Νέο εργαλείο για την πρόβλεψη του κινδύνου από τους καύσωνες στην ΕΕ

Πώς μπορούν οι επιστήμονες να προβλέψουν τους θανάτους από τον καύσωνα;

Το Forecaster.health, διαθέσιμο εδώ και λίγες ημέρες στο διαδίκτυο, είναι η πρώτη πανευρωπαϊκή, ανοιχτή πλατφόρμα που προβλέπει τον πραγματικό κίνδυνο θνησιμότητας λόγω καύσωνα για συγκεκριμένες δημογραφικές ομάδες σε διάφορα μέρη της Ευρώπης.

Σύμφωνα με ερευνητές του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal), περίπου 70.000 άνθρωποι πέθαναν το καλοκαίρι του 2022 στην Ευρώπη λόγω ακραίων θερμοκρασιών. Η ομάδα εξέτασε δεδομένα θνησιμότητας του παρελθόντος και τα συνδύασε με μετεωρολογικές προβλέψεις για να δημιουργήσει αυτό το πρωτότυπο εργαλείο, με την ελπίδα ότι θα σώσει ζωές στο μέλλον.

Μέχρι τώρα, οι προειδοποιήσεις αγνοούσαν τις διαφορές στην ευπάθεια στη ζέστη και το κρύο μεταξύ διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων, εξηγεί η Joan Ballester Claramunt, της ISGlobal. Οι πληροφορίες είναι ίδιες για όλους, ενώ στην πραγματικότητα οι επιπτώσεις είναι διαφορετικές. Το νέο σύστημα αλλάζει την εστίαση από τη μετεωρολογία στην επιδημιολογία.

Με την παρατηρούμενη αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, η ανάπτυξη νέων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης γίνεται απαραίτητη. Για παράδειγμα, στις 30 Ιουνίου, το Forecaster.health έδινε ακραία προειδοποίηση λόγω καύσωνα για τις γυναίκες στην περιοχή Campobasso της Ιταλίας και υψηλή προειδοποίηση για τους άνδρες. Η πρόβλεψη είναι επίσης ακραία και για τα δύο φύλα ηλικίας 75-84 ετών στην κοντινή Potenza, αλλά χαμηλή για τα άτομα ηλικίας 65-74 ετών στην ίδια περιοχή.

Η ευαισθησία μας στη ζέστη επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του φύλου και της ηλικίας. «Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι οι γυναίκες είναι πιο ευαίσθητες στη ζέστη από τους άνδρες και ότι ο κίνδυνος θανάτου τόσο από ζέστη όσο και από κρύο αυξάνεται με την ηλικία», λέει ο Marcos Quijal-Zamorano, ερευνητής στο ISGlobal.

Υπάρχουν διάφοροι κυρίως κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που εξηγούν αυτό το φαινόμενο. Οι γυναίκες τείνουν να έχουν χαμηλότερους μισθούς, επομένως διαθέτουν λιγότερους πόρους για εξοπλισμό όπως ο κλιματισμός. Επίσης, είναι πιο πιθανό να είναι χήρες, επομένως να ζουν μόνες και χωρίς βοήθεια.

Σημαντικός παράγοντας είναι οι συννοσηρότητες – υποκείμενες παθήσεις όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, ο καρκίνος και οι μολυσματικές ασθένειες – με την ακραία ζέστη να λειτουργεί ως πρόσθετος στρεσογόνος παράγοντας.

Στους άνδρες, αυτές οι συννοσηρότητες εμφανίζονται σε μικρότερες ηλικίες – επομένως οι νεότεροι άνδρες είναι στην πραγματικότητα πιο ευάλωτοι στη ζέστη από τις νεότερες γυναίκες. Όσο περισσότερες γυναίκες επιβιώνουν και, ως ομάδα, έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, γίνονται πιο ευάλωτες σε μεγαλύτερη ηλικία.

Το Forecaster.health βασίζεται στη βάση δεδομένων θνησιμότητας του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ ερευνητικού έργου EARLY-ADAPT, το οποίο διαθέτει δεδομένα για 580 περιοχές σε 31 ευρωπαϊκές χώρες.

Οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να εισαγάγουν την ημερομηνία για την οποία θέλουν να δουν προβλέψεις για την υγεία εντός των επόμενων δύο εβδομάδων και να φιλτράρουν κατά υποομάδες πληθυσμού. Στη συνέχεια, το εργαλείο εμφανίζει έναν χάρτη που δείχνει προειδοποιήσεις για τις 580 περιοχές με χρωματικούς κωδικούς που υποδεικνύουν τέσσερα επίπεδα κινδύνου θνησιμότητας που σχετίζεται με τη ζέστη και το κρύο: χαμηλό, μέτριο, υψηλό και ακραίο.

Τα επιδημιολογικά μοντέλα υπολογίζουν το ποσοστό των θανάτων που αποδίδεται στη θερμοκρασία για μια δεδομένη πρόβλεψη. Μια ακραία προειδοποίηση σημαίνει ότι η θερμοκρασία προβλέπεται να προκαλέσει περισσότερο από το 20% των θανάτων αύριο.

Πώς μπορεί ο χάρτης θνησιμότητας λόγω καύσωνα να βοηθήσει να σωθούν ζωές; Στις περισσότερες χώρες, οι προειδοποιήσεις για τον καύσωνα εκδίδονται από τη μετεωρολογική υπηρεσία, μεταδίδονται από τα μέσα ενημέρωσης και εφαρμόζονται από τους αξιωματούχους δημόσιας υγείας και το κοινό. Η ομάδα του ISGlobal δεν επιδιώκει να αλλάξει αυτό το σύστημα, αλλά τις ίδιες τις πληροφορίες. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η ίδια θερμοκρασία σκοτώνει ή επηρεάζει διαφορετικά την υγεία των ανθρώπων μας δίνει τη δυνατότητα να λαμβάνουμε πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις, λέει ο Ballester.

Οι ηλικιωμένοι συχνά δεν έχουν επίγνωση του κινδύνου, αλλά και το ευρύ κοινό δεν είναι σωστά ενημερωμένο. Το εργαλείο αυτό στοχεύει να αλλάξει ορισμένες συνήθειες και πιθανότατα ζωές μέσω της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης.

Πηγή: Euronews