Κίεβο: Ο Πούτιν κατέστρεψε το δίκτυο ενέργειας – Το ξαναφτιάχνουμε οικολογικό

Επιτιθέμενος ανελέητα στις ενεργειακές εγκαταστάσεις της Ουκρανίας τα τελευταία δύο χρόνια με πυραύλους και drones, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν επιτάχυνε ακούσια τη στροφή της χώρας σε πιο πράσινες ενεργειακές επιλογές. Παρ’ ότι οι Ουκρανοί έχουν μπροστά τους έναν από τους πιο κρύους και σκοτεινούς χειμώνες της ιστορίας τους, οι Αρχές, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Washington Post, βλέπουν μια πιθανή θετική εξέλιξη: η Ουκρανία μπορεί τώρα να ξεκινήσει εκ νέου και να δημιουργήσει έναν καθαρότερο, φιλικό προς το περιβάλλον ενεργειακό τομέα.

Το σχέδιο είναι η μετάβαση από τις μεγάλες εγκαταστάσεις θερμικής ενέργειας που εκπέμπουν καπνό –η Ουκρανία διαθέτει εννέα από αυτές, που παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια σε μεγάλο τμήμα της χώρας– σε ένα μείγμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή, καθώς και σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης μπαταριών ενέργειας και βιοκαυσίμων. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τους αξιωματούχους, θα δημιουργηθεί ένα τεράστιο δίκτυο μικρότερων αεριοστροβίλων, που θα εξαπλωθούν σε όλη τη χώρα και θα παράγουν αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για να τροφοδοτήσουν μια μικρή πόλη ή μια συνοικία, ενώ θα είναι και λιγότερο ευάλωτοι στις ρωσικές επιθέσεις. Παράλληλα, η Ουκρανία θα εισαγάγει ένα ενεργειακό σύστημα χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, πριν το κάνουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Ωστόσο, το έργο έχει τρομακτικές διαστάσεις. Η Ουκρανία αναλαμβάνει μια γενική αναμόρφωση του ενεργειακού της τομέα ενώ ταυτόχρονα παραμένει εγκλωβισμένη στις μάχες με τη Ρωσία. Επιπλέον, οι Αρχές καλούνται να προσελκύσουν εξωτερικούς επενδυτές και χρηματοδότηση, να οργανώσουν κάποια μορφή ασφάλισης εν καιρώ πολέμου, και να δημιουργήσουν ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για ένα νέο, αποκεντρωμένο ενεργειακό σύστημα. Η Ουκρανία είναι ήδη, εν μέρει, μια χώρα με καθαρή ενέργεια. Περίπου το ήμισυ της ηλεκτρικής της ενέργειας προέρχεται από τους πυρηνικούς σταθμούς της, οι οποίοι δεν παράγουν εκπομπές αερίων. Τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια παρέχουν κάποια παραγωγική ισχύ, αλλά οι Ρώσοι τα έχουν καταστρέψει. Η πράσινη ενέργεια –ηλιακή και αιολική– έχει μειωθεί απότομα από την αρχή του πολέμου, αλλά αποτελούσε περίπου το 10% της περυσινής παραγωγής. Ωστόσο, οι θερμικές εγκαταστάσεις είναι ζωτικής σημασίας και απαραίτητες για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων αυξήσεων στην κατανάλωση. Εξαιτίας των ρωσικών αεροπορικών επιδρομών η Ουκρανία έχασε περίπου εννέα gigawatt από τα 18 συνολικά που απαιτούνται για την αιχμή της κατανάλωσης αυτόν τον χειμώνα – υπερβολικά πολλά για να ανακάμψει σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Οι ουκρανοί αξιωματούχοι λένε, σύμφωνα με την Washington Post, ότι η ηλεκτρική ενέργεια ίσως αναγκαστικά περιοριστεί σε πέντε έως επτά ώρες την ημέρα –ή και λιγότερο– κατά τους ψυχρούς χειμερινούς μήνες. Προς το παρόν επιχειρούν να συγκεντρώσουν αρκετό εξοπλισμό εκτός της χώρας για να διατηρήσουν τις διακοπές ρεύματος σε διαχειρίσιμο επίπεδο. Μέρος αυτού του εξοπλισμού θα κατευθυνθεί στην επισκευή των θερμοηλεκτρικών σταθμών που μπορούν να διασωθούν. Αλλά η ουκρανική κυβέρνηση έχει παράλληλα αρχίσει να αγοράζει μικρούς αεριοστρόβιλους, που οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι θα παράγουν κάπου μεταξύ μισού και ενός gigawatt αυτόν τον χειμώνα – και θα βοηθήσουν τις πόλεις να διατηρούν βασικές υποδομές και υπηρεσίες σε περίπτωση ξαφνικών μπλακ-άουτ. Καθώς περισσότερες πηγές ανανεώσιμης ενέργειας θα εγκαθίστανται τα επόμενα χρόνια, λένε οι αξιωματούχοι στην Washington Post, η εξάρτηση από τους στροβίλους θα μειωθεί και αυτοί θα χρησιμοποιούνται κυρίως για την εξισορρόπηση του ενεργειακού φορτίου στο ηλεκτρικό δίκτυο. Στο τέλος αυτής της διαδρομής θα μπορούσαν να υπάρχουν χιλιάδες τέτοιες μονάδες σε όλη τη χώρα. Μαζί με τα αιολικά και ηλιακά πάρκα, θα δυσκόλευαν πολύ τους ρωσικούς πυραύλους να στοχεύουν το ενεργειακό σύστημα της Ουκρανίας. Ωστόσο υπάρχουν πολλά εμπόδια – μεταξύ άλλων η πρόκληση της προσέλκυσης επενδυτών σε μια χώρα που εμπλέκεται στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή σύγκρουση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από τον περασμένο Μάρτιο οι ρωσικές δυνάμεις χτυπούν τακτικά την Ουκρανία με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συχνά καταστρέφοντας ενεργειακές εγκαταστάσεις που μόλις πρόσφατα είχαν επισκευαστεί μετά από προηγούμενες επιθέσεις. Ορισμένοι ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί έχουν δεχτεί πάνω από 180 επιθέσεις από την αρχή του πολέμου. Κυλιόμενες διακοπές ρεύματος έχουν δρομολογηθεί ώστε να αντιμετωπιστεί το ενεργειακό έλλειμμα το φετινό καλοκαίρι.

Οι μεγάλοι διεθνείς παίκτες της ενεργειακής αγοράς δεν δείχνουν πρόθυμοι να δεσμευθούν σε επενδύσεις εν μέσω πολέμου. Κάποιες εταιρείες, όμως, έχουν επιδείξει ενδιαφέρον. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης υπέγραψε συμφωνία κοινοπραξίας με τη γερμανική Goldbeck Solar Investment στο συνέδριο για την ανάκαμψη της Ουκρανίας τον περασμένο μήνα στο Βερολίνο, για την ανάπτυξη 500 megawatt ηλιακής ενέργειας τα επόμενα τρία με πέντε χρόνια. Ενα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος για τη ρύθμιση ενός αποκεντρωμένου δικτύου σε ολόκληρη την Ουκρανία –μια χώρα περίπου στο μέγεθος της Πολιτείας του Τέξας–, διαβεβαιώνοντας παράλληλα τους επενδυτές ότι θα δουν μια σταθερή ροή εσόδων. Οι προηγούμενες απόπειρες της Ουκρανίας για υποστήριξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είχαν ανάμικτα αποτελέσματα, και η μεταρρύθμιση της ενεργειακής βιομηχανίας –ενός παραδοσιακά αδιαφανούς και εξαιρετικά προσοδοφόρου για τους ολιγάρχες κλάδου της χώρας– έχει μπλοκαριστεί εδώ και καιρό. Υπολογίζεται ότι πέρυσι η ουκρανική κυβέρνηση χρωστούσε στους παραγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας περίπου 500 εκατ. δολάρια (461 εκατ. ευρώ). Εάν το σχέδιο παραγωγής καθαρής ενέργειας υλοποιηθεί, θα κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια – και τελικά θα χρειαστεί χρόνια για να εφαρμοστεί.