Ποιος είναι ο “εμπρηστής” της Μέσης Ανατολής

Στη Μέση Ανατολή έχει επικρατήσει η πεποίθηση ότι κανένας παίκτης που εμπλέκεται στην τρέχουσα αντιπαράθεση για τη Γάζα δεν έχει συμφέρον να υποδαυλίσει έναν ευρύτερο πόλεμο. Ο διορισμός του στρατιωτικού διοικητή της Χαμάς Γιαχία Σινουάρ στην κορυφαία θέση της οργάνωσης αποτελεί μια υπενθύμιση ότι αυτό δεν ήταν ποτέ απόλυτα αληθές.

Ο Σινουάρ καταλαμβάνει μια θέση που άνοιξε με τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, του επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, στις 31 Ιουλίου, ενώ βρισκόταν σε επίσκεψη στην Τεχεράνη. Η δολοφονία αυτή ήταν μία από τις δύο που έγιναν σε σύντομο χρονικό διάστημα και παραβίασαν τους κανόνες εμπλοκής στη διαρκή υβριδική σύγκρουση του Ισραήλ με το Ιράν και τους πληρεξουσίους του. Τόσο η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν όσο και η Χεζμπολάχ του Λιβάνου – της οποίας ο de facto αναπληρωτής ηγέτης σκοτώθηκε από ισραηλινά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη Βηρυτό την προηγούμενη ημέρα – ορκίστηκαν αντίποινα.

Αντίποινα Ιράν – Χεζμπολάχ

Η συναίνεση μεταξύ των αναλυτών της Μέσης Ανατολής είναι ότι και οι δύο θα επιδιώξουν μια μορφή επίθεσης που θα είναι ταυτόχρονα αρκετά ισχυρή ώστε να αποκαταστήσει την αποτροπή με το Ισραήλ, αλλά όχι τόσο αιματηρή ώστε να οδηγήσει την περιοχή σε έναν ευρύτερο πόλεμο που θα επιστρατεύσει τη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ. Η κυβέρνηση του Τζό Μπάιντεν εργάζεται 24 ώρες το 24ωρο για να εξασφαλίσει την αποκλιμάκωση, μετά την οποία ελπίζει -επιτέλους- να εξασφαλίσει τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα που απαιτείται για την πιο αξιόπιστη αποκλιμάκωση της σύγκρουσης.

Ο αρχιτέκτονας των φρικαλεοτήτων της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου

Ο Σινουάρ, ο αρχιτέκτονας των φρικαλεοτήτων της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου εναντίον του Ισραήλ, ήταν πάντα ο τελικός υπεύθυνος λήψης αποφάσεων της οργάνωσης, δήλωσε στους δημοσιογράφους μετά τον διορισμό ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν. Με τις συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα να βρίσκονται στο τελικό τους στάδιο, ο Μπλίνκεν δήλωσε ότι “πιστεύουμε ακράδαντα ότι θα πρέπει να περάσουν τη γραμμή τερματισμού πολύ, πολύ σύντομα”. Ας ελπίσουμε ότι έχει δίκιο – είναι εδώ και καιρό η λογική επιλογή τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους. Αλλά αν υπάρξει μια γρήγορη λύση, είναι πιθανό να είναι παρά την αναβάθμιση του Σινουάρ και όχι εξαιτίας της.

Ο 61χρονος μαχητής εξαπέλυσε την τρομοκρατική του επίθεση κατά του Ισραήλ πριν από 10 μήνες γνωρίζοντας καλά ότι αυτό θα προκαλούσε την αντίδραση που προκάλεσε. Προετοιμαζόταν για χρόνια, “υπνοτίζωντας” το Ισραήλ σε εφησυχασμό με το μήνυμα ότι δεν ενδιαφερόταν πια για τη βία, αλλά παράλληλα δημιουργούσε τη στρατιωτική υποδομή και τις σήραγγες της Χαμάς.

Σε μηνύματα προς άλλους ηγέτες της Χαμάς που δημοσίευσε η Wall Street Journal τον Ιούνιο, ο Σινουάρ περιέγραψε τους δεκάδες χιλιάδες θανάτους αμάχων στη Γάζα ως “αναγκαίες θυσίες” για τον σκοπό. Η Χαμάς, είπε, είχε τώρα τους Ισραηλινούς “ακριβώς εκεί που τους θέλουμε”. Απαίτησε από τους Παλαιστίνιους διαπραγματευτές να συμφωνήσουν μόνο σε μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός. Με άλλα λόγια, πίστευε ότι η Χαμάς κέρδιζε. Το μόνο πράγμα που δεν είχε πάει ακόμα σύμφωνα με τα σχέδιά του ήταν η προσδοκία ότι η Χεζμπολάχ και το Ιράν θα εμπλέκονταν στη σύγκρουση.

Επέκταση του πολέμου;

Ο Μπλίνκεν και η γενική συναίνεση έχουν δίκιο ότι το Ιράν δεν επιθυμεί έναν ολοκληρωμένο πόλεμο, ο οποίος, όπως γνωρίζει η Τεