Το Κυπριακό και το μίνι πακέτο Γκουτέρες

Ο ΟΗΕ έχει διερευνήσει τις απόψεις των εμπλεκόμενων πλευρών σχετικά με την πιθανότητα αποδοχής πρόσκλησης από τον Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος είναι έτοιμος να συγκαλέσει αυτή τη συνάντηση το συντομότερο δυνατό, εντός Αυγούστου, προκειμένου να γίνουν, εφόσον είναι εφικτό, βήματα προς την επίλυση του Κυπριακού.

Αυτή η κινητικότητα που προσπαθεί να προωθήσει ο ΟΗΕ, κυρίως λόγω της πίεσης από τη Λευκωσία, συμβαίνει σε ένα πολιτικά δύσκολο περιβάλλον. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για αλλαγή της στάσης της κατοχικής πλευράς, ενώ παρατηρείται μια σκληρότερη προσέγγιση.

Ο Γενικός Γραμματέας, σε πλήρη συνεργασία με την Προσωπική Απεσταλμένη του, Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, η οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην Κολομβία, θα παραδώσει στους Χριστοδουλίδη και Τατάρ ένα σύντομο έγγραφο με τρεις βασικές θεματικές ενότητες, εφόσον ο ηγέτης της κατοχής ανταποκριθεί στην πρόσκληση. Οι θεματικές αυτές, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, θα περιλαμβάνουν τις Εγγυήσεις, τα Στρατεύματα και το Διαμοιρασμό των εξουσιών (με την πολιτική ισότητα να αναφέρεται ελεύθερα και την κυριαρχική ισότητα στην τουρκική «μετάφραση»).

Το μίνι πακέτο του Γκουτέρες, σύμφωνα με το σενάριο του ΟΗΕ, θα υποβληθεί προκειμένου να ξεκινήσουν οι συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών στο νησί. Οι θεματικές θα είναι γενικές, χωρίς λεπτομερείς αναφορές. Εάν υπάρξουν συγκλίσεις και επιτευχθεί συμφωνία, θα προχωρήσει η διαδικασία και στα υπόλοιπα τρία κεφάλαια: Εδαφικό, Περιουσιακό και Ισότιμη μεταχείριση για τη μόνιμη διαμονή Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων.

Πενταμερή θα συγκληθεί εάν και εφόσον προχωρήσει η πρώτη προσπάθεια.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα αρχίσουν στη Λευκωσία οι συζητήσεις για τα τρία πρώτα θέματα. Διπλωμάτης των Ηνωμένων Εθνών, στον οποίο ετέθη το ερώτημα σχετικά με το πώς θα συζητηθούν τα ζητήματα της Ασφάλειας, όπως οι Εγγυήσεις και τα Στρατεύματα, όταν απέναντι από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη θα βρίσκεται ο Τατάρ, απάντησε ότι ο Διεθνής Οργανισμός θα συμπεριλάβει και τις εγγυήτριες δυνάμεις. Σε αυτή τη φάση, και πριν υπάρξει προοπτική για την πενταμερή διάσκεψη, θα επιχειρηθεί η εμπλοκή των λεγόμενων εγγυητριών δυνάμεων.

Η φιλοδοξία των Ηνωμένων Εθνών, σε ένα απαισιόδοξο κλίμα για το Κυπριακό, είναι να δημιουργηθούν συνθήκες που θα οδηγήσουν το Κυπριακό σε σημείο χωρίς επιστροφή. Όπως εξήγησε η ίδια πηγή του ΟΗΕ, στόχος είναι να δρομολογηθεί μια πορεία προς την επίτευξη συμφωνίας, η οποία, με βάση τα δεδομένα, θα είναι πλέον μονόδρομος.

Ωστόσο, στην έδρα του Διεθνούς Οργανισμού, και κυρίως η κ. Ολγκίν, πιστεύουν ότι για να προχωρήσει η διαδικασία, η Λευκωσία πρέπει να κάνει την πρώτη κίνηση. Αυτή η προσέγγιση έχει επανειλημμένα παρουσιαστεί, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει η διάθεση και η αποφασιστικότητα να στραφούν προς την κατοχική δύναμη.

Πώς είναι δυνατόν να προχωρήσει αυτός ο σχεδιασμός όταν από την τουρκική πλευρά δεν υπάρχει διάθεση για πρόοδο; Είναι προφανές ότι ο Τατάρ, υπό τις οδηγίες της Άγκυρας, μπορεί να ανταποκριθεί θετικά στις διερευνητικές προτάσεις και να συμμετάσχει στη συνάντηση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αλλάζει η τουρκική ατζέντα. Η κατοχική πλευρά δεν αποδέχεται τίποτα λιγότερο από την αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος. Από την τουρκική πλευρά, τονίζεται ότι δεν εξετάζεται ούτε καν η αποκεντρωμένη μορφή, καθώς αυτή συνιστά ένα μοντέλο ομοσπονδίας.

Επιπλέον, πώς μπορεί να μεταβληθεί η τουρκική πολιτική όταν, με αφορμή τη συμπλήρωση πενήντα χρόνων από την εισβολή, η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας ενέκρινε ψήφισμα που δηλώνει ότι «η θέση του τουρκοκυπριακού κράτους ως ανεξάρτητου και ισότιμου κυρίαρχου μέλους της διεθνούς κοινότητας δεν μπορεί να αναβληθεί περαιτέρω»; Πρόκειται, δηλαδή, για ψήφισμα που αναγνωρίζει την αποσχιστική οντότητα.

Η Λευκωσία φαίνεται έτοιμη να ξεκινήσει μια νέα προσπάθεια. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, δεν πρόκειται να υποχωρήσει σε ζητήματα κυριαρχίας. Έχει γίνει σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις ότι αυτό δεν είναι απλώς μια κόκκινη γραμμή, αλλά και το σημείο εκκίνησης.

Παράλληλα, η κυπριακή κυβέρνηση διατηρεί ανοιχτή επικοινωνία με τις Βρυξέλλες για να εξασφαλίσει στήριξη σε οποιαδήποτε προσπάθεια. Επίσης, υπάρχει στενή συνεργασία με το Βερολίνο, καθώς ο Γερμανός καγκελάριος φαίνεται να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για να παρέμβει προς την Άγκυρα.

Ο Πρόεδρος διατηρεί μόνιμο ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας με την κ. Ολγκίν, ενώ κατά τη διάρκεια της δεξίωσης που παρέθεσε ο Πρόεδρος Μακρόν στο Παρίσι για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο Νίκος Χριστοδουλίδης είχε μια σύντομη συνομιλία με τον Αντόνιο Γκουτέρες σχετικά με τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό.