Ελληνοτουρκικά: Ποια κανονικότητα μετά την Κάσο;

Στην 50ή επέτειο από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, ο κόσμος σκέφτηκε ότι μπορεί να υπάρξουν διαφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ταυτόχρονα όμως, ένα πλοίο έλεγχε τον πυθμένα του ωκεανού για σύνδεση μεταξύ Κύπρου και Κρήτης. Η Τουρκία έστειλε πλοία για να παρακολουθήσουν την έρευνα, λέγοντας ότι προστατεύουν το έδαφός τους. Αυτό δεν ήταν απλώς ένα τυχαίο γεγονός – ήταν προγραμματισμένο και προσχεδιασμένο.

Η Τουρκία πιστεύει ότι είναι η πιο ισχυρή χώρα στην περιοχή της και πρέπει να τη σέβονται οι γείτονές της. Πιστεύει ότι οποιοδήποτε σχέδιο ή έργο πρέπει να έχει την έγκρισή της πριν προχωρήσει. Κανένα σχέδιο δεν µπορεί και δεν πρόκειται να υλοποιηθεί, εφόσον δεν έχει τουλάχιστον τη συναίνεσή της, αν όχι τη συµµετοχή της.

Η επιµέλεια της Aγκυρας να προστατεύσει τα δικαιώµατά της σε περιοχή ανάµεσα στην Κάρπαθο και την Κάσο, µικρότερη του ενός ναυτικού µιλίου, και µάλιστα σε διεθνή ύδατα, και µε τον τύπο των ερευνών εξ ορισµού να µην επηρεάζει την υφαλοκρηπίδα, είναι αποκαλυπτική των θέσεών της για την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώµατα της Ελλάδας στην περιοχή. Και όσο της επιτρέπεται θα επαναλαµβάνει το γνωστό µοτίβο δηµιουργίας µιας συνθήκης, όπου αυτή θα κινείται αναµενόµενα στο όριο µεταξύ νοµιµότητας και παρανοµίας (κυρίως στο δεύτερο). Οι παράνοµες πράξεις δεν παράγουν δίκαιο, ωστόσο η συστηµατική επανάληψή τους παράγει µία αντικανονική κανονικότητα και βάζει θεµέλια παγίωσης µαξιµαλιστικών διεκδικήσεων. Και τουλάχιστον στο προσκήνιο, δεν υπάρχει κάποια αντίδραση εκ µέρους µας ή κάποιου εταίρου µας που να κάµπτει την Τουρκία.

Υπάρχουν δύο ακόμη στοιχεία που πρέπει να λάβουμε υπόψη. Αυτά έχουν να κάνουν με το πώς η Τουρκία προσπαθεί να διεκδικήσει την ισχύ της στο Αιγαίο, παραβιάζοντας κατά καιρούς τον ελληνικό εναέριο χώρο. Ο τουρκικός στρατός θέλει να δείξει την παρουσία του στην περιοχή, αλλά υπάρχουν ανησυχίες για το πόσο θα συνεχιστεί αυτό χωρίς να προκληθεί σύγκρουση. Η Τουρκία αισθάνεται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση επειδή γίνεται πιο ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ και θεωρείται πολύτιμος εταίρος σε ορισμένους τομείς. Οι ΗΠΑ ασχολούνται και με άλλα θέματα, επομένως δεν επικεντρώνονται και δεν θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στις ελληνοτουρκικές εντάσεις. “Το πιο προβληµατικό πάντως, που δίνει αέρα στον Ερντογάν, είναι πως σε µία φάση σταθερής απόκλισης της Aγκυρας από την Ουάσιγκτον (που πάντως διορθώθηκε τους τελευταίους µήνες) και συνεπούς σύγκλισης της Ελλάδας, οι Αµερικανοί δεν τόλµησαν να κάνουν τη διαφορά, αν µη τι άλλο στα εξοπλιστικά”, σημειώνει σχετικά ο διεθνολόγος Κωνσταντίνος Φίλης στην εφημερίδα “Καθημερινή”. 

Τον Σεπτέμβριο, η συνάντηση μεταξύ Μητσοτάκη και Ερντογάν θα πραγματοποιηθεί υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, μετά την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών. Παρά την πρόθεση να συζητηθεί η πιθανή έναρξη ουσιαστικών διαβουλεύσεων, παρατηρείται μια σαφής απόκλιση από το πνεύμα και το γράμμα της συμφωνίας που επιτεύχθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο. Εάν αυτό σηματοδοτεί μια αλλαγή προσέγγισης σε σχέση με τους τελευταίους 18 μήνες, θα φανεί σύντομα, και σίγουρα θα επηρεαστεί από το αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών.