Έγγραφα που διέρρευσαν αποκαλύπτουν τη μυστική πολιτική ασύλου της Σουηδίας για τους επικριτές του Ερντογάν

Έγγραφα που διέρρευσαν και στα οποία είχαν πρόσβαση δημοσιογράφοι του Dagens ETC αποκάλυψαν ότι η Σουηδία τροποποίησε μυστικά τις μεταναστευτικές της διαδικασίες για να αρνηθεί ή να καθυστερήσει την παροχή ασύλου ή την παραμονή σε Τούρκους αντιφρονούντες που συνδέονται με το θρησκευτικό κίνημα Γκιουλέν, προκειμένου να διατηρήσει τις διπλωματικές της σχέσεις με την Τουρκία, ανέφερε το Κέντρο Ελευθερίας της Στοκχόλμης, επικαλούμενο τον ειδησεογραφικό ιστότοπο Dagens ETC.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι η σουηδική Υπηρεσία Μετανάστευσης στέλνει κρυφά υποθέσεις ασύλου που αφορούν μέλη του κινήματος στο Υπουργείο Εξωτερικών και στη Σουηδική Υπηρεσία Ασφαλείας (Säpo). Το σκεπτικό πίσω από αυτό είναι ότι οι αντιφρονούντες και οι μη πιστοί πολίτες από την Τουρκία θα μπορούσαν να βλάψουν τη νέα σχέση της Σουηδίας με το καθεστώς του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Αυτή η αλλαγή πολιτικής έγινε στο πλαίσιο των προσπαθειών της Σουηδίας να εξασφαλίσει την ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ένταξης στο ΝΑΤΟ, η οποία απαιτούσε την ομόφωνη έγκριση όλων των υφιστάμενων κρατών μελών, η Τουρκία πίεσε τη Σουηδία να απαγορεύσει οργανώσεις της διασποράς που επικρίνουν τον Ερντογάν και να εκδώσει Τούρκους πολίτες που ζουν στην εξορία.

Η Άγκυρα χαρακτήρισε αυτούς τους εξόριστους πολιτικούς ως “τρομοκράτες” που είχαν βρει καταφύγιο στη Σουηδία, συνδέοντάς τους με το παράνομο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) ή το κίνημα Γκιουλέν.

Η πίεση αυτή ανάγκασε τη Σουηδία να υπογράψει δύο συμφωνίες με την Τουρκία στη Μαδρίτη και το Βίλνιους το 2022 και το 2023, αντίστοιχα, στις οποίες η σκανδιναβική χώρα συμφώνησε να παρουσιάσει έναν “οδικό χάρτη” για την εφαρμογή αντιτρομοκρατικών μέτρων. Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία υποσχέθηκε να στείλει το πρωτόκολλο προσχώρησης της Σουηδίας στο τουρκικό κοινοβούλιο για επικύρωση. Η Σουηδία έγινε μέλος του ΝΑΤΟ τον Μάρτιο μετά από περίπου δύο χρόνια προσπαθειών να πείσει την Τουρκία και την Ουγγαρία να επικυρώσουν την ένταξη.

Οι συμφωνίες περιέγραφαν τη μακροπρόθεσμη συνεργασία κατά της τρομοκρατίας μεταξύ της αστυνομίας και των υπηρεσιών πληροφοριών των δύο χωρών, ακόμη και μετά την επικύρωση της ένταξης στο ΝΑΤΟ.

Ενώ μόνο το ΡΚΚ χαρακτηρίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση από τμήματα της διεθνούς κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων της ΕΕ και των ΗΠΑ, τόσο το ΡΚΚ όσο και το κίνημα Γκιουλέν αναφέρονται στις παραγράφους των συμφωνιών για την τρομοκρατία.

Ο Ερντογάν έχει βάλει στο στόχαστρο τους οπαδούς του κινήματος Γκιουλέν, που εμπνέεται από τον μουσουλμάνο κληρικό Φετουλάχ Γκιουλέν, μετά τις έρευνες για διαφθορά το 2013 που ενέπλεξαν τον τότε πρωθυπουργό Ερντογάν, μέλη της οικογένειάς του και τον στενό του κύκλο.

