Πόσο πιθανή είναι η επίλυση του Κυπριακού;

Σήμερα στη μία πλευρά της Πράσινης Γραμμής έχουν πάρτι. Στην άλλη ακούγεται θρήνος. Οι μεν κάνουν παρέλαση. Οι δε προσκλητήριο νεκρών. Ο Ερντογάν λέει ότι το Κυπριακό έχει λυθεί στην πράξη. Ο Μητσοτάκης θα απαντήσει αναλόγως, έχοντας μπροστά του ένα γόρδιο δεσμό. 

Η αναγνώριση της έλλειψης συναινετικής λύσης στο Κυπριακό είναι εμφανής από τη σύγκριση των απαιτήσεων των δύο πλευρών. Ενώ η ελληνοκυπριακή πλευρά επιθυμεί ένα ενιαίο κράτος ή ομοσπονδία με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση, η τουρκοκυπριακή επιδιώκει δύο κράτη ή συνομοσπονδία. Η αδυναμία συμφωνίας οδηγεί σε αδιέξοδο, καθώς η κατάσταση παγιώνεται με τον καιρό. Παρά τις προσπάθειες των ηγετών των δύο πλευρών στη δεκαετία του ’70, η ανακήρυξη του ψευδοκράτους ανατρέπει τις προσπάθειες για λύση, καθώς η τουρκοκυπριακή πλευρά αλλάζει τη βάση της διαπραγμάτευσης.

Το θέμα θα μπορούσε να λυθεί όταν ήταν ακόμα νωπό, τη δεκαετία του ’70. Αλλωστε, όταν ένα θέμα λιμνάζει, αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παγίωση συνθηκών. Ο Μακάριος με τον Ντενκτάς είχαν καταλήξει σε ένα σχέδιο Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Ο Μακάριος πέθανε, ανέλαβε ο Κυπριανού και προχώρησε σε μια πιο εξειδικευμένη συζήτηση με τον Ντενκτάς. Ομως ακολούθησε η ανακήρυξη του ψευδοκράτους και εκεί ουσιαστικά τελείωσαν όλα. Διότι πλέον η τουρκοκυπριακή πλευρά ξεκινούσε από άλλη βάση, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για διαπραγμάτευση μεταξύ δύο κρατών. 

Το Σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε από τον πρόεδρο Τάσσο Παπαδόπουλο με τη φράση “παρέλαβα κράτος, δεν θα παραδώσω κοινότητα”. Ένα από τα κύρια σημεία διαφωνίας είναι ο ρόλος των τρίτων χωρών, καθώς οι Ελληνοκύπριοι αντιτίθενται σε λύση που να παρέχει επεμβατικά δικαιώματα στις εγγυήτριες δυνάμεις. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, η συζήτηση για το Κυπριακό έχει παραμείνει αδιεξέργαστη, καθώς η Τουρκία δεν δείχνει πρόθεση να αποσύρει τα στρατεύματά της από το νησί.

Το οριστικό τέλος στις διαπραγματεύσεις για λύση σε πλαίσιο ομοσπονδίας ετέθη το 2021 στη Γενεύη. Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι έθεσαν ως προϋπόθεση το καθεστώς δύο κρατών. Ήπιαν από έναν καφέ και έφυγαν.

Αγνοούμε τα εθνικά συμφέροντα, τους νεκρούς και τους αγώνες και επικεντρωνόμαστε στο γεγονός ότι η επίλυση του Κυπριακού δεν μπορεί να βασιστεί στο εθνικό συμφέρον και το διεθνές δίκαιο. Μήπως μπορεί να βρεθεί μια άλλη λύση; Ένα κράτος για κάθε πλευρά; Ποια ελληνοκυπριακή ηγεσία θα συμφωνούσε να χωριστεί το νησί και να παραδοθεί στους Τούρκους; Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή, η λύση των δύο κρατών φαίνεται ως ταπείνωση και μειονότητα για τους Ελληνοκύπριους. Ωστόσο, σε ογδόντα ή εκατό χρόνια από την εισβολή, η κατάσταση θα φαίνεται διαφορετική.