Ελληνοτουρκικά: Σύννεφα πάνω από τα “ήρεμα νερά”

Ήδη από την πρώτη στιγμή της -κυριολεκτικά και μεταφορικά μετασεισμικής- ελληνοτουρκικής επαναπροσέγγισης που ξεκίνησε πέρυσι, έπειτα από το πολύνεκρο χτύπημα του Εγκέλαδου στη γείτονα, ήταν απολύτως σαφές ότι αυτή η διαδικασία θα κυλούσε υπό το βάρος δυσεπίλυτων διαφορών, ανοιχτών πληγών και εκκρεμοτήτων.

Στην ίδια τη Διακήρυξη των Αθηνών αναφέρεται άλλωστε, διόλου τυχαία, ότι τα μέρη δεσμεύονται μεν να καλλιεργούν πνεύμα αλληλεγγύης χωρίς όμως να θίγονται οι εκατέρωθεν νομικές θέσεις τους, ενώ και οι πολιτικές ηγεσίες στις δύο χώρες έχουν κατ’ επανάληψη παραδεχθεί δημόσια τους τελευταίους μήνες ότι υπάρχουν «γνωστές διαφορές», διαφορές οι οποίες φάνηκαν άλλωστε και κατά την επίσκεψη που πραγματοποίησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην Άγκυρα τον περασμένο Μάιο.

Κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε τη συνάντησή τους στην Τουρκία την περασμένη άνοιξη, οι πρωθυπουργοί Μητσοτάκης και Ερντογάν διαφώνησαν σε τέσσερα βασικά θέματα. Αυτά περιλάμβαναν τη μειονότητα στη Θράκη, τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί από την τουρκική ηγεσία, το Κυπριακό και την υποστήριξη της Χαμάς από τον Ερντογάν ενώπιον της διεθνούς κοινότητας. Με την επέτειο των 50 ετών από την τουρκική εισβολή, το Κυπριακό επανήλθε στο προσκήνιο ως ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρέθηκαν και οι δύο στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου, αλλά εξέφρασαν αντίθετες απόψεις. Ο Έλληνας πρωθυπουργός εξέφρασε την υποστήριξή του προς τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ενώ ο Τούρκος πρόεδρος εξέφρασε την υποστήριξή του προς την απόκλιση από αυτά.

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, δήλωσε ότι δεν θα συμβιβαστεί με τη διχοτόμηση και ότι η κύρια του προτεραιότητα είναι ο τερματισμός της κατοχής και η επανένωση της νήσος. Η θέση της ελληνικής και κυπριακής ηγεσίας υπέρ της επανένωσης είναι γνωστή, αλλά η τουρκική ηγεσία έχει αλλάξει τη στάση της τα τελευταία χρόνια, επιμένοντας σε μια λύση τύπου δύο κρατών και διχοτόμησης.

Από την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά το καλοκαίρι του 2017 και έπειτα, η Τουρκία δείχνει να σκληραίνει τη στάση της στο Κυπριακό, υιοθετώντας προσεγγίσεις περισσότερο μαξιμαλιστικές και αναθεωρητικές από εκείνες του παρελθόντος.

Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο τότε ΥΠΕΞ της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, εισήλθε στο περίκλειστο Βαρώσι συνοδεία Τούρκων δημοσιογράφων, κάνοντας κάτι που δεν είχε κάνει άλλος -τόσο υψηλόβαθμος- Τούρκος αξιωματούχος μετά τον Αύγουστο του 1974.

Περίπου έναν χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του 2020, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου “προεκλογικής” ενόψει των εκλογών στα κατεχόμενα, το κατοχικό καθεστώς αποφάσισε να ανοίξει μέρος της παραλίας του Βαρωσίου για “τον λαό και τους επισκέπτες”, κάτι που δεν είχε συμβεί από το 1974.

Τον Ιούλιο του 2021, ο Ερντογάν επισκέφθηκε την κατεχόμενη Λευκωσία για να τιμήσει την τουρκική εισβολή, συνοδευόμενος από τον Τουρκοκύπριο Ερσίν Τατάρ και τον ηγέτη του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Επισκέφθηκαν επίσης το σπίτι του Αλπαρσλάν Τουρκές στην κατεχόμενη Λευκωσία, ενώ ο Ερντογάν έστειλε μηνύματα υπέρ της “λύσης” των δύο κρατών.