ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ: Ποιο κόμμα θα εκφράσει καλύτερα την κοινωνική αντιπολίτευση;

Το πρόβλημα με όσους επιθυμούν την ανασύνθεση της Κεντροαριστεράς σήμερα ως ένα ενιαίο μέτωπο απέναντι στην κυριαρχία της Δεξιάς είναι πως εμφανίζονται πεπεισμένοι για την αναγκαιότητά της, αλλά το πρακτικό σκέλος, αυτό της εφαρμογής δηλαδή, παραμένει εξαιρετικά θολό. Εν ολίγοις, τα κόμματα της αντιπολίτευσης στα οποία έχει ανοίξει αυτή η κουβέντα (ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ) ασχολούνται περισσότερο με το δικό τους μικρόκοσμο παρά με την οικοδόμηση μιας ουσιαστικής πρότασης συνεργασίας.

Για παράδειγμα, η ιδέα ότι η διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει από τα κάτω και να πηγαίνει προς τα πάνω δεν είναι αρκετή από μόνη της. Πώς ακριβώς θα επιτευχθεί αυτό; Μήπως με εσωτερικά δημοψηφίσματα, όπου τα μέλη ενός κόμματος θα αποφασίζουν; Μια τέτοια προσέγγιση ίσως δεν εξυπηρετεί τις κομματικές ηγεσίες, όπως φάνηκε στο παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., όπου η πρόταση απορρίφθηκε από την Κεντρική Επιτροπή του κόμματος.

Υπάρχει ανάλογο ζήτημα που τίθεται στο ΠΑΣΟΚ; Η ανάγκη υπάρχει, αλλά η πρόταση για κάποιου είδους δημοψηφίσματος δεν είναι ακόμα σαφής. Μέχρι στιγμής ακούμε γενικές αναφορές για την ανάγκη σχηματισμού ενός οργανισμού που θα εκφράζει την κοινωνική πλειοψηφία που έχει στείλει μηνύματα στις ευρωεκλογές.

Αυτό που ξεχνούν οι ομιλητές είναι ότι τόσο αυτοί όσο και τα σχήματα που υπηρετούν αποτελούν μέρος της αποδοκιμασίας, κάποιοι λιγότερο, κάποιοι περισσότερο. Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι πώς ακριβώς θα κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου που δεν τους έχει εμπιστευτεί μέχρι σήμερα. Η “κοινωνική αντιπολίτευση” φαίνεται να είναι μια ανεπίτευκτη αναζήτηση, καθώς τα κόμματα έχουν χάσει την επαφή τους με την ίδια την κοινωνία.

Ακόμα και αν υπάρξει κάποιου είδους συνεργασία στις επόμενες εκλογές, αυτό ουσιαστικά θα θεωρηθεί ως άθροισμα πολιτικών δυνάμεων και δεν εξασφαλίζει την επιτυχία του εγχειρήματος, όπως έχει αποδειχθεί και σε άλλες περιπτώσεις.

Ένα παράδειγμα είναι η Γαλλία, όπου το Νέο Λαϊκό Μέτωπο κατάφερε να νικήσει την Ακροδεξιά στον δεύτερο γύρο των εκλογών λόγω του εκλογικού συστήματος της χώρας. Οι υποστηρικτές των συγκλίσεων πρέπει να είναι προσεκτικοί και να μην υπερβάλλουν όταν αναφέρονται στη γαλλική περίπτωση, αλλά να περιμένουν το σχηματισμό κυβέρνησης στη Γαλλία.

Κανείς δεν συζητά το ενδεχόμενο διάλυσης του ΠΑΣΟΚ ή του ΣΥΡΙΖΑ και τη δημιουργία κάποιου νέου φορέα από τις στάχτες τους. Οποιαδήποτε συνεργασία που ενδεχομένως γίνει πρέπει να περιλαμβάνει την αυτονομία τους. Το ζητούμενο είναι πώς αυτή η συνεργασία θα είναι ελκυστική για τους πολίτες και πειστική ως προς το πρόγραμμα και τις προθέσεις της. Απαιτείται η οριοθέτηση συγκεκριμένων θέσεων-προτάσεων που θα αποτελούν πραγματική αλλαγή για τις ανάγκες της κοινωνίας. Επίσης, η άποψη “θα πάμε να συζητήσουμε στις γειτονιές” δεν είναι αρκετή από μόνη της.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να υπενθυμίσουμε σε όλες τις πλευρές πως το αφήγημα του «από τα κάτω προς τα πάνω», παραπέμπει κατά κύριο λόγο σε διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας. Ως προς τούτο αρκεί να πούμε δύο πράγματα: 1. Οι αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες δεν έχουν μεγάλη πέραση σε συστήματα σαν το δικό μας και 2. όπου εφαρμόζεται η άμεση δημοκρατία περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό η κεντρική εξουσία, είτε αν πρόκειται για κόμματα είτε για την ίδια την κυβέρνηση.

Δεν έχει γίνει και δεν αναμένεται να γίνει άμεσα μια συζήτηση για την επιστροφή στη σημερινή πραγματικότητα, καθώς τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι απορροφημένα από τις εσωκομματικές διαδικασίες τους. Ακόμα και αν υπήρχε η δυνατότητα να ξεκινήσει άμεσα η συζήτηση ανάμεσα στους δύο χώρους, το βασικό ερώτημα είναι πώς ακριβώς θα επηρεάσει αυτό τον κόσμο. Η κλασική πολιτική προσέγγιση που προτείνει συνεργασία στην αυτοδιοίκηση, στα συνδικάτα και στα επιμελητήρια, είναι παλιά και δεν πρόκειται να οδηγήσει σε απτά αποτελέσματα.