Η Τουρκία παραδέχεται ότι επέτρεψε στην Αιθιοπία να αναπτύξει UAVs που εμπλέκονται σε μαζικές απώλειες αμάχων

Υψηλόβαθμος αξιωματούχος της τουρκικής κυβέρνησης παραδέχθηκε ότι η Τουρκία έδωσε άδεια στην Αιθιοπία να αναπτύξει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη τουρκικής κατασκευής, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν σε επιθέσεις που είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών αμάχων, συμπεριλαμβανομένων παιδιών.

Τα πρακτικά από μια κλειστή συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής στις 10 Ιουλίου αποκαλύπτουν ότι ο υποστράτηγος Χουσεΐν Ντουμάν, γενικός διευθυντής τεχνικών υπηρεσιών του Υπουργείου Άμυνας, αποκάλυψε ότι διάφορες υπηρεσίες και υπουργεία είχαν εγκρίνει συλλογικά τη χορήγηση άδειας στον αιθιοπικό στρατό για την ανάπτυξη ένοπλων μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε εγχώριες συγκρούσεις. Η ανάπτυξη αυτή έχει οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες στο αφρικανικό έθνος.

Ο Ντουμάν επιβεβαίωσε ότι η Προεδρία της Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB), η κύρια υπηρεσία προμήθειας όπλων της Τουρκίας που λογοδοτεί απευθείας στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενέκρινε τόσο την πώληση όσο και την ανάπτυξη των μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Η απόφαση αυτή εγκρίθηκε επίσης από το Υπουργείο Εξωτερικών και το Γενικό Επιτελείο Στρατού.

Η συνεδρίαση, που συγκλήθηκε από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του τουρκικού Κοινοβουλίου, περιελάμβανε συζήτηση μεταξύ των νομοθέτων σχετικά με τις διαδικασίες και τη συμμόρφωση που σχετίζονται με την εξαγωγή τουρκικών όπλων, συμπεριλαμβανομένων των μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν επίσης στις πιθανές επιπτώσεις για την Τουρκία που απορρέουν από την αμφιλεγόμενη χρήση αυτών των όπλων από τους αποδέκτες. Κατά τη διάρκεια της ακρόασης ερωτήθηκαν ανώτεροι αξιωματούχοι του στρατού, της Γραμματείας αμυντικών βιομηχανιών (SSB) και του Υπουργείου Εξωτερικών.

Ένας νομοθέτης εξέφρασε την ανησυχία του για τις επιπτώσεις από τη χρήση ενός μη επανδρωμένου αεροσκάφους Bayraktar TB2 σε μια επίθεση που πραγματοποιήθηκε από τον αιθιοπικό στρατό στις 7 Ιανουαρίου 2022. Η επίθεση είχε ως στόχο ένα δημοτικό σχολείο γεμάτο με γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τουλάχιστον 59 πολίτες και να τραυματιστούν δεκάδες άλλοι.

Πολλαπλές ερευνητικές εκθέσεις κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα υπολείμματα των όπλων που ανακτήθηκαν από την περιοχή ταυτοποιήθηκαν ως κατευθυνόμενες βόμβες MAM-L (έξυπνα μικροπυρομαχικά), που παράγονται από την τουρκική κρατική εταιρεία κατασκευής όπλων Roketsan. Τα πυρομαχικά αυτά συνδυάζονται αποκλειστικά με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar.

Απαντώντας στην ερώτηση του νομοθέτη, ο Ντουμάν επιβεβαίωσε ότι είχαν δοθεί οι απαραίτητες άδειες στον αιθιοπικό στρατό για τη χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών.

Η πώληση τουρκικών όπλων διέπεται από τον νόμο αριθμό 5201, ο οποίος περιγράφει τους κανονισμούς για τον έλεγχο των όπλων και των πυρομαχικών από τις τουρκικές αρχές.

Ο νόμος αυτός αναθέτει αρμοδιότητες στο Υπουργείο Άμυνας, το οποίο θέσπισε εκτελεστικούς κανονισμούς το 2007.

Ο νόμος παραπέμπει ρητά στην προσχώρηση της Τουρκίας στο Καθεστώς Ελέγχου Τεχνολογίας Πυραύλων (MTCR), μια διακυβερνητική πρωτοβουλία που αποσκοπεί στον περιορισμό της διάδοσης των πυραύλων και της πυραυλικής τεχνολογίας. Αναγνωρίζει επίσης τη συμμόρφωση με τη Συμφωνία του Wassenaar, ένα άλλο διακυβερνητικό πλαίσιο που έχει σχεδιαστεί για την ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας και σταθερότητας με την προώθηση της διαφάνειας και της υπευθυνότητας στη μεταφορά συμβατικών όπλων και αγαθών και τεχνολογιών διπλής χρήσης. Η Τουρκία είναι μέλος και των δύο οργανισμών.

