Η Τουρκία εγκαθιστά GPS εντοπισμού και κατασκοπευτικό λογισμικό στις εξαγωγές στρατηγικών όπλων

Η αμέλεια της τουρκικής κυβέρνησης ως προς τη διεθνή της ευθύνη να αποτρέπει την πρόσβαση των εξαγόμενων όπλων σε ακούσιους τελικούς χρήστες τέθηκε υπό εξέταση κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της κοινοβουλευτικής επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων στις 10 Ιουλίου.

Ο Μουσταφά Μουράτ Σεκέρ, αναπληρωτής πρόεδρος της Προεδρίας της Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB), αποκάλυψε διαδικασίες και μεθόδους παρακολούθησης, καθώς η Τουρκία λαμβάνει μέτρα για να διασφαλίσει την ασφάλεια και τη συμμόρφωση των εξαγωγών όπλων της.

Σύμφωνα με τον Σεκέρ, όταν μια τουρκική εταιρεία σχεδιάζει να εξάγει όπλα, πρέπει να υποβάλει αίτηση στο Υπουργείο Άμυνας. Η αίτηση πρέπει να προσδιορίζει το προϊόν, τη χώρα υποδοχής και τον προβλεπόμενο αγοραστή. Στη συνέχεια, το υπουργείο διαβουλεύεται με το Γενικό Επιτελείο Στρατού, το Υπουργείο Εξωτερικών και το SSB για να λάβει τις εγκρίσεις τους.

Το Υπουργείο Εξωτερικών αξιολογεί τις πολιτικές επιπτώσεις της πώλησης. Για παράδειγμα, η Τουρκία δεν εγκρίνει εξαγωγές όπλων στην Ινδία λόγω των στενών δεσμών της με το Πακιστάν. Ομοίως, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης Ουκρανίας-Ρωσίας, η Τουρκία επιτρέπει μόνο την εξαγωγή αμυντικών και όχι επιθετικών όπλων στην Ουκρανία. Ωστόσο, φαίνεται ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar που παράγονται από τον γαμπρό του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, εξαιρούνται από αυτή την πολιτική.

Μόλις ληφθούν όλες οι απαραίτητες εγκρίσεις, το Υπουργείο Άμυνας και το Γενικό Επιτελείο αξιολογούν τις στρατιωτικές πτυχές της συναλλαγής και εξετάζουν πώς η πώληση όπλων θα επηρεάσει τις στρατιωτικές σχέσεις της Τουρκίας με τη χώρα υποδοχής.

Ο Σεκέρ τόνισε ότι οι συμφωνίες μεταφοράς τεχνολογίας και κοινής παραγωγής εξετάζονται επίσης προσεκτικά. Σημείωσε ότι ο βαθμός ευαισθησίας του εξαγόμενου προϊόντος παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία έγκρισης. Απλά είδη όπως βαλλιστικά γιλέκα και κράνη λαμβάνουν εύκολα εγκρίσεις, αλλά πιο ευαίσθητος εξοπλισμός απαιτεί λεπτομερή ανάλυση.

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές των μέτρων ελέγχου των εξαγωγών της Τουρκίας είναι η χρήση του GPS εντοπισμού και του λογισμικού κατασκοπείας. Ο Σεκέρ εξήγησε ότι τα ευαίσθητα προϊόντα εξοπλίζονται με συσκευές GPS για την παρακολούθηση της θέσης τους. Αυτό διασφαλίζει ότι τα προϊόντα παραμένουν στον προβλεπόμενο παραλήπτη και δεν μεταπωλούνται σε μη εξουσιοδοτημένους τρίτους. Επιπλέον, ορισμένα προϊόντα είναι εφοδιασμένα με λογισμικό που επιτρέπει την περαιτέρω παρακολούθηση και τον έλεγχο.

Ο Σεκέρ ανέφερε επίσης ότι τα μέτρα αυτά λαμβάνονται με διαφάνεια και περιλαμβάνονται στις συμφωνίες με τις χώρες αγοράς, διασφαλίζοντας ότι όλα τα μέρη γνωρίζουν τα μέτρα παρακολούθησης και ελέγχου που εφαρμόζονται.

Το Nordic Monitor ανέφερε προηγουμένως ότι η Τουρκία ενδέχεται να έχει ενσωματώσει “διακόπτες θανάτου” στα εξαγόμενα οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar, μια αποκάλυψη που απηχεί τις πρόσφατες δηλώσεις του Ισμαήλ Δεμίρ του πρώην επικεφαλής της SSB. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στις 17 Δεκεμβρίου 2021 σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό, ο Δεμίρ τόνισε ότι η Τουρκία διασφαλίζει ότι οι εξαγωγές των οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών της δεν εγκυμονούν κινδύνους στο εσωτερικό της χώρας. Υπαινίχθηκε την ύπαρξη ενός διακόπτη εξουδετέρωσης που έχει σχεδιαστεί για να καθιστά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη άχρηστα από απόσταση, αν χρειαστεί. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar έχουν εξαχθεί σε διάφορες χώρες, όπως η Ουκρανία, η Πολωνία, το Κατάρ, η Λιβύη, το Κιργιστάν, το Καζακστάν, η Αιθιοπία και το Αζερμπαϊτζάν, υπογραμμίζοντας τις ισχυρές πολιτικές αμυντικών εξαγωγών της Τουρκίας εν μέσω διεθνούς ελέγχου.

Οι ομάδες στις οποίες η Τουρκία έχει πουλήσει όπλα και οι περιοχές στις οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί έχουν γίνει συχνά πρωτοσέλιδα παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια.

Στις 21 Οκτωβρίου 2023 ένα βίντεο που κοινοποιήθηκε από την ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς, τις Ταξιαρχίες Izz ad-Din al-Qassam, έδειξε ότι ένα από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που χρησιμοποιήθηκαν στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου κατά ισραηλινών στόχων κατασκευάστηκε από την εταιρεία Remzi Başbuğ Assuva Savunma Sanayi (Αμυντική Βιομηχανία Assuva) με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Το προπαγανδιστικό βίντεο παρουσίαζε την ταυτόχρονη χρήση τουλάχιστον τριών τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Η Assuva ανήκει στον Ρέμζι Μπασμπούγκ, έναν 46χρονο κάτοικο της κεντρικής επαρχίας Nevşehir, ο οποίος έχει στενούς δεσμούς με τον Ερντογάν, τυγχάνει ειδικής μεταχείρισης στους κυβερνητικούς κύκλους και του παρέχεται πρόσβαση σε ανώτερους αξιωματούχους.

Αναφερόμενος στη χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών από τη Χαμάς, ο Σεκέρ διευκρίνισε το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει την εξαγωγή τέτοιων τεχνολογιών. “Κατ’ αρχάς, πρέπει να τονίσω ότι έχουμε έναν κατάλογο που ελέγχεται από τον νόμο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπόκεινται όλα σε άδειες εξαγωγής. Εάν ένα αντικείμενο δεν περιλαμβάνεται σε αυτόν τον κατάλογο, ιδίως τα μικρά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και εκείνα που δεν διαθέτουν όπλα, μπορεί να μην απαιτείται άδεια. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει την κατάσταση με τα εν λόγω μη επανδρωμένα αεροσκάφη”.

Ο Σεκέρ ανέπτυξε περαιτέρω τη δυσκολία ελέγχου της τεχνολογίας. “Μπορείτε να παραγγείλετε όλα τα εξαρτήματα που απαιτούνται για την κατασκευή ενός drone καμικάζι από την Alibaba και να το συναρμολογήσετε στο σπίτι. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα της τεχνολογικής εποχής στην οποία ζούμε. Η πρόληψη αυτού του φαινομένου είναι πολύ δύσκολη. Ο καθένας μπορεί να παραγγείλει εξαρτήματα και να κατασκευάσει ένα drone, συμπεριλαμβανομένων των οπλισμένων, γεγονός που καταδεικνύει το ευρύτερο ζήτημα που υπάρχει”.

Τα σχόλια του Σεκέρ μπορεί να υποδηλώνουν μια δικαιολογία για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που φέρεται να χρησιμοποιούνται από τη Χαμάς και για τα οποία δεν απαιτούνται ρητά άδειες εξαγωγής σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς. Θα μπορούσαν επίσης να ερμηνευθούν ως μια προσπάθεια της κυβέρνησης του προέδρου Ερντογάν να αποποιηθεί την ευθύνη.