Απορρίπτοντας τις έρευνες ως πραξικόπημα των Γκιουλενιστών και συνωμοσία κατά της κυβέρνησής του, ο Ερντογάν χαρακτήρισε το κίνημα ως τρομοκρατική οργάνωση και άρχισε να στοχοποιεί τα μέλη του. Εντατικοποίησε την καταστολή του κινήματος μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, για την οποία κατηγόρησε τον Γκιουλέν ως εγκέφαλο. Ο Γκιουλέν και το κίνημα αρνούνται σθεναρά τη συμμετοχή τους στην απόπειρα πραξικοπήματος ή σε οποιαδήποτε τρομοκρατική δραστηριότητα.

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, η τουρκική κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και πραγματοποίησε μαζική εκκαθάριση των κρατικών θεσμών με το πρόσχημα του αγώνα κατά του πραξικοπήματος. Περισσότεροι από 130.000 δημόσιοι υπάλληλοι, συμπεριλαμβανομένων 4.156 δικαστών και εισαγγελέων, καθώς και 29.444 μέλη των ενόπλων δυνάμεων απομακρύνθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες από τις θέσεις εργασίας τους για υποτιθέμενη συμμετοχή ή σχέσεις με “τρομοκρατικές οργανώσεις” με διατάγματα έκτακτης ανάγκης-νόμους που δεν υπόκεινται ούτε σε δικαστικό ούτε σε κοινοβουλευτικό έλεγχο.

Εκτός από τις χιλιάδες που φυλακίστηκαν, δεκάδες άλλοι οπαδοί του κινήματος Γκιουλέν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία για να αποφύγουν την κυβερνητική καταστολή, με τους περισσότερους αιτούντες άσυλο να φτάνουν στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.

Οι επίσημες στατιστικές της ΕΕ για το άσυλο δείχνουν μια σημαντική αύξηση των Τούρκων αιτούντων μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, με τους Τούρκους να συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων ομάδων μαζί με τους Σύρους και τους Αφγανούς.

Ένα τέτοιο άτομο είναι ο Μεχμέτ Αϊντογμούς, ένας 35χρονος πρώην δημοσιογράφος που ζει στην εξορία και εγκατέλειψε την Τουρκία το 2016. Ο Αϊντογμούς εργαζόταν προηγουμένως ως συντάκτης ειδήσεων σε εφημερίδα στην Τουρκία που ήταν επικριτική απέναντι στο καθεστώς Ερντογάν. Σε σχέση με την απόπειρα πραξικοπήματος, έτυχε να έχει έναν δημοσιογράφο σε αποστολή, ο οποίος είδε τις κινήσεις των στρατιωτών που συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος και μετέδωσε αμέσως την έκτακτη είδηση.

“Η κυβέρνηση το χρησιμοποίησε αυτό για να ισχυριστεί ότι γνωρίζαμε εκ των προτέρων για την απόπειρα πραξικοπήματος. Απαγόρευσαν την εφημερίδα μας και το όνομά μου ήταν στον πρώτο κατάλογο που δημοσίευσε η κυβέρνηση με τους δημοσιογράφους που αναζητούνταν”.

Ο Αϊντογμούς δικάζεται ερήμην από το 2018 και αντιμετωπίζει τέσσερις κατηγορίες, κινδυνεύοντας να καταδικαστεί σε 15 χρόνια φυλάκιση, μεταξύ άλλων για φερόμενη συμμετοχή στο κίνημα Γκιουλέν.

Ο Αϊντογμούς, στον οποίο είχε χορηγηθεί καθεστώς πρόσφυγα και ζούσε στη Σουηδία με προσωρινή άδεια διαμονής, υπέβαλε αίτηση για μόνιμη διαμονή το 2022, αλλά αντιμετώπισε επανειλημμένες καθυστερήσεις.

“Έστειλα email στους υπεύθυνους της υπόθεσής μου τουλάχιστον εκατό φορές. Μου απαντούσαν πάντα με τον ίδιο τρόπο, λέγοντας ότι είχαν πολύ μεγάλο φόρτο εργασίας”, είπε.

Μετά από πολλούς γύρους, άσκησε έφεση στην υπόθεσή του στο Δικαστήριο Μετανάστευσης στις αρχές του 2024 και την άνοιξη ζήτησε από την Υπηρεσία Μετανάστευσης τα έγγραφα που τον αφορούσαν.