Η συμφωνία τελικού χρήστη που απαιτεί η Τουρκία και η οποία προηγείται οποιασδήποτε πώλησης μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Αιθιοπία δεν έχει δημοσιοποιηθεί. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με το αν η Τουρκία συμπεριέλαβε στη συμφωνία διατάξεις και μηχανισμούς διασφάλισης για να αποτρέψει τον αιθιοπικό στρατό από το να χρησιμοποιήσει τα όπλα αυτά σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σύμφωνα με τον Μουσταφά Μουράτ Σεκέρ, αναπληρωτή πρόεδρο της SSB, ο οποίος επίσης ρωτήθηκε κατά τη διάρκεια της ακρόασης της επιτροπής, η Τουρκία έχει εφαρμόσει διάφορα μέτρα για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της χρήσης των όπλων που εξάγει. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν ενσωματωμένο κατασκοπευτικό λογισμικό, εντοπισμό μέσω GPS, επιτόπιες επιθεωρήσεις και παρακολούθηση με απομακρυσμένες κάμερες.

Επικαλούμενος την ευαισθησία του θέματος, ο Σεκέρ δεν έδωσε λεπτομέρειες σχετικά με την παρακολούθηση των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών που χρησιμοποιούνται από ξένους στρατούς. Δεν διευκρίνισε αν υπάρχει παρακολούθηση του τρόπου με τον οποίο η Αιθιοπία χρησιμοποίησε μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar σε εγχώριες συγκρούσεις που είχαν ως αποτέλεσμα μαζικές απώλειες μεταξύ των αμάχων.

Ωστόσο, ο Ντουμάν εξήγησε ότι η Τουρκία έχει αναπτύξει αντίμετρα για την αντιμετώπιση των παραβιάσεων της συμφωνίας τελικού χρήστη. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την αναστολή των αδειών εξαγωγής για το μέρος που παραβιάζει τη συμφωνία, η οποία λειτουργεί ως σημαντικό κίνητρο για την αποτροπή των παραβιάσεων της συμφωνίας. Δεδομένου ότι το κράτος-παραλήπτης θα εξακολουθήσει να εξαρτάται από την Τουρκία για ανταλλακτικά, συντήρηση και λειτουργία ακόμη και μετά την πώληση, θεωρητικά έχει έννομο συμφέρον να διασφαλίσει τη συμμόρφωση.

Δεδομένου ότι δεν έχουν ποτέ επικαλεστεί τέτοια αντίμετρα κατά της Αιθιοπίας και δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις παρά τις αξιόπιστες αναφορές για χρήση τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Τουρκία παραμένει σαφώς συνένοχη στις καταχρήσεις που διαπράττει ο αιθιοπικός στρατός στην εμφύλια σύγκρουση.

Η Αιθιοπία κατηγορείται από τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ότι διέπραξε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλήματα πολέμου στην αιματηρή εμφύλια σύγκρουση με μέλη της πολιτοφυλακής Tigray μεταξύ 2020 και 2022. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν στον εμφύλιο πόλεμο.

Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν προηγουμένως αρνηθεί οποιαδήποτε ευθύνη για περιπτώσεις στις οποίες τα τουρκικά όπλα μπορεί να συνέβαλαν στην αύξηση της αστάθειας ή σε θανατηφόρες επιθέσεις. “Εάν μια χώρα τα αγοράσει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη από εμάς, δεν είναι πλέον τουρκικά”, δήλωσε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου στους δημοσιογράφους στη σύνοδο κορυφής της G20 στη Ρώμη τον Νοέμβριο του 2021.

Απαντώντας σε γραπτή κοινοβουλευτική ερώτηση νομοθέτη σχετικά με τη χρήση τουρκικών όπλων στο εξωτερικό από ξένες χώρες και τις πιθανές αντιδράσεις, νομικά ζητήματα και κυρώσεις κατά της Τουρκίας, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Γκιουλέρ δήλωσε στις 19 Ιουλίου ότι η κυβέρνηση τηρεί τους σχετικούς τουρκικούς νόμους όταν μεταφέρει όπλα στο εξωτερικό.

Δεν απάντησε στις συγκεκριμένες ερωτήσεις του νομοθέτη ούτε έδωσε λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η συμμόρφωση και η παρακολούθηση, ούτε διευκρίνισε αν η Τουρκία διασφαλίζει ότι οι συμφωνίες τελικού χρήστη εφαρμόζονται αποτελεσματικά.

Μετά τις πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών, η Τουρκία και η Αιθιοπία έχουν αυξήσει σημαντικά τη στρατιωτική και αμυντική τους συνεργασία. Στις 18 Αυγούστου του 2021 οι δύο χώρες υπέγραψαν μια συνολική στρατιωτική συμφωνία-πλαίσιο που περιελάμβανε την πώληση όπλων, την ανταλλαγή πληροφοριών, την εκπαίδευση μάχης για τα αιθιοπικά στρατεύματα και κοινές στρατιωτικές ασκήσεις.

Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar κατασκευάζονται από τον αμυντικό εργολάβο Baykar, ο οποίος ανήκει στον Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, γαμπρό του Τούρκου προέδρου Ερντογάν και δισεκατομμυριούχο λόγω της σημαντικής κυβερνητικής στήριξης. Ο Τούρκος πρόεδρος συνηγορεί συχνά υπέρ της πώλησης αυτών των μη επανδρωμένων αεροσκαφών κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε ξένες χώρες, ιδίως στην Αφρική, συχνά χωρίς να λαμβάνονται επαρκώς υπόψη οι ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Πηγή: Nordic Monitor