Μπαγκλαντές: Οι τελευταίες ώρες στην εξουσία μιας «μισητής αυτοκράτειρας»

Η Σέιχ Χασίνα έφυγε τη Δευτέρα με ελικόπτερο από το Μπαγκλαντές δύο ώρες πριν τα πλήθη του κόσμου φτάσουν στην κατοικία της. Μέχρι τελευταία στιγμή ήθελε να παραμείνει στην εξουσία ζητώντας από τον στρατό να σταματήσει με τα όπλα το πλήθος, ενέργεια που απορρίφθηκε ως καταδικασμένη να αποτύχει από την ηγεσία των στρατιωτικών.

Σε συνάντηση την Κυριακή προκειμένου να βρεθεί τρόπος να κατασταλεί η εξέγερση εναντίον της, η Χασίνα φαίνεται πως αρνιόταν πως ο χρόνος της ως πρωθυπουργός έχει τελειώσει.

Οι ηγέτες των φοιτητών που πρωτοστάτησαν στην εξέγερση διαμηνύουν ότι ο λαός δεν θα δεχτεί τίποτα άλλο από ένα δημοκρατικό Μπαγκλαντές

Μέσα σε λίγες ώρες θα σαρωνόταν από τη λαϊκή δύναμη. Τελικά, ήταν η συμβουλή της στενής οικογένειας και όχι των κορυφαίων αξιωματούχων ασφαλείας που την έπεισε να φύγει, όπως είπε στο BBC ο γιος της.

Αιματηρή καταστολή

Στη συνεδρίαση της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας – που είχε συγκληθεί αργά το πρωί της Κυριακής – συμμετείχαν η πρώην πρωθυπουργός με τους τρεις κορυφαίους στρατιωτικούς αρχηγούς της χώρας, ανώτερους αξιωματούχους ασφαλείας και αστυνομικούς. Το κλίμα ήταν νηφάλιο.

Η πίεση στην πρωθυπουργό αυξανόταν εδώ και εβδομάδες, καθώς οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις μαίνονταν σε όλη τη χώρα. Εκατοντάδες έχουν σκοτωθεί στη χειρότερη βία που έχει δει το Μπαγκλαντές από τον πόλεμο της ανεξαρτησίας του το 1971.

Μόνο την Κυριακή, τουλάχιστον 90 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, κυρίως διαδηλωτές που πυροβολήθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας – αλλά και ένας αυξανόμενος αριθμός αστυνομικών.

Το BBC Bangla έμαθε από αξιωματούχους ότι η Σέιχ Χασίνα ήθελε να κρατήσει «δύο επιλογές» ανοιχτές. Ενώ υπήρχαν προετοιμασίες για να εγκαταλείψει τη χώρα, ήθελε να παραμείνει στην εξουσία μέχρι την τελευταία στιγμή – με τη βία.

Οι στρατιώτες αναμείχθηκαν με το πλήθος

Οι στρατιωτικοί ηγέτες δεν συμφώνησαν. Την Κυριακή, απλοί άνθρωποι που συμμετείχαν στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις κέρδιζαν στρατιώτες και αξιωματικούς του στρατού με το μέρος τους σε διάφορα μέρη της χώρας.

Αφού εξέτασαν την κατάσταση, οι ανώτεροι στρατιωτικοί αξιωματικοί συνειδητοποίησαν ότι τα πράγματα είχαν ξεφύγει από τον έλεγχο.

Μεμονωμένα, τα ανώτατα στρατιωτικά κλιμάκια στη συνάντηση είπαν στην πρωθυπουργό ότι οι στρατιώτες δεν μπορούσαν να πυροβολήσουν εναντίον πολιτών – αλλά μπορούσαν να παρέχουν υποστήριξη ασφαλείας στην αστυνομία, δήλωσαν πηγές στο BBC.

Οι ανώτεροι αρχηγοί της αστυνομίας παραπονέθηκαν επίσης ότι τους τελείωναν τα πυρομαχικά.

Η Σέιχ Χασίνα, ωστόσο, δεν άκουγε – και κανείς δεν ήταν πρόθυμος να διαφωνήσει ευθέως μαζί της.

Μετά τη συνάντηση, ο εκπρόσωπος Τύπου δημοσίευσε το προκλητικό της μήνυμα. Αποκάλεσε τους διαδηλωτές «τρομοκράτες» και κάλεσε τον κόσμο να αντισταθεί σε αυτούς που χαρακτήρισε «εμπρηστές».

Οι δυνάμεις ασφαλείας φοβήθηκαν ότι σύντομα θα μπορούσαν να έχουν στα χέρια τους μια κατάσταση που θα πλησίαζε τον εμφύλιο πόλεμο.

Όργιο βίας

Εικόνες από τη βία της Κυριακής έγιναν viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς ο αριθμός των νεκρών αυξανόταν συνεχώς. Εικόνες νεαρών ανδρών με τραύματα από σφαίρες, που πυροβολήθηκαν από την αστυνομία και μέλη της νεολαίας του κυβερνώντος κόμματος Awami League, προκαλούσαν περισσότερη οργή.

Καθώς οι συγκρούσεις γινόταν όλο και πιο αιματηρές, οι ηγέτες των φοιτητών σε μια κίνηση ματ, επίσπευσαν το κάλεσμά τους για τη μεγάλη πορεία στην Ντάκα κατά μία ημέρα, αιφνιδιάζοντας τις αρχές.

Τα αιτήματα των φοιτητών κέρδιζαν όλο και περισσότερο έδαφος και χιλιάδες άνθρωποι αναμένονταν να ξεκινήσουν πορεία προς την πρωτεύουσα την επόμενη ημέρα (Δευτέρα).

Εάν οι δυνάμεις ασφαλείας προσπαθούσαν να σταματήσουν τους διαδηλωτές, θα γινόταν ένα ακόμη λουτρό αίματος.

Έτσι, ο αρχηγός του στρατού Waker-Uz-Zaman αποφάσισε να μιλήσει ξανά με την πρωθυπουργό.

Η οικογένειά της την έπεισε να φύγει

Αξιόπιστες πηγές ανέφεραν ότι οι τρεις αρχηγοί των υπηρεσιών τη συνάντησαν το βράδυ της Κυριακής και της εξήγησαν ευγενικά ότι η κατάσταση γινόταν όλο και πιο ασταθής και ότι πλήθος χιλιάδων ανθρώπων αναμενόταν στη Ντάκα το πρωί της Δευτέρας. Δεν μπορούσαν να εγγυηθούν την ασφάλεια της κατοικίας της.

Η Σέιχ Χασίνα δεν ακολούθησε τη συμβουλή τους, αλλά οι δημοσιογράφοι στη Ντάκα είπαν ότι μπορούσαν να αισθανθούν ότι η εξουσία είχε ήδη μετατοπιστεί. Μέχρι το βράδυ της Κυριακής, η αστυνομία απουσίαζε σε πολλά μέρη και πολλά μπλόκα της δεν ήταν επανδρωμένα.

Το πρωί της Δευτέρας, μεγάλα πλήθη κόσμου είχαν αρχίσει να κινούνται προς τη Ντάκα. Ο στρατηγός Ζαμάν βρέθηκε για άλλη μια φορά στην κατοικία της κας Χασίνα εξηγώντας της τη σοβαρότητα της κατάστασης.

Ο λαός αγνοούσε την απαγόρευση κυκλοφορίας και η βία είχε ήδη αρχίσει.

Η αστυνομία αποσύρθηκε από πολλά σημεία της Ντάκα και ο στρατηγός Ζαμάν της είπε ότι δεν μπορούσαν να εμποδίσουν το πλήθος να φτάσει στο Gono Bhaban, την επίσημη κατοικία της πρωθυπουργού στην πρωτεύουσα, για πολύ ακόμα. Μια ώρα περίπου στην καλύτερη περίπτωση.

Σε αυτό το σημείο, οι στρατιωτικοί αρχηγοί αποφάσισαν να καλέσουν τα μέλη της οικογένειας να μεσολαβήσουν.

Στη συνέχεια, οι επικεφαλής της αστυνομίας και του στρατού συνομίλησαν με την αδελφή της Χασίνα για να δουν αν θα μπορούσε να πείσει τη μεγαλύτερη αδελφή της να φύγει.

Σύμφωνα με τοπικά ΜΜΕ ακόμα και τότε δεν έπαιρνε απόφαση να παραιτηθεί και να φύγει.

Δηλώνει απογοητευμένη από τον λαό του Μπαγκλαντές

Τότε ο γιος της Χασίνα, ο Σατζίμπ, και η κόρη της, η Σάιμα, που ζουν και οι δύο στο εξωτερικό, της μίλησαν στο τηλέφωνο και επέμειναν ότι έπρεπε να φύγει.

«Η μητέρα μου δεν επιθυμούσε καθόλου να φύγει από τη χώρα. Έπρεπε να την πείσουμε», δήλωσε ο Sajeeb Wazed Joy στο BBC την Τρίτη, προσθέτοντας ότι η μητέρα του άρχισε να σκέφτεται να παραιτηθεί το βράδυ του Σαββάτου.

«Εμείς στην οικογένεια την παρακαλέσαμε, την παροτρύναμε, αυτός είναι ο όχλος, είναι έξω για βία και θα σε σκοτώσουν και πρέπει να σε πάμε σε ασφαλές μέρος. Μόνο που όσος χρόνος χρειαζόταν για να φτάσει εκεί ο όχλος, τόσος ήταν ο χρόνος που είχε στη διάθεσή της. Απλά έφυγαν χωρίς καμία προετοιμασία.