Οι τουρκο-αιθιοπικές στρατιωτικές σχέσεις ήρθαν στη διεθνή ατζέντα μετά το χτύπημα από τον αιθιοπικό στρατό στις 7 Ιανουαρίου 2022 ενός δημοτικού σχολείου γεμάτου με παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένους άνδρες με μη επανδρωμένα αεροσκάφη που αγοράστηκαν από την Τουρκία. Τουλάχιστον 59 άμαχοι σκοτώθηκαν και δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, δεν ήταν γνωστό ότι η Τουρκία είχε πουλήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Αιθιοπία. Τα υπολείμματα όπλων που ανακτήθηκαν από την περιοχή προσδιορίστηκαν ότι ήταν κατευθυνόμενες βόμβες MAM-L (έξυπνα μικροπυρομαχικά) που παράγονται από την τουρκική Roketsan και συνδυάζονται αποκλειστικά με drones Bayraktar. Η τουρκική πρεσβεία φέρεται να μεταφέρθηκε στην Κένυα για λόγους ασφαλείας- ωστόσο, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών το διέψευσε, λέγοντας ότι μόνο ο πρεσβευτής είχε εγκαταλείψει προσωρινά την Αιθιοπία.

Σε συνεδρίαση της επιτροπής ο Κανί Τορούν, πρώην πρέσβης της Τουρκίας στη Σομαλία και μέλος του κόμματος του Μέλλοντος (Gelecek), εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με το αν η Τουρκία προμηθεύει UAV και drones στην Αιθιοπία εν μέσω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στην περιοχή. Σε απάντηση ο Χουσεΐν Ντουμάν, γενικός διευθυντής τεχνικών υπηρεσιών του Υπουργείου Άμυνας, επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία είχε πράγματι εγκρίνει τη χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών της στην Αιθιοπία.

Η πώληση στρατιωτικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Τουρκία στην Ουκρανία προκάλεσε εντάσεις με τη Ρωσία τον Οκτώβριο του 2021. Η ουκρανική κρατική τηλεόραση μετέδωσε ένα βίντεο που δείχνει ένα τουρκικής κατασκευής στρατιωτικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος που χρησιμοποιήθηκε εναντίον των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία δυνάμεων στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς στις 23 Οκτωβρίου 2021.

Το Κρεμλίνο δήλωσε την επόμενη ημέρα ότι ο φόβος του σχετικά με την απόφαση της Τουρκίας να πουλήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη κρούσης στην Ουκρανία έγινε πραγματικότητα και ότι τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη κινδύνευαν να αποσταθεροποιήσουν την κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία.

Ωστόσο, η Τουρκία υποστήριξε ότι δεν έχει καμία ευθύνη για το πώς χρησιμοποιούνται τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πουλάει. “Εάν μια χώρα τα αγοράσει από εμάς, δεν είναι πλέον τουρκικά”, δήλωσε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου στους δημοσιογράφους μετά τη συνάντησή του με τον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ, στη σύνοδο κορυφής της G20 στη Ρώμη τον Νοέμβριο του 2021.

“Ίσως η Τουρκία να το παρήγαγε, αλλά ανήκει στην Ουκρανία”, είπε. Παρ’ όλα αυτά, κάλεσε επίσης τις ουκρανικές αρχές να σταματήσουν να αναφέρονται στην Τουρκία όταν μιλούν για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Παρά την έκφραση δυσφορίας για τις συνεχιζόμενες πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Τουρκία στην Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας το 2022, η Μόσχα δεν έχει κλιμακώσει το ζήτημα αυτό σε σημείο κρίσης μεταξύ των δύο χωρών. Αυτή η αυτοσυγκράτηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απόφαση της Τουρκίας να μην ενταχθεί στις δυτικές κυρώσεις και στον ρόλο της στην αποφυγή του εμπάργκο κατά της Ρωσίας.

Παρομοίως, ο Φουάτ Οκτάι, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, υποστήριξε σε μια συνεδρίαση ότι όπως τα αμερικανικά αεροσκάφη F-16 δεν αναφέρονται ως “αμερικανικά F-16 που βομβάρδισαν”, έτσι και ο όρος “τουρκικά drones” δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μπουρχανετίν Ντουράν υποστήριξε ότι οι ισχυρισμοί που αφορούν την αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας προβάλλονται σκόπιμα από αντίπαλες χώρες στην αγορά, τονίζοντας ότι οι συμβάσεις πώλησης έχουν σαφείς διατάξεις που τηρούν τους διεθνείς κανόνες και πρότυπα.

Πηγή: Nordic Monitor