Στην επιστολή ο νομικός σύμβουλος της Υπηρεσίας Μετανάστευσης, Καρλ Μπεξέλιους, έγραφε ότι ο Αϊντογμούς συμπαθεί το κίνημα Γκιουλέν και ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο να του χορηγήσουν άδεια παραμονής. Όμως ο Μπεξέλιους ενημέρωσε το υπουργείο Εξωτερικών επειδή “οι συνθήκες της υπόθεσης μπορεί να είναι σημαντικό θέμα για τις σχέσεις της Σουηδίας με την Τουρκία”.

Στην επιστολή προς το υπουργείο αναφέρεται επίσης ότι η Τουρκία έχει ετοιμάσει αίτημα για την έκδοσή του και ότι ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν είναι ο ενάγων στη νομική υπόθεση κατά του Αϊντογμούς.

Η υπόθεσή του εξετάστηκε από το Säpo και καθυστέρησε στο Υπουργείο Εξωτερικών για αρκετούς μήνες, προτού του χορηγηθεί τελικά μόνιμη άδεια παραμονής τον Μάιο του 2024. Ο Αϊντογμούς εξέφρασε την απογοήτευσή του για το δικαστικό σύστημα της Σουηδίας, δηλώνοντας: “Μετακόμισα στη Σουηδία με την ιδέα ότι είχα επιτέλους βρει μια χώρα όπου θα μπορούσα να ζήσω ελεύθερα. Αλλά δεν μπορώ πλέον να εμπιστευτώ το σύστημα δικαιοσύνης. Η Υπηρεσία Μετανάστευσης συμπεριφέρεται σαν να αποτελεί μέρος της πολιτικής ατζέντας της κυβέρνησης.

“Ξέρω πόσο πολύ έχει επηρεάσει το ΝΑΤΟ τη Σουηδία. Νομίζω ότι οι αρχές αποφάσισαν να παγώσουν όλες τις υποθέσεις μας για να δουν πού πάει η πολιτική. Το ίδιο ισχύει και για τους Τούρκους δημοσιογράφους φίλους μου τα τελευταία δύο χρόνια- ούτε αυτοί έχουν λάβει απαντήσεις”.

Ο Αϊντογμούς δήλωσε επίσης ότι δεν αισθάνεται ασφαλής στη Σουηδία, αναφερόμενος στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια, αρκετοί εξόριστοι Τούρκοι δημοσιογράφοι, μεταξύ των οποίων ο Αχμέτ Ντονμέζ και ο Αμπντουλάχ Μπόζκουρτ, δέχθηκαν επιθέσεις στο δρόμο. “Αλλά δεν μπορώ να κάνω τίποτα γι’ αυτό, απλώς προσπαθώ να είμαι σε επαγρύπνηση”, είπε.

Τα στελέχη της τουρκικής αντιπολίτευσης που ζουν εξόριστα στη Σουηδία, ιδίως εκείνοι που περιλαμβάνονται σε έναν κατάλογο πολιτικών αντιφρονούντων των οποίων την έκδοση ζητά η τουρκική κυβέρνηση, είχαν στο παρελθόν στοχοποιηθεί από φιλοκυβερνητική τουρκική εφημερίδα, η οποία αποκάλυψε τις διευθύνσεις των κατοικιών τους και δημοσίευσε κρυφά τραβηγμένες φωτογραφίες τους. Το 2022, η εφημερίδα Sabah δημοσίευσε φωτογραφίες των δημοσιογράφων Μπουλέντ Κενές, Αμπντουλάχ Μποζκούρτ και Λεβέντ Κενέζ που ζουν στη Στοκχόλμη. Ο Ερντογάν αναφέρθηκε ονομαστικά στον Κενέζ και απαίτησε την έκδοσή του από τη Σουηδία.

Το Ανώτατο Δικαστήριο της Σουηδίας έχει, μέχρι στιγμής, απορρίψει όλα τα αιτήματα έκδοσης, υποστηρίζοντας ότι τα άτομα δεν έχουν διαπράξει κανένα έγκλημα σύμφωνα με τη σουηδική νομοθεσία και ότι υπάρχει κίνδυνος βασανιστηρίων και διώξεων στην Τουρκία.

Ο δικηγόρος Μισέλ Μορέ, ο οποίος εκπροσωπεί πρόσφυγες που συνδέονται με το κίνημα Γκιουλέν από το 2016, επιβεβαίωσε μια αξιοσημείωτη αλλαγή στο χειρισμό των υποθέσεων αυτών από την Υπηρεσία Μετανάστευσης μετά τις συμφωνίες του ΝΑΤΟ.

“Τα προβλήματα έγκρισης των υποθέσεών τους είναι εντελώς νέα για αυτή την ομάδα. Το πώς λειτουργούσε τότε και το πώς λειτουργεί σήμερα είναι σαν δύο διαφορετικοί κόσμοι”, δήλωσε ο Μορέ.

“Οι πελάτες μου στο παρελθόν έλαβαν άδειες παραμονής χωρίς η Αστυνομία Ασφαλείας να ζητήσει παραπομπή. Γιατί λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι γίνονται αντιληπτοί με αυτόν τον τρόπο τώρα;”

Για τον Μορέ, είναι σαφές ότι οι οδηγίες δεν προέρχονται από την υπηρεσία αλλά από την κυβέρνηση.

“Δεν νομίζω ότι ο Οργανισμός Μετανάστευσης το σκέφτηκε αυτό- προέρχεται από την κυβέρνηση. Οι υποθέσεις αυτές έχουν παγώσει στο Υπουργείο Εξωτερικών και δεν μπορούσαν να προχωρήσουν σε αποφάσεις. Φαίνεται ότι σκόπιμα θέλησαν να παγώσουν τις υποθέσεις. Και είναι εξίσου σαφές ότι αυτό συνδέεται με τη διαδικασία του ΝΑΤΟ- τίποτα τέτοιο δεν είχε συμβεί πριν από την έναρξή της”.

Σύμφωνα με το Dagens ETC, η Υπηρεσία Μετανάστευσης άρχισε πρόσφατα να θέτει πολύ συγκεκριμένες ερωτήσεις σε αιτούντες άσυλο με διασυνδέσεις με το κίνημα Γκιουλέν σχετικά με τα δίκτυά τους εντός του κινήματος και την ενασχόλησή τους με αυτό στην εξορία. Οι αιτούντες κλήθηκαν να μιλήσουν για οποιαδήποτε σχέση με το κίνημα στη Σουηδία, ιδίως με “άτομα υψηλού προφίλ”, και ρωτήθηκαν επίσης για τη συμμετοχή τους σε ενώσεις που σχετίζονται με τον Γκιουλέν. Οι ερωτήσεις αυτές θα μπορούσαν να υποδηλώνουν συστηματική ταυτοποίηση τέτοιων ατόμων, ενδεχομένως επηρεασμένων από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες.

Ο Μίκαελ Σάχλιν, πρώην πρέσβης της Σουηδίας στην Τουρκία και τώρα αναλυτής Τουρκίας στο Σουηδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων, εξέφρασε την έκπληξή του για τον τρόπο με τον οποίο οι σουηδικές αρχές και το Υπουργείο Εξωτερικών χειρίστηκαν τις υποθέσεις που συνδέονται με το κίνημα Γκιουλέν. “Η επισήμανση του κινήματος Γκιουλέν ως τρομοκρατών είναι ζωτικής σημασίας για τη νομιμότητα του καθεστώτος Ερντογάν, αλλά από σουηδική άποψη, δεν πρέπει να παίξουμε το παιχνίδι τους. Δεν έχουμε κανένα λόγο να ανησυχούμε για το κίνημα Γκιουλέν από την άποψη της ασφάλειας “, δήλωσε.

Ο Σάχλιν πρόσθεσε περαιτέρω: “Είναι στις συμφωνίες της Μαδρίτης και του Βίλνιους ότι αναλαμβάνουμε πλέον την ευθύνη για την ασφάλεια και σε άλλα κράτη μέλη. Αλλά τέτοιες εκτιμήσεις δεν πρέπει να συγκρούονται με τις δικές μας αξίες”.

Πηγή: Turkish Minute