Οπισθοδρομικός Πούτιν: Ρωσίδες, ξεχάστε τον φεμινισμό και γεννήστε παιδιά

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος έχει καλλιεργήσει εδώ και καιρό μια αύρα ακραίου ανδρισμού στο ηγετικό του προφίλ, επιχειρεί να «στρατολογήσει» τις γυναίκες με στόχο την αύξηση του πληθυσμού της Ρωσίας μέσω τεκνοποίησης, ώστε να ξαναχτιστεί μια μεγάλη δύναμη με επίκεντρο τις παραδοσιακές αξίες. Η εκστρατεία του διαβρώνει τα ίσα φυλετικά δικαιώματα, όπως αναφέρουν ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ρωσίδες φεμινίστριες. «Πολλές από τις γιαγιάδες και τις προγιαγιάδες μας είχαν επτά ή οκτώ παιδιά, ίσως και ακόμη περισσότερα» δήλωσε ο ρώσος πρόεδρος σε ένα ακροατήριο υπερσυντηρητικών θρησκευτικών και πολιτικών προσωπικοτήτων που είχαν συγκληθεί στο κρατικό παλάτι του Κρεμλίνου τον περασμένο Νοέμβριο. «Πρέπει να διατηρήσουμε και να αναβιώσουμε αυτές τις υπέροχες παραδόσεις» συμπλήρωσε, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Washington Post. Ο Πούτιν μίλησε μέσω βιντεοκλήσης από το γραφείο του στο Σότσι της νότιας Ρωσίας. Εμφανίστηκε σε μια τεράστια οθόνη πλαισιωμένη από δύο πίνακες της «Εικόνας του Σωτήρα Φτιαγμένη-Χωρίς-Χέρια», υποδηλώνοντας ένα θεϊκό προφίλ, καθώς παρότρυνε τις Ρωσίδες να συμβάλουν στη δημιουργία πολυμελών οικογενειών.

Ρώσοι αξιωματούχοι, ακολουθώντας τις προτροπές του προέδρου τους, παρακινούν τις γυναίκες να ξεκινήσουν τεκνοποιήσεις από τα 18 τους. Καθώς ο Πούτιν επιδιώκει να αποκαταστήσει τη Ρωσία ως υπερδύναμη, οι ρεβανσιστικές πολιτικές του ανατρέπουν βασικά δικαιώματα των γυναικών, επαναφέροντας εξιδανικευμένους γι’ αυτές ρόλους της προ-κομμουνιστικής, αυτοκρατορικής εποχής. Τις προτρέπει να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση και τη σταδιοδρομία για να δώσουν προτεραιότητα στην ανατροφή παιδιών, παρότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επιφέρει ελλείψεις στο εργατικό δυναμικό της χώρας.

Το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων και το σχετικά σύντομο προσδόκιμο ζωής έχουν προκαλέσει αναστάτωση στο Κρεμλίνο. Πολλές άλλες χώρες έχουν παρόμοια προβλήματα μείωσης του πληθυσμού και ενθαρρύνουν τις γεννήσεις με αντάλλαγμα γενναιόδωρα κοινωνικά οφέλη, όμως ο Πούτιν επιχειρεί να συνδέσει την αύξηση των γεννήσεων με την εθνική ασφάλεια και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι πολιτικές του καθοδηγούνται όχι μόνο από οικονομικά συμφέροντα, αλλά και από την επιθυμία του να σφυρηλατήσει μια πουριτανική, στρατιωτικοποιημένη κοινωνία, βασισμένη στον εθνικισμό και στην Ορθοδοξία, εγκλωβισμένη σε μια μόνιμη πολιτισμική σύγκρουση με τη Δύση.

Επιδιώκοντας αυτές τις σαρωτικές αλλαγές, ο Πούτιν θέτει τη Ρωσία στη θέση μιας παγκόσμιας ηγέτιδας χώρας, σε έναν αγώνα ενάντια σε αυτό που ο ίδιος θεωρεί «Δυτική ακολασία», χαρακτηρίζοντας τους υποστηρικτές της δημοκρατίας και άλλους φιλελεύθερους διανοητές ως προμηθευτές μιας «καταστροφικής ιδεολογίας» που πρέπει να κατασταλεί. Σε αυτό το πλαίσιο, φεμινίστριες, ακτιβίστριες της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι και στελέχη της πολιτικής αντιπολίτευσης κατηγορούνται ως ξένοι πράκτορες, εξτρεμιστές ή τρομοκράτες και συλλαμβάνονται, φυλακίζονται ή αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα. Γυναίκες που ενσαρκώνουν την παραδοσιακή εικόνα, η οποία ενισχύεται συνεχώς στην κρατική τηλεόραση, προάγονται σε θέσεις υψηλού επιπέδου — όπως η Συνήγορος του Πολίτη για Ανηλίκους, Μαρία Λβόβα-Μπέλοβα, που έχει 10 παιδιά, εκ των οποίων τα πέντε υιοθετημένα. Η ίδια, όπως και ο Πούτιν, κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, και συγκεκριμένα για καταναγκαστική μετεγκατάσταση παιδιών από τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη. Το Κρεμλίνο χαρακτηρίζει τις κατηγορίες «εξωφρενικές και απαράδεκτες», αλλά και «άκυρες», καθώς η Ρωσία δεν μετέχει στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

Βεβαίως, η πραγματικότητα συχνά αποκλίνει από την επίσημη πολιτική. Το 2022, το υπουργείο Εργασίας της Ρωσίας υιοθέτησε μια στρατηγική με στόχο την «ντε φάκτο ισότητα» γυναικών και ανδρών και έναν χρόνο αργότερα επέτρεψε στις γυναίκες να οδηγούν τρένα ή να εργάζονται ως ναυτικοί. Οι λόγοι για αυτές τις δομικές αλλαγές είχαν να κάνουν με τις ανατροπές στο εργατικό δυναμικό της χώρας. Τον περασμένο Φεβρουάριο το ποσοστό ανεργίας στη Ρωσία ήταν μόλις 2,8%, αριθμός που αποτελούσε ιστορικό χαμηλό. Ωστόσο οι γυναίκες δεν εργάζονται περισσότερο, σύμφωνα με την κρατική στατιστική υπηρεσία Rosstat, καθώς η συμμετοχή τους στο εργατικό δυναμικό κυμαίνεται στο 48,8%: είναι σχεδόν αμετάβλητη από τον Ιανουάριο του 2022. Ενώ καλεί τις γυναίκες να θυσιαστούν για την πατρίδα, η Ρωσία έχει υποχωρήσει σε βασικούς τομείς προστασίας τους. Πολλές μορφές ενδοοικογενειακής βίας αποποινικοποιήθηκαν το 2017, με τους νομοθέτες να υποστηρίζουν τη βία των γονέων προς τα παιδιά τους και να λένε ότι ο ξυλοδαρμός μιας γυναίκας από τον σύζυγό της δεν αποτελεί προσβολή.

Ομάδες που υποστηρίζουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ή παλεύουν για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα χαρακτηρίζονται ως «ξένοι πράκτορες». Ο Πούτιν αποκατέστησε ένα σοβιετικό βραβείο του 1944 για την «Ηρωίδα Μητέρα», για μητέρες με 10 ή περισσότερα παιδιά, καθώς και το μετάλλιο του «Τάγματος της Γονικής Δόξας». Από την αίθουσα καταστάσεων του Κρεμλίνου, στις 30 Μαΐου, ο πρόεδρος οργάνωσε τηλεδιάσκεψη με εννέα πολύτεκνες οικογένειες σε όλη τη Ρωσία, που είχαν κερδίσει αυτά τα βραβεία. Οι μητέρες και οι γυναίκες των στρατιωτών που υποστηρίζουν ανοιχτά τον πόλεμο στην Ουκρανία εξυψώνονται ως ηρωίδες, ενώ όσες υποστηρίζουν την καλύτερη μεταχείριση των συζύγων τους από τον στρατό εξοστρακίζονται και θεωρούνται προδότριες, φωνές που πρέπει να σιγήσουν. Η ευκολία πρόσβασης στις αμβλώσεις, οι οποίες νομιμοποιήθηκαν από τη Σοβιετική Ενωση το 1922, έχει περιοριστεί, καθώς αυξάνεται η χρηματοδότηση οργανώσεων που προωθούν τις παραδοσιακές οικογενειακές αξίες και αποθαρρύνουν τα διαζύγια. Ο Πούτιν έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί εκφράσεις που παραπέμπουν στο χιτλερικό καθεστώς της Γερμανίας. Αναφερόμενος στην αύξηση του πληθυσμού της χώρας, μίλησε πρόσφατα για «το μέλλον του ρωσικού έθνους – μια αιώνια Ρωσία των χιλίων ετών». Ακόμα και η ρητορική του απέναντι στις γυναίκες έχει άρωμα Φίρερ, όταν τους λέει: «Είστε τα πιο όμορφα και γοητευτικά πλάσματα, και η σημαντικότερη λειτουργία σας είναι να γεννάτε παιδιά».

Ο 71χρονος πρόεδρος που, όπως πολλά μέλη της ρωσικής ελίτ, είναι διαζευγμένος, δεν αποτελεί ακριβώς πρότυπο για μια παραδοσιακή οικογένεια. Εμφανίζεται μόνος του σε δημόσιες εκδηλώσεις και σχεδόν ποτέ δεν αναφέρει τις δύο κόρες από τον γάμο του. Φυσικά, δεν έχει αναγνωρίσει ποτέ εξώγαμα παιδιά του από σχέσεις ευρέως γνωστές με δύο άλλες γυναίκες – συμπεριλαμβανομένης μιας κόρης-καρπό πολυετούς «μυστικής» του σχέσης. Ο Πούτιν ανακήρυξε το 2024 «Ετος της Οικογένειας» και τον περασμένο Απρίλιο διέταξε την αναβίωση ενός σοβιετικού διαγωνισμού με τίτλο «Κορίτσια, Πάμε!», όπου νεαρές γυναίκες διαγωνίζονταν για να φτιάξουν την καλύτερη σούπα, να σκουπίσουν με ηλεκτρική σκούπα, να χορέψουν, να τραγουδήσουν ένα παραδοσιακό τραγούδι ή να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικές με τις δουλειές της κουζίνας. Εν τω μεταξύ, οι ρωσίδες φεμινίστριες φιμώνονται συστηματικά. Τον περασμένο Φεβρουάριο, μια από τις λίγες πολιτικούς της αντιπολίτευσης που βρίσκονται ακόμη στη Ρωσία, η Γιούλια Γκαλιαμίνα, ανακοίνωσε ότι θα σιωπήσει ώστε να αποφύγει τη φυλακή, ενώ τα μέλη των Pussy Riot, της φεμινιστικής πανκ μπάντας διαμαρτυρίας, έφυγαν από τη Ρωσία και πλέον εργάζονται από… απόσταση ασφαλείας.