Η προσέγγιση Τουρκίας-Συρίας ενδέχεται να είναι σταδιακή

Μετά από μια μακρά απομάκρυνση, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Σύρος ομόλογός του Μπασάρ αλ Άσαντ μπορεί να πλησιάζουν προς μια συνάντηση, αλλά οι αναλυτές λένε ότι η εξομάλυνση θα είναι πιθανότατα σταδιακή.

Η Άγκυρα προσπάθησε αρχικά να ανατρέψει τη Δαμασκό μετά το ξέσπασμα της συριακής σύγκρουσης το 2011 με την καταστολή αντικυβερνητικών διαδηλώσεων και ο Ερντογάν χαρακτήρισε τον Άσαντ «δολοφόνο».

Ωστόσο, καθώς η Δαμασκός ανέκτησε εδάφη, ο Ερντογάν άλλαξε πορεία. Από το 2022, κορυφαίοι Σύροι και Τούρκοι αξιωματούχοι συναντώνται για συνομιλίες με τη μεσολάβηση της Ρωσίας, με τη Μόσχα να πιέζει για εκτόνωση της σύγκρουσης.

Ο Ερντογάν δήλωσε αυτόν τον μήνα ότι θα μπορούσε να καλέσει τον Άσαντ στην Τουρκία «ανά πάσα στιγμή», ενώ ο Άσαντ δήλωσε ότι οποιαδήποτε συνάντηση θα εξαρτιόταν από το «περιεχόμενο».

Η Μόνα Γιακουμπιάν, αντιπρόεδρος του Κέντρου Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Ινστιτούτο Ειρήνης των Ηνωμένων Πολιτειών, δήλωσε ότι οποιαδήποτε εξομάλυνση «δεν πρόκειται να συμβεί εν μία νυκτί… ακόμη και αν υπάρξει συνάντηση Άσαντ-Ερντογάν». Δεδομένης της πολυπλοκότητας, είπε, «αυτή θα είναι μια πολύ σταδιακή και χρονοβόρα διαδικασία». Αλλά «ακόμη και η επίφαση» της εξομάλυνσης «είναι κάτι που ο Ερντογάν επιδιώκει», πρόσθεσε.

Από την έναρξη του πολέμου, Σύροι, συμπεριλαμβανομένων και στελεχών της αντιπολίτευσης, έχουν κατακλύσει την Τουρκία, η οποία φιλοξενεί σήμερα περίπου 3,2 εκατομμύρια πρόσφυγες. Το αντισυριακό συναίσθημα και οι οικονομικές δυσχέρειες έχουν ασκήσει πίεση στον Ερντογάν για την επιστροφή τους.

«Η Συρία και οι Σύροι πρόσφυγες έχουν γίνει ένα τεράστιο βάρος για τον Ερντογάν», δήλωσε ο Άαρον Στάιν, πρόεδρος του Ινστιτούτου Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής με έδρα τις ΗΠΑ. «Η επένδυση της Άγκυρας στη συριακή αντιπολίτευση, από στρατιωτική άποψη, είναι μια πλήρης αποτυχία», πρόσθεσε.

«Χρειάζονται δύο για να χορέψεις τανγκό»

Πηγή του τουρκικού υπουργείου Άμυνας δήλωσε ότι «η Τουρκία βρίσκεται στη Συρία για να εξαλείψει τρομοκρατικές επιθέσεις και απειλές κατά του εδάφους της… και να αποτρέψει τη δημιουργία ενός τρομοκρατικού διαδρόμου στη βόρεια Συρία ως τετελεσμένο γεγονός», αναφερόμενη στις κουρδικές δυνάμεις.

Τα τουρκικά στρατεύματα και οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία αντάρτικες ομάδες ελέγχουν εκτάσεις της βόρειας Συρίας και η Άγκυρα έχει εξαπολύσει διαδοχικές διασυνοριακές επιθέσεις από το 2016, κυρίως για να εκκαθαρίσει την περιοχή από τις υπό κουρδική ηγεσία Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF).

Ο Άσαντ δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι είναι ανοιχτός στο να συναντηθεί με τον Ερντογάν, αλλά σημείωσε ότι «η υποστήριξη της τρομοκρατίας και η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το συριακό έδαφος» είναι η «ουσία του προβλήματος».

