Πώς μια «βαρετή» πόλη έγινε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης

Περίπου 120 χιλιόμετρα βόρεια του Αρκτικού Κύκλου, η κωμόπολη Μπούντα της Νορβηγίας διανύει την εποχή των ατελείωτων ημερών, καθώς ο ήλιος δεν δύει. Στα μπαράκια και στα εστιατόρια της πόλης τουρίστες και ντόπιοι απολαμβάνουν κουβανέζικα σάντουιτς και τοπική μπίρα χαζεύοντας το απέραντο γαλάζιο της Νορβηγικής Θάλασσας. Σύμφωνα με το BBC, από τις αρχές Ιουνίου μέχρι τα μέσα Ιουλίου ο ήλιος σπανίως δύει στην Μπούντα, η οποία μέχρι πριν από μια δεκαετία ήταν γνωστή μόνο από τη στρατιωτική αεροπορική βάση της – και οι Νορβηγοί την αποκαλούσαν «βαρετή Μπούντα». Η κωμόπολη των 50.000 κατοίκων δεν διέθετε την πανεπιστημιακή βαβούρα του βορινότερου Τρόμσο ούτε τη γεμάτη αυτοπεποίθηση κουλτούρα της πρωτεύουσας Οσλο. Σήμερα η Μπούντα είναι μια από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες πόλεις της σκανδιναβικής χώρας. Το μεγαλύτερο επίτευγμά της είναι η ανακήρυξή της σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2024. Στην 39χρονη διαδρομή του θεσμού είναι η πρώτη φορά που η τιμή αυτή προσφέρεται σε μια πόλη πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο. Με αυτή την αφορμή, η πόλη και η ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Νόρντλαντ, στην οποία ανήκει, διοργανώνουν πάνω από 1.000 παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις τέχνης και εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αναδεικνύοντας την ιστορία των ιθαγενών της, τον πολιτιστικό μετασχηματισμό και τα απόκοσμα αρκτικά τοπία της.

Περίπου 20.000 άνθρωποι γέμισαν τους δρόμους της Μπούντα στις 3 Φεβρουαρίου για να σηματοδοτήσουν την έναρξη των εκδηλώσεων ανάδειξής της σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Τον Μάρτιο, ο διάσημος νορβηγός μουσικός της τζαζ Χακόν Ερλαντσεν έδωσε μια συναυλία στην Πλουραγκρότα, έναν δημοφιλή προορισμό για καταδύσεις σε σπηλιές, περίπου 240 χλμ. νότια της Μπούντα. Το Μουσείο της Μπούντα, σε χρώμα μουσταρδί, που εγκαινιάστηκε το 1904, έχει ανακαινιστεί για να αναδείξει την τέχνη και τον πολιτισμό των ιθαγενών Σάμι της Σκανδιναβίας, που συνεχίζουν να ζουν μέσα και γύρω από την πόλη. Και στις 22 Ιουνίου, περίπου 4.500 άτομα συγκεντρώθηκαν στην Μπρέιβικα, την παραλία της πόλης, για να παρακολουθήσουν το λαϊκό Φεστιβάλ Μυστηρίου του Μεσοκαλόκαιρου, και να δουν τα παραδοσιακά παιχνίδια των Σάμι καθώς άναβαν φωτιές. Η Μπούντα είναι πρωτεύουσα της επαρχίας Νόρντλαντ, μιας τεράστιας έκτασης γης που εκτείνεται περίπου 800 χλμ. κατά μήκος της βορειοδυτικής ακτής της Νορβηγίας. Αυτή η τραχιά έκταση, την οποία κατοικούν 240.000 άνθρωποι, είναι η λιγότερο πυκνοκατοικημένη περιοχή της χώρας και μια από τις πιο αραιοκατοικημένες σε όλη την Ευρώπη, καθώς σε κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο αντιστοιχούν λιγότεροι από επτά κάτοικοι. Αλλά με τα βαθιά σκαλισμένα φιόρδ της, τα εννέα εθνικά πάρκα, τη μεγαλύτερη διαδρομή με τρένο στη Νορβηγία –αποκαλούμενη «Εξπρές του Αρκτικού Κύκλου»– και σε κοντινή απόσταση από τον πιο προσιτό παγετώνα της Ευρώπης, η επαρχία Νόρντλαντ, και ιδιαίτερα η Μπούντα, είχε πάντα τη δυνατότητα να μετατραπεί σε ιδανική βάση για μια απόδραση στην Αρκτική. Ετσι, πριν από 12 χρόνια ανέπτυξε ένα σχέδιο στρατηγικής.

