Η επέκταση των Χούθι στο Ιράκ αποτελεί πραγματική απειλή ή προπέτασμα καπνού;

Οι σχέσεις του Ιράκ με τη Σαουδική Αραβία τίθενται υπό αμφισβήτηση καθώς οι Χούθι επιδιώκουν να επεκτείνουν την επιρροή τους στην περιοχή.

Η απόφαση των Χούθι της Υεμένης να επεκτείνουν την επιρροή τους στο Ιράκ σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή στην περιφερειακή στρατηγική της ομάδας, εγείροντας σημαντικές ανησυχίες για την περιφερειακή σταθερότητα εν μέσω συνεχιζόμενων συγκρούσεων και γεωπολιτικών ανταγωνισμών, ιδίως του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς.

Στις 9 Ιουλίου, τα ιρακινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο Αμπού Ιντρίς αλ-Σαράφι, ο εκπρόσωπος των Χούθι στη χώρα, άνοιξε έδρα στη συνοικία αλ-Τζαντρίγια της Βαγδάτης, κοντά στην Πράσινη Ζώνη και κοντά σε γραφεία υψηλόβαθμων στελεχών ιρακινών κομμάτων και των Μονάδων Λαϊκής Κινητοποίησης (PMU). Η τελευταία είναι μια ομάδα πολιτοφυλακών, κυρίως σιιτικών, υποστηριζόμενων από το Ιράν, των οποίων οι μισθοί πληρώνονται από την κυβέρνηση.

Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο Σαράφι επισκέφθηκε την έδρα των PMU, τονίζοντας την ενότητά τους με το κίνημα των Χούθι, και περιόδευσε σε διάφορες επαρχίες του νότιου Ιράκ, συναντώντας διάφορους φυλετικούς και θρησκευτικούς ηγέτες συνοδευόμενους από αξιωματικούς των PMU.

Εκτός του ότι εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη στρατηγική των ίδιων των Χούθι, η επέκταση της ομάδας στο Ιράκ απειλεί τη λεπτή ισορροπία της Βαγδάτης μεταξύ των εθνικών συμφερόντων και της περιφερειακής δυναμικής, αναδεικνύοντας τις πιθανές συνέπειες αυτής της μετατόπισης ισχύος.Οι ανησυχίες σχετικά με τις δυνατότητες της ομάδας έχουν κλιμακωθεί τους τελευταίους μήνες, με την επίθεση μη επανδρωμένου αεροσκάφους στο Τελ Αβίβ στις 19 Ιουλίου, την οποία ανέλαβαν οι Χούθι, να αναδεικνύει περαιτέρω την απειλή που αποτελούν.

Η παρουσία των Χούθι στο Ιράκ χρονολογείται από το 2011. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2014-17 κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) και της στρατιωτικής επέμβασης υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη το 2015, οι Χούθι συντόνιζαν όλο και περισσότερο τις δραστηριότητές τους με ένοπλες ομάδες που υποστηρίζονταν από την Τεχεράνη στο Ιράκ. Σε μεγάλο βαθμό, αυτός ο αυξανόμενος συντονισμός σηματοδότησε μια σημαντική αλλαγή στις σχέσεις μεταξύ των δύο ομάδων. Ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς δημιούργησε περαιτέρω δεσμούς μεταξύ των στελεχών των Χούθι και των πιο σημαντικών σιιτικών ένοπλων ομάδων του Ιράκ, αμφότερες ενεργά τμήματα των παρατάξεων της αντίστασης – του υπό την ηγεσία του Ιράν συνασπισμού των συμμάχων της Τεχεράνης στην περιοχή, που περιλαμβάνει επίσης τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ στα παλαιστινιακά εδάφη και διάφορες φιλοϊρανικές σιιτικές πολιτοφυλακές στη Συρία.