Σύμφωνα με τον Στάιν, αν ο Ερντογάν πει ότι μια συνάντηση με τον Άσαντ είναι δυνατή, μπορεί να συμβεί. «Αλλά σε αυτή τη διαδικασία, χρειάζονται δύο για να χορέψουν τανγκό και ο χορευτής του είναι ένας δολοφόνος που τον μισεί», είπε.

Οι υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ, υπό κουρδική ηγεσία SDF πρωτοστάτησαν στη μάχη που εκδίωξε τους τζιχαντιστές της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος από τα τελευταία απομεινάρια του συριακού εδάφους το 2019. Οι Κούρδοι δημιούργησαν μια ημιαυτόνομη διοίκηση που καλύπτει εκτάσεις του βορρά και του βορειοανατολικού τμήματος.

Ο Άσαντ κατηγορεί την κουρδική διοίκηση για «αυτονομισμό» και θεωρεί τις αμερικανικές δυνάμεις στα εδάφη που ελέγχουν οι SDF ως «κατοχή».

Η Τουρκία θεωρεί τις κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), οι οποίες κυριαρχούν στις SDF, παρακλάδι του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο θεωρεί «τρομοκρατική» ομάδα.

Οποιαδήποτε προσέγγιση Συρίας-Τουρκίας εγείρει σοβαρές ανησυχίες για τους Κούρδους, οι οποίοι κινδυνεύουν να δουν τα σκληρά κεκτημένα τους κατά τη διάρκεια των ετών του πολέμου να εξαλείφονται.

Ο Σονέρ Καγκαπτάι, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, δήλωσε ότι η Άγκυρα «θέλει ο Άσαντ να σβήσει το PKK, ώστε η οργάνωση να αδρανοποιηθεί». Αυτό θα ξεκινούσε «την πραγματική εξομάλυνση στα βορειοδυτικά, με την Τουρκία να δεσμεύεται σταδιακά να αποσύρει τα στρατεύματα», είπε.

Μια μεταβατική ρύθμιση θα μπορούσε να δει τον Ερντογάν να αναγνωρίζει την εξουσία του Άσαντ στη βόρεια Συρία, διατηρώντας παράλληλα την ασφάλεια «στα χέρια της Άγκυρας», με τελικό στόχο της Τουρκίας να επαναπατρίσει τους Σύρους πρόσφυγες εκεί, είπε. Αλλά «το δύσκολο κομμάτι» είναι ότι πολλοί πολίτες στις ελεγχόμενες από την Τουρκία περιοχές της Συρίας δεν θέλουν να ζουν υπό τον Άσαντ και θα μπορούσαν να στραφούν εναντίον της Άγκυρας, πρόσθεσε ο Καγκαπτάι.

Η βόρεια και η βορειοδυτική Συρία έχουν δει αντιτουρκικές διαδηλώσεις τις τελευταίες εβδομάδες και υπήρξαν μάρτυρες διαδηλώσεων το 2022, όταν οι δεσμοί άρχισαν να ξεπαγώνουν.

Στο βορειοανατολικό τμήμα που ελέγχεται από τους Κούρδους, ο Στάιν σημείωσε ότι η αμερικανική παρουσία θα καταστήσει πιο δύσκολη οποιαδήποτε τουρκική επίθεση με τη βοήθεια της Συρίας εναντίον ομάδων που συνδέονται με το PKK.

«Το μόνο διαθέσιμο εργαλείο είναι η Συμφωνία των Αδάνων… η οποία επιβάλλει κυρώσεις στις τουρκικές επιχειρήσεις σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από τα σύνορα», δήλωσε ο Στάιν.

Βάσει της συμφωνίας του 1998, η Δαμασκός συμφώνησε να μην παράσχει υποστήριξη στο PKK και να εκδιώξει τους μαχητές του από το συριακό έδαφος, αφού η Τουρκία απείλησε με στρατιωτική δράση.

Ο Γιακουμπιάν δήλωσε ότι μένει να δούμε αν η συμφωνία των Αδάνων θα μπορούσε να «επαναχρησιμοποιηθεί» τώρα, με τους Κούρδους να ελέγχουν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις. Οι κινήσεις προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης θα μπορούσαν «να είναι σε αναμονή μιας πιθανής αλλαγής στην αμερικανική πολιτική» όσον αφορά τη Συρία και τα στρατεύματα εκεί, σημείωσε, με τις αμερικανικές εκλογές στον ορίζοντα.

Πηγή: Al Monitor