Η πόλη αποφάσισε να φέρει πιο κοντά τους κατοίκους της και να διαφημιστεί στην Ευρώπη. Ενισχυμένο πλέον με τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, το σχέδιο φαίνεται, επιτέλους, να αποδίδει καρπούς. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία, ο αριθμός των επισκεπτών στην περιοχή έχει αυξηθεί κατά 25% μέχρι στιγμής το 2024, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023 – και οι κρατήσεις στον αυξανόμενο αριθμό εστιατορίων της ανεβαίνουν γοργά. Η έξοδος της Μπούντα από τη σκανδιναβική αφάνεια ξεκίνησε, με μια δόση ειρωνείας, μόλις η στρατιωτική αεροπορική βάση της πόλης έκλεισε, το 2012 – γεγονός που κόστισε 1.000 θέσεις εργασίας. Ευλογημένη με μια αφθονία κρυστάλλινων λιμνών, πυκνών δασών και την πανύψηλη οροσειρά Σαλτφιέλετ, η τοπική κυβέρνηση εργάστηκε για την ανάπτυξη της υποδομής της πόλης ως μιας κομψής πύλης προς την ύπαιθρο. Το 2014 χτίστηκε το Stormen Concert Hall, ένας κλειστός συναυλιακός χώρος χωρητικότητας 900 ατόμων, που διαθέτει ίσως την κορυφαία ακουστική για τους φίλους της κλασικής μουσικής. Την ίδια χρονιά κατασκευάστηκε η Βιβλιοθήκη του Πολιτιστικού Κέντρου Στόρμεν, της οποίας η πανοραμική θέα στη θάλασσα των παραθύρων από το δάπεδο ως την οροφή «ανταμείφθηκε» με το Νορβηγικό Βραβείο για τον Σχεδιασμό Κτιρίων. Λίγα χρόνια αργότερα η πόλη κατασκεύασε και μια άλλη αίθουσα συναυλιών, το Svømmehallen Scene, όπου το διάσημο νορβηγικό ποπ συγκρότημα των A-Ηa ηχογράφησε το τελευταίο του άλμπουμ. Επίσης, το 2019 κατασκευάστηκε το Μουσείο Τζεκτ, το οποίο φέτος τιμήθηκε με το βραβείο του Νορβηγικού Μουσείου της Χρονιάς.

Το υπουργείο Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης της Νορβηγίας ονόμασε την Μπούντα «πιο ελκυστική πόλη της χώρας το 2016», ενώ ένα νέο στάδιο για τον τοπικό ποδοσφαιρικό σύλλογο, καθώς και ένα νέο αεροδρόμιο, αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2029 και το 2030 αντίστοιχα. Εκτός από τις υποδομές και την αρχιτεκτονική, ένας άλλος παράγοντας που τροφοδοτεί την ανάπτυξη της Μπούντα είναι η ανάδειξή της σε κέντρο πληροφορικής, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της πόλης να αυξηθεί πάνω από 20% τα τελευταία 18 χρόνια. Υπάρχουν πάντως αρκετές εναλλακτικές για απόδραση στη φύση. Το Εθνικό Πάρκο Μοϊσάλεν διαθέτει φιόρδ και χιονισμένες κορυφές που αναδύονται από τον ωκεανό σε ύψος άνω των 1.200 μέτρων. Αλλά δεν χρειάζεται κάποιος να το επισκεφθεί για να θαυμάσει και να φωτογραφίσει το Βόρειο Σέλας και τα μαγευτικά του χρώματα – ολόκληρη η πόλη και τα περίχωρά της προσφέρουν την εντυπωσιακή εμπειρία στους επισκέπτες τους. Παράλληλα, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις συνεχίζονται. Στις 25-28 Ιουλίου το Φεστιβάλ Μαρκομεάνου θα αναδείξει την τέχνη, τον πολιτισμό και τη μουσική των Σάμι με μια σειρά παραστάσεων και σεμιναρίων, ενώ ο νορβηγός τραγουδιστής και συνθέτης Τόμας Ντίμπνταλ θα ερμηνεύσει τα τραγούδια του νέου του άλμπουμ στο Στόρμεν στις 5 Αυγούστου. Στον ίδιο χώρο θα πραγματοποιηθεί και ο διαγωνισμός Νέων Μουσικών της Eurovision στις 17 Αυγούστου. Με όλα αυτά, η Μπούντα έχει σίγουρα ξεχάσει τον χαρακτηρισμό «βαρετή πόλη», ενώ οι αξιωματούχοι της πόλης ελπίζουν ότι η δυναμική που της χάρισε φέτος ο τίτλος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης θα συνεχιστεί και στο μέλλον.