Η ΕΕ θα πρέπει να τεστάρει τις δεσμεύσεις του νέου προέδρου του Ιράν

Παρά την πίεση των πολυετών δυτικών κυρώσεων και των εσωτερικών διαδηλώσεων στο Ιράν, η ΕΕ δεν θα πρέπει να αναμένει πολλές αλλαγές στο διάλογο με τον Μασούντ Πεζεσκιάν.

Ο Μασούντ Πεζεσκιάν υπόσχεται να προωθήσει τον διάλογο με τις δυτικές δυνάμεις, αλλά δεν επιθυμεί ριζικές αλλαγές στη σιιτική θεοκρατία που κυβερνάται από τον ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Για να το αποδείξει αυτό, ο καρδιοχειρουργός και επί μακρόν νομοθέτης πήγε στο μαυσωλείο του αείμνηστου Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, ηγέτη της Ισλαμικής Επανάστασης του 1979, για να γιορτάσει τη νίκη.

Ήταν μια συμβολική κίνηση από τον άνθρωπο που πήρε 16,3 εκατομμύρια ψήφους στις 5 Ιουλίου, έναντι 13,5 εκατομμυρίων για τον πιο σκληροπυρηνικό Σαΐντ Τζαλιλί (49,6% συμμετοχή), και αυτό θα πρέπει να είναι ένα σαφές μήνυμα προς τη Δύση, λέει ο Ματζίντ Γκολπούρ, ειδικός στη διεθνή πολιτική και καθηγητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών.

“Μόλις δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα, το πρώτο μέρος που επέλεξε να κάνει δημόσια ανακοίνωση ήταν ο τάφος του Αγιατολάχ Χομεϊνί. Επομένως, δεν γίνεται πιο συντηρητικό από αυτό αυτή τη στιγμή”, υποστήριξε ο Γκολπούρ.

Ο ακαδημαϊκός αναφέρει ότι ο Μασούντ Πεζεσκιάν έχει θέσει ως στόχο του μια βραχυπρόθεσμη ατζέντα και γι’ αυτό είναι πρόθυμος να “δεχθεί ορισμένες μεταρρυθμίσεις και τροποποιήσεις που θα του επιτρέψουν να συνεργαστεί με όσους δεν τα πάνε τόσο καλά με την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, αλλά και που θα μπορούσαν να αποτελέσουν διέξοδο από την τρέχουσα κρίση”.

Ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να αποδείξει ότι είναι άξιος διάδοχος του Εμπραχίμ Ραϊσί, ο θάνατος του οποίου σε συντριβή ελικοπτέρου τον Μάιο προκάλεσε πρόωρες εκλογές. Ο Ραΐσι θεωρήθηκε προστατευόμενος του σημερινού Αγιατολάχ, Αλί Χαμενεΐ, και πιθανός διάδοχος του ανώτατου ηγέτη.

Πυρηνική διπλωματία

Ο Πεζεσκιάν θα πρέπει να βρει τον δρόμο του σε μια κυβέρνηση που εξακολουθεί να κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από σκληροπυρηνικούς, οι οποίοι πιέζονται από τον συνεχιζόμενο πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, εν μέσω των δυτικών φόβων ότι το καθεστώς της Τεχεράνης θα εμπλουτίσει αρκετό ουράνιο για την παραγωγή πολλαπλών πυρηνικών όπλων.

Για τον περιορισμό του προγράμματος εμπλουτισμένου ουρανίου του καθεστώτος, υπεγράφη το 2015 το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), στο οποίο συμμετέχουν η Κίνα, η Γαλλία, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Όμως η συμφωνία έχει βαλτώσει και τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου είναι πλέον πάνω από 20 φορές πάνω από το συμφωνημένο όριο, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.

Η ΕΕ επανέλαβε τη σαφή αποφασιστικότητά της ότι “το Ιράν δεν πρέπει ποτέ να αναπτύξει ή να αποκτήσει πυρηνικό όπλο”, όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2022. Εκτός από την εφαρμογή των κυρώσεων του ΟΗΕ, η ΕΕ έχει επιβάλει τα δικά της περιοριστικά μέτρα λόγω των δραστηριοτήτων του Ιράν για τη διάδοση των πυρηνικών όπλων.

“Η Ισλαμική Δημοκρατία απέχει ένα βήμα από το να αποκτήσει εργοστάσιο ατομικής βόμβας. Επομένως, δεν μπορούμε πλέον να περιμένουμε χρόνια και χρόνια, όπως έκανε ο Ζοζέπ Μπορέλ (επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ). Η Ευρώπη πρέπει να προετοιμάσει τους διάφορους φακέλους της σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και, φυσικά, με τους κύριους παίκτες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, δηλαδή τη Σαουδική Αραβία, την Τουρκία, την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τις αραβικές χώρες που έχουν τα δικά τους συμφέροντα για την επίλυση αυτών των ζητημάτων”, υποστήριξε ο καθηγητής Γκολπούρ.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, οι Ιρανοί υποψήφιοι πρόεδροι συζήτησαν πιθανά σενάρια σχετικά με το ενδεχόμενο να κερδίσει τις εκλογές του Νοεμβρίου ο Ρεπουμπλικανός πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ήταν αυτός που απέσυρε μονομερώς τις ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν το 2018.

Το Ιράν έχει διεξάγει έμμεσες συνομιλίες με την κυβέρνηση του Δημοκρατικού προέδρου Τζο Μπάιντεν, αν και δεν έχει υπάρξει σαφής κίνηση προς την κατεύθυνση της άρσης των οικονομικών κυρώσεων. Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε τις ιρανικές εκλογές “ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες” και σημείωσε ότι “ένας σημαντικός αριθμός Ιρανών επέλεξε να μην συμμετάσχει”.