Μπορεί η Κύπρος να ταράξει τα ήρεμα ύδατα στα ελληνοτουρκικά;

Η διατήρηση των ήρεμων νερών και συνέχιση του διαλόγου εξακολουθεί να παραμένει ο πρώτος στόχος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, σε μία περίοδο που καμία από τις δύο πλευρές δεν δείχνει να θέλει επιστροφή στην ταραγμένη τριετία 2020-23. Ο παράγοντας Κύπρος μπαίνει στην εξίσωση και όλοι περιμένουν τις εξελίξεις στις 20 Ιουλίου.

Ακόμα και αν η κατάσταση παραμένει ήρεμη στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, κανείς δεν μπορεί να δηλώσει με βεβαιότητα ότι οι δύο πλευρές είναι έτοιμες να συζητήσουν τις διαφορές τους. Τα ζητήματα που η Τουρκία θεωρεί ότι πρέπει να επιλυθούν στη διεθνή δικαιοσύνη περιλαμβάνουν τις αιτίες των “γκρίζων ζωνών” και την αποστρατικοποίηση.

Και οι ελληνικές και οι τουρκικές πηγές επισημαίνουν ότι η πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν σε πολύ θετικό κλίμα. Η συνάντηση είχε ως στόχο τη διατήρηση της επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών και την εδραίωση των τακτικών επαφών σε αυτό το επίπεδο. Επίσης, το γεγονός ότι δεν έχουν υπάρξει παραβιάσεις ή υπερπτήσεις και δεν έχει σημείο νέα επιδείνωση στις σχέσεις τους για περισσότερο από ένα χρόνο, αποτελεί σημαντικό στοιχείο σύμφωνα με τους διπλωμάτες.

Όπως παραδέχονται και τουρκικές πηγές Ελλάδα και Τουρκία δεν είναι οι μόνες χώρες που αντιμετωπίζουν διαφορές όσον αφορά την οριοθέτηση. Και όπως λένε σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πολύ συγκεκριμένες οι λύσεις. Οι δύο πλευρές είτε συμφωνούν ότι διαφωνούν, αλλά μένουν εκτός προκλήσεων, είτε πάνε σε διάλογο και συμφωνούν ώστε να πάνε στη διεθνή διαιτησία, είτε αποφασίζουν ότι δεν θα λύσουν το ζήτημα, αλλά θα προχωρήσουν σε κάποιο είδος συνδιαχείρισης των διαφιλονικούμενων περιοχών. Με την τρίτη λύση να μην αποτελεί επιλογή για την περίπτωση Ελλάδας – Τουρκίας, όπως επισημαίνουν.

Η ηρεμία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις επιτυγχάνεται με τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και τη θετική ατζέντα που προωθείται. Αναμένεται επίσης συνάντηση των δύο πλευρών στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, με τον Μπουράκ Ακτσαπάρ να αντικαθίσταται από τον Μεχμέτ Κεμάλ Μποζάι στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη. Επίσης, η Τουρκία επιδιώκει συνεργασία με την Ελλάδα στο θέμα της τρομοκρατίας, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έδωσε πολιτικό άσυλο σε οκτώ στρατιωτικούς που συμμετείχαν στο πραξικόπημα.

Η Άγκυρα αναγνωρίζει ότι στην Ελλάδα δεν λειτουργούν σχολεία γκιουλενιστών, ωστόσο θεωρούν ότι στην χώρα υπάρχουν μέλη της οργάνωσης την οποία χαρακτηρίζει «τρομοκρατική» και είναι δικτυωμένα. Ιδιαίτερη σημασία για την Τουρκία έχει και η συνεργασία για τον έλεγχο όσον αφορά μέλη του ΡΚΚ και του DHKP-C, τα οποία επίσης η Άγκυρα θεωρεί τρομοκρατικές οργανώσεις και ζητά από την Αθήνα περισσότερα.

Η 20η Ιουλίου αναμένεται να αποτελέσει μια δοκιμασία για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς ο Μητσοτάκης και ο Ερντογάν θα βρεθούν στην Κύπρο για εκδηλώσεις με διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με την τουρκική εισβολή και κατοχή. Η τουρκική πλευρά επιμένει στην ανάγκη αναγνώρισης της ισότητας των τουρκοκυπρίων για την επανέναρξη των συνομιλιών.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν τούρκοι αναλυτές και διπλωμάτες που αναγνωρίζουν ότι η Κύπρος είναι πολύ μικρή για να αγνοήσουν οι δύο πλευρές η μία την άλλη, κάτι που θεωρείται πρόοδος.

Ωστόσο, η τουρκική πλευρά δεν είναι αισιόδοξη για πιθανά βήματα στο Κυπριακό. Αντιθέτως, υπάρχει μεγάλη απαισιοδοξία, με πηγές στην Άγκυρα να εκφράζουν ανησυχίες για την κυριαρχική ισότητα και να κατηγορούν την ελληνοκυπριακή πλευρά για τις αποτυχίες.