ρωσία μέσα σε λίγες ημέρες και την Ουκρανία σε εβδομάδες. Αντ’ αυτού, οι Ουκρανοί στάθηκαν δυνατοί. Με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ, πολέμησαν για τη χώρα και την ελευθερία τους -ανακτώντας πάνω από το μισό έδαφος που είχαν καταλάβει οι Ρώσοι και απωθώντας τον ρωσικό στόλο στη Μαύρη Θάλασσα. Η τελευταία επιτυχία τους επέτρεψε να ξεκινήσουν εκ νέου τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών στις παγκόσμιες αγορές.

Υπήρξαν σημαντικές καθυστερήσεις στην παροχή βοήθειας που είχαν σοβαρές συνέπειες στο πεδίο της μάχης. Επί μήνες, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν σε θέση να περάσουν ένα νέο πακέτο βοήθειας και οι Ευρωπαίοι δεν μπόρεσαν να παραδώσουν πυρομαχικά στην κλίμακα που είχαν υποσχεθεί. Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουν προβεί σε νέες σημαντικές ανακοινώσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός πακέτου 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να παράσχουν τα πυρομαχικά και την αεράμυνα που επειγόντως χρειάζεται η Ουκρανία.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ότι για να επικρατήσει η Ουκρανία, το ΝΑΤΟ πρέπει να κάνει περισσότερα -και πιο γρήγορα. Για τον σκοπό αυτό, στη σύνοδο κορυφής της Ουάσινγκτον, οι σύμμαχοι θα συμφωνήσουν να αναλάβει το ΝΑΤΟ τον συντονισμό της βοήθειας για την ασφάλεια και της εκπαίδευσης για την Ουκρανία. Αυτό θα καταστήσει την υποστήριξη της συμμαχίας πραγματικά υπερατλαντική και θα μειώσει το βάρος των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες επί του παρόντος αναλαμβάνουν το προβάδισμα. Η αλλαγή αυτή έχει επίσης νόημα, δεδομένου ότι το 99% της στρατιωτικής υποστήριξης προέρχεται ήδη από τα μέλη του ΝΑΤΟ, με περίπου το ήμισυ να προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το άλλο μισό από την Ευρώπη και τον Καναδά.

Στη σύνοδο κορυφής την επόμενη εβδομάδα, το ΝΑΤΟ θα εμβαθύνει επίσης τους δεσμούς με τους παγκόσμιους εταίρους του – κυρίως στον Ινδο-Ειρηνικό. Θα καλωσορίσει τους ηγέτες της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας, της Νέας Ζηλανδίας και της Νότιας Κορέας στην Ουάσιγκτον. Θα είναι η τρίτη φορά που οι χώρες αυτές θα συμμετάσχουν σε σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ: μια απόδειξη των αυξανόμενων δεσμών και των κοινών συμφερόντων. Το ΝΑΤΟ είναι μια συμμαχία της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής και φαίνεται ότι θα παραμείνει έτσι. Αλλά οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει είναι διεθνείς. Ο πόλεμος στην Ουκρανία καταδεικνύει ξεκάθαρα αυτό το γεγονός. Η Ρωσία θα ήταν ανίκανη να διατηρήσει αυτόν τον πόλεμο χωρίς την υποστήριξη των φίλων της στην Ασία. Το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, αντίστοιχα, δίνουν στη Ρωσία μη επανδρωμένα αεροσκάφη και βλήματα πυροβολικού σε αντάλλαγμα για ρωσική τεχνολογία και στρατιωτικές προμήθειες.

Από την πλευρά του, το Πεκίνο παρέχει κρίσιμη υποστήριξη στην πολεμική προσπάθεια της Μόσχας. Δημόσια, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ θέλει ο κόσμος να πιστεύει ότι πιέζει για την ειρήνη. Ιδιωτικά, ωστόσο, τροφοδοτεί τη σύγκρουση στέλνοντας στη Ρωσία τεχνολογίες υψηλής τεχνολογίας, όπως ημιαγωγούς και μικροηλεκτρονικά που η Μόσχα χρησιμοποιεί για την παραγωγή πυραύλων, αρμάτων μάχης και αεροσκαφών. Ταυτόχρονα, ο Σι θέλει να διατηρήσει καλές σχέσεις με τη Δύση για να αποφύγει τις κυρώσεις και να διατηρήσει τη ροή του εμπορίου. Αλλά δεν μπορεί να τα έχει και τα δύο. Κάποια στιγμή, η υποστήριξη της Κίνας στον πόλεμο της Ρωσίας θα έχει κόστος.

Η σύνοδος κορυφής της Ουάσινγκτον δίνει στο ΝΑΤΟ την ευκαιρία να δείξει, για άλλη μια φορά, την ενότητα και την αποφασιστικότητά του. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ είναι πολύ μεγάλες για να τις αντιμετωπίσει μόνη της οποιαδήποτε χώρα – ούτε καν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν το ένα τέταρτο της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά συνδυαστικά, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ διαθέτουν τη μισή παγκόσμια οικονομία και τη μισή στρατιωτική ισχύ. Ο Πούτιν και ο Σι αντιτίθενται σθεναρά στο ΝΑΤΟ, επειδή αντιπροσωπεύει αυτό που φοβούνται περισσότερο: την ελευθερία να επιλέγει κανείς το πεπρωμένο του. Μισούν το μπλοκ επειδή έχει αυτό που δεν έχουν οι ίδιοι: μεγάλη δύναμη στην ενότητα 32 συμμαχικών χωρών. Καθώς οι ηγέτες αυτών των χωρών κατευθύνονται στη σύνοδο κορυφής της Ουάσινγκτον την επόμενη εβδομάδα, πρέπει να προετοιμαστούν για έναν όλο και πιο επικίνδυνο κόσμο. Όχι μόνοι τους, αλλά μαζί, σε ένα ισχυρό ΝΑΤΟ.

Πηγή: Foreign Affairs