«Της τηλεφώνησα χθες στο Δελχί. Είναι σε καλή διάθεση, αλλά είναι πολύ απογοητευμένη. Είναι πολύ απογοητευμένη από τον λαό του Μπαγκλαντές».

Το πρωί της Δευτέρας, ανέφεραν πηγές, η Σέιχ Χασίνα επικοινώνησε με κυβερνητικούς αξιωματούχους στο Δελχί για να ζητήσει άσυλο. Η συμβουλή της Ινδίας, ενός σταθερού συμμάχου καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς καριέρας της, ήταν να φύγει.

Μία ημέρα νωρίτερα, η Ουάσιγκτον φέρεται να είχε ενημερώσει τους αξιωματούχους του ινδικού υπουργείου Εξωτερικών ότι ο χρόνος είχε τελειώσει για την κ. Χασίνα. Είχε ξεμείνει από επιλογές.

Αλλά μόλις δέχτηκε απρόθυμα να υπογράψει έγγραφα παραίτησης από τη θέση της, παρέμενε το ερώτημα πώς θα την έβγαζαν από τη χώρα με ασφάλεια.

Έκλεισαν το ίντερνετ για να κρύψουν την απόδρασή της

Ανώτερος στρατιωτικός αξιωματούχος, ο οποίος δεν θέλησε να κατονομαστεί, δήλωσε στο BBC Bangla ότι μόνο οι Ειδικές Δυνάμεις Ασφαλείας, το Σύνταγμα Προεδρικής Φρουράς και ορισμένοι ανώτεροι στρατιωτικοί στο αρχηγείο του στρατού γνώριζαν πότε η Σέιχ Χασίνα υπέγραψε την επιστολή παραίτησης και επιβιβάστηκε στο στρατιωτικό ελικόπτερο που θα την απομάκρυνε από την κατοικία της. Το όλο θέμα έγινε εντελώς μυστικά.

Περίπου στις 10:30 τοπική ώρα (05:00GMT), οι αρχές έκλεισαν το διαδίκτυο, ώστε να μη διαδοθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καμία είδηση σχετικά με τις κινήσεις της Σέιχ Χασίνα.

Το δίκτυο επανενεργοποιήθηκε μόνο αφού η ίδια είχε πια φύγει.

Σύμφωνα με ανώτερες πηγές του στρατού, έγιναν ρυθμίσεις για να μεταφερθεί η Σέιχ Χασίνα στο αεροδρόμιο με ασφάλεια. Υπήρχαν ανησυχίες ότι η αυτοκινητοπομπή της θα μπορούσε να δεχτεί επίθεση, οπότε ολόκληρη η διαδρομή εκκαθαρίστηκε και το σημείο αναχώρησης ασφαλίστηκε. Αλλά τελικά δεν ήταν ασφαλές να μεταφερθεί οδικώς, οπότε χρησιμοποιήθηκε ελικόπτερο.

«Θα δεχτούμε μόνο ένα δημοκρατικό Μπαγκλαντές»

Ένα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχνε τέσσερις ή πέντε βαλίτσες στο έδαφος να περιμένουν να φορτωθούν. Πολλά από τα πράγματα που άφησε πίσω της τα έπαιρνε το πλήθος που εισέβαλε στην κατοικία της.

Αρκετές ώρες αργότερα, το αεροσκάφος προσγειώθηκε στο Δελχί, χωρίς να είναι ξεκάθαρος ο περαιτέρω προορισμός των επιβατών του.

Πίσω στη Ντάκα, το διαδίκτυο ήταν και πάλι σε λειτουργία και σε όλο το Μπαγκλαντές ξέσπασαν εορτασμοί για το τέλος της 15χρονης διακυβέρνησης της Σέιχ Χασίνα, που πολλοί την κατηγορούν ότι κυβέρνησε σαν αυτοκράτειρα.

Οι ηγέτες των φοιτητών που πρωτοστάτησαν στην εξέγερση διαμηνύουν ότι ο λαός δεν θα δεχτεί τίποτα άλλο από ένα δημοκρατικό Μπαγκλαντές και αρνούνται οποιαδήποτε ανάμειξη του στρατού σε μια νέα κυβέρνηση.

Το αίτημά τους να γίνει μεταβατικός πρωθυπουργός ο βραβευμένος με Νόμπελ ειρήνης Μουχάμαντ Γιουνούς, γνωστός και ως «τραπεζίτης των φτωχών» έγινε δεκτό.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι η αποχώρηση της Χασίνα από την εξουσία σηματοδοτεί μία ιστορική μέρα για το Μπαγκλαντές και ένα σημείο καμπής για μια πραγματική δημοκρατία.