Κιρ Στάρμερ: Γιατί πρέπει να επανεξετάσει τις σχέσεις Βρετανίας – ΕΕ

Στις πρώτες γενικές εκλογές μετά την επίσημη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, τόσο οι ηγέτες των Εργατικών όσο και των Συντηρητικών ήταν επιδεικτικά βουβοί σχετικά με το Brexit. Υπήρξαν κάποιες αόριστες φιλοδοξίες να «εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες του» ή να «το κάνουμε να λειτουργήσει», αλλά κατά τα άλλα, τίποτα.

Ως πρωθυπουργός, ο Κιρ Στάρμερ θα πρέπει να ασχοληθεί με αυτό, ιδίως καθώς περισσότεροι Βρετανοί διαπίστωσαν πλέον ότι τα αρνητικά της αποχώρησης από την ΕΕ υπερτερούν των θετικών. Σε δημοσκόπηση του Ιανουαρίου, η πλειοψηφία υποστήριξε την επανένταξη.

Το Brexit δεν ήταν ποτέ λιγότερο δημοφιλές, και όμως μοιάζει να έχει παγιώνεται εδώ και καιρό μια περίεργη απάθεια σχετικά με το να αρχίσει στην πραγματικότητα η ανατροπή του. Συνολικά, η επανένταξη φαίνεται μια μακρινή προοπτική. Το μανιφέστο των Εργατικών είναι κατηγορηματικό, αποκλείοντας ακόμη και την ένταξη στην ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση.

Πολλοί από τους πονοκεφάλους των Συντηρητικών σε όλη την Ευρώπη μπορούν να αποδοθούν σε διαιρέσεις που προέκυψαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Οι Εργατικοί δεν έχουν το αντίστοιχο της σκληροπυρηνικής ευρωσκεπτικιστικής Ομάδας Ευρωπαϊκών Ερευνών των Τόρις, και υπό τον Στάρμερ το κόμμα έχει υιοθετήσει έναν «Μπλερικό ατλαντισμό», υποστηρίζοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να είναι κοντά τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Βόρεια Αμερική. Η νέα κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει λίγα κοινοβουλευτικά προβλήματα γύρω από την ευρωπαϊκή πολιτική.

Αντίθετα, είναι οι δυνάμεις εκτός Γουεστμίνστερ που θα μπορούσαν να προκαλέσουν δυσκολίες: τα δημοφιλή μέσα ενημέρωσης που υποστηρίζουν το Brexit και μια ΕΕ που αγωνιά να προχωρήσει από την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου.

Για να τα παρακάμψει αυτά, ο Στάρμερ πρέπει να βρει θέματα στα οποία το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί (ή τουλάχιστον φαίνεται ότι μπορεί) να αναλάβει ηγετικό ρόλο και στα οποία υπάρχει σύγκλιση συμφερόντων με την ΕΕ.

Τι έχει δείξει η πρόσφατη ιστορία

Τα ζητήματα ηγεσίας κατατρέχουν διαρκώς τη στάση του Ηνωμένου Βασιλείου απέναντι στην Ευρώπη. Ο φιλοευρωπαϊσμός του Τσόρτσιλ εξαρτιόταν ρητά από τη βρετανική εξαίρεση και πρωτοκαθεδρία. Μέχρι τη Συνθήκη της Ρώμης του 1957, το Ηνωμένο Βασίλειο επέλεξε να παρακάμψει τη γαλλική και τη δυτικογερμανική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας ιδρύοντας την Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών, στην οποία ήταν μακράν η μεγαλύτερη οικονομία.

Το 1963, ο Σαρλ Ντε Γκωλ της Γαλλίας απέρριψε την αίτηση της Βρετανίας για την ΕΟΚ, μη μπορώντας να ανεχθεί την αντιπαλότητα με μια υπεράκτια δύναμη – αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο γεγονός ότι η Βρετανία ήταν νησί και επομένως πολύ διαφορετική από την ηπειρωτική Ευρώπη.

Πριν από την περιβόητη (και παρεξηγημένη) ομιλία της στη Μπριζ το 1988, η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πολύ πιο θερμή προς το ευρωπαϊκό εγχείρημα από ό,τι εκπροσωπείται σήμερα. Έβλεπε το Ηνωμένο Βασίλειο ως δυνητικό συν-ηγέτη, εφόσον διατηρούνταν η κυριαρχία.

Ο Τόνι Μπλερ, επίσης, οραματιζόταν το Ηνωμένο Βασίλειο σε ευρωπαϊκό ηγετικό ρόλο, παρόλο που οι διαφωνίες σχετικά με τον πόλεμο στο Ιράκ επιβάρυναν τις πιο σημαντικές σχέσεις.

Η Βρετανία του Στάρμερ, με το να θεωρείται ηγετική στην Ευρώπη (ακόμη και εκτός της ΕΕ) θα μπορούσε να προκαλέσει τις εθνικιστικές αναταράξεις ενός ανήσυχου Τύπου και της δεξιάς συντηρητικής πτέρυγας. Υπάρχουν δύο βασικά ζητήματα στα οποία θα μπορούσε να αναλάβει αυτόν τον ηγετικό ρόλο: το μεταναστευτικό και το εμπόριο.

Στην Βρετανία, το θέαμα της αυξημένης μετανάστευσης (σ.σ αφού η εκστρατεία του Brexit υποσχέθηκε ότι θα μειωθεί) φαίνεται ότι συνέβαλε τουλάχιστον στο να ανακτήσουν οι Εργατικοί πολλές εκλογικές περιφέρειες του βορρά στην Αγγλία.

Αλλά μια λογική, μετα-Brexit συμφωνία με την Ευρώπη για το άσυλο και τη μετανάστευση φαντάζει προσώρας όνειρο θερινής νυκτός. Αντ’ αυτού, είχαμε μια σειρά από αποσπασματικές πρωτοβουλίες γύρω από τη συνεργασία, ορισμένες από τις οποίες δεν έχουν ακόμη καν ολοκληρωθεί. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις κόκκινες γραμμές των Συντηρητικών για να μην φανεί ότι επανεισέρχεται η ΕΕ κρυφά.

Εάν η κυβέρνηση Στάρμερ αναλάβει ηγετικό ρόλο στην υπογραφή μιας νέας συμφωνίας, κατανέμοντας δίκαια τις αιτήσεις ασύλου μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου, θα μπορούσε να αρχίσει να μειώνεται ο αριθμός εκείνων που πραγματοποιούν επικίνδυνες διελεύσεις από τη Μάγχη.

Η πλειοψηφία των Εργατικών τους δίνει την ιδανική ευκαιρία να επιδιώξουν μακροπρόθεσμα οφέλη. Η πρόσφατη άνοδος της υποστήριξης της ακροδεξιάς στις ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές και γαλλικές εκλογές θα μπορούσε να οδηγήσει την ΕΕ να αποβάλει την απροθυμία της να συνεργαστεί με το Ηνωμένο Βασίλειο, αν αυτό συμβάλει στην καταπολέμηση της αντίληψης της επιείκειας στο μεταναστευτικό.