Πριν από μερικούς μήνες, οι δύο ομάδες αντίστασης προώθησαν τη συνεργασία τους. Τον Μάιο το παράρτημα των Χούθι στο Ιράκ υπέγραψε κοινή δήλωση με την Κατάεμπ Χεζμπολάχ, μια από τις πιο εξέχουσες ομάδες πολιτοφυλακής στο πλαίσιο της Ισλαμικής Αντίστασης στο Ιράκ, ένα σύνολο ομάδων που υποστηρίζονται από το Ιράν και έχουν πραγματοποιήσει επιθέσεις εναντίον των δυνάμεων των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην περιοχή. Τον Ιούνιο, ο ηγέτης των Χούθι στην Υεμένη, Αμπντούλ-Μαλίκ αλ-Χούθι, κάλεσε σε αυξημένες κοινές επιθετικές επιχειρήσεις με την Ισλαμική Αντίσταση στο Ιράκ εναντίον όλων των πλοίων που ελλιμενίζονται σε ισραηλινά λιμάνια. Μέσα σε ένα μήνα, και οι δύο ομάδες ανέλαβαν την ευθύνη για τουλάχιστον 12 επιθέσεις με στόχο «ζωτικούς στόχους» στο Ισραήλ, η τελευταία από τις οποίες ήταν η επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος στο Τελ Αβίβ στις 19 Ιουλίου.

Αν και καμία από αυτές τις συντονισμένες επιθέσεις δεν προκάλεσε σημαντικές ζημιές, μεταφέρουν ισχυρά συμβολικά μηνύματα. Εν μέσω της αστάθειας που πυροδότησε ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς, οι επιθέσεις αυτές αποδεικνύουν ότι ομάδες που χωρίζονται από σημαντικές γεωγραφικές αποστάσεις μπορούν να συγχρονίσουν τις ένοπλες ενέργειές τους εναντίον ενός κοινού αντιπάλου -στην προκειμένη περίπτωση του Ισραήλ.

Ο Τάμερ Μπαντάουι, διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Κεντ και ερευνητής για το Ιράκ και την περιοχή του Κουρδιστάν, δήλωσε στο Al-Monitor ότι οι προσκείμενες στο Ιράν «αντιστασιακές» ομάδες που ίδρυσαν τις PMU επιδιώκουν να μετατρέψουν το Ιράκ σε «κόμβο για άλλες ένοπλες ομάδες από το κλαμπ του “Άξονα της Αντίστασης”».

Μετά τη θανατηφόρα επίθεση στη βάση Tower 22 στην Ιορδανία που σκότωσε τρία μέλη των αμερικανικών υπηρεσιών τον Ιανουάριο, πολλές ιρακινές παραστρατιωτικές ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν αναγκάστηκαν από τη Δύναμη Quds του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) να σταματήσουν τις επιθέσεις τους κατά των αμερικανικών δυνάμεων και συμφερόντων στη Μέση Ανατολή. Έκτοτε, η επιθετική εστίαση της Ισλαμικής Αντίστασης στο Ιράκ έχει μετατοπιστεί μόνο προς το Ισραήλ, με τουλάχιστον 130 επιθέσεις που έχουν καταγγελθεί εναντίον στόχων στη χώρα. Σύμφωνα με τον Μπαντάουι, η επέκταση της συνεργασίας τους με τους Χούθι θα αναδείξει αφενός τον «επιθετικό» τους ρόλο στο αμερικανοϊσραηλινό στρατόπεδο και αφετέρου θα «ενισχύσει τα διαπιστευτήριά τους στο κλαμπ του Άξονα».

Για τους Χούθι, αυτές οι επιθετικές δραστηριότητες αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης περιφερειακής στρατηγικής με πολλαπλούς στόχους. “Οι Χούθι χρειάζονται πρόσβαση στο Ιράν, συντονίζουν επιθέσεις με ομοειδείς ιρακινές ομάδες, ανταλλάσσουν τεχνογνωσία και ενδεχομένως αξιοποιούν τις αγορές συναλλάγματος. Θέλουν επίσης να εκνευρίσουν το Ριάντ, τοποθετούμενοι κοντά στα βόρεια σύνορα του βασιλείου», πρόσθεσε ο Μπαντάουι. Η ενίσχυση της αίσθησης περικύκλωσης της αρχέγονης των Χούθι, της Σαουδικής Αραβίας, είναι σαφώς κομβικής σημασίας για τη στρατηγική τους.

Το ίδιο σκεπτικό ισχύει και για την τελευταία δραστηριότητα της θυγατρικής τους στο Ιράκ, η οποία έχει επικεντρωθεί κυρίως στις σιιτικές νότιες επαρχίες του Ιράκ, όπου βρίσκονται βασικά χερσαία συνοριακά περάσματα με τη Σαουδική Αραβία. «Δεδομένων των ιδεολογικών ομοιοτήτων και των κοινών αντιπάλων», σημείωσε ο Μπαντάουι, “οι ιρακινές ομάδες επιθυμούν να διευκολύνουν την παρουσία των Χούθι”.

Συνέπειες για τις σχέσεις Ιράκ-Σαουδικής Αραβίας

Οι εξελίξεις αυτές εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τις σχέσεις του Ιράκ με τους Χούθι και το καθεστώς της παρουσίας τους στο ιρακινό έδαφος, ιδίως εν μέσω των προσπαθειών της Βαγδάτης να αποστασιοποιηθεί από την άμεση εμπλοκή της ομάδας στις ενέργειες του Ισραήλ και των δυτικών συμμάχων του. Οι πιθανοί κίνδυνοι για τις σχέσεις του Ιράκ με τη Σαουδική Αραβία λόγω της παρουσίας των Χούθι δεν μπορούν να αγνοηθούν και η επιβάρυνση των διπλωματικών σχέσεων είναι μια πραγματική πιθανότητα.

Κρίνοντας από τις αναφορές των ιρακινών μέσων ενημέρωσης, οι φιλοϊρανικές μονάδες των PMU είναι υπεύθυνες για τον χειρισμό και τη διατήρηση των σχέσεων με τους Χούθι. Οι PMU έχουν στενούς δεσμούς με το Ιράν και αποτελούν μέρος του ευρύτερου περιφερειακού Άξονα Αντίστασης που υποστηρίζεται από το Ιράν και ως εκ τούτου, είναι πιθανότατα η κύρια διασύνδεση μεταξύ του Ιράκ και των Χούθι.

Εάν κλιμακωθούν οι εντάσεις μεταξύ του Ριάντ και των Χούθι, η παρουσία των Χούθι θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό βάρος για τον Ιρακινό πρωθυπουργό Μοχάμεντ Σία αλ-Σουντάνι. Καθώς προσπαθεί να καθιερώσει το Ιράκ ως διαμεσολαβητή στην περιοχή, ο Σουντάνι αντιμετωπίζει την πρόκληση να εξισορροπήσει την υποστήριξη της Τεχεράνης – δεδομένης της υποστήριξής της τόσο στους Χούθι όσο και στις σιιτικές ένοπλες ομάδες που βοήθησαν στην εξασφάλιση της θέσης του – με την επιδίωξη ισχυρότερων διπλωματικών και οικονομικών δεσμών με το Ριάντ.

Σύμφωνα με τον Μπαντάουι, οι συνέπειες της παρουσίας των Χούθι στο Ιράκ εξαρτώνται από πολλαπλές μεταβλητές – πρώτα και κύρια, «αν οι Χούθι διαθέτουν ή όχι μαχητικές ικανότητες και αν υπάρχουν ενδείξεις για προθέσεις στοχοποίησης του βασιλείου μέσω κινηματικών επιθέσεων». Και πρόσθεσε: «Επί του παρόντος, το Ριάντ και η Βαγδάτη έρχονται πιο κοντά, αλλά αν η εκτόνωση μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης καταρρεύσει, τότε η Σαουδική Αραβία ενδέχεται να προβεί σε δημόσιες παρατηρήσεις σχετικά με τους Χούθι στο Ιράκ. Τα σαουδαραβικά τηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ήδη το θέμα, πράγμα που σημαίνει ότι το Ριάντ παρακολουθεί την κατάσταση».

Πηγή: Al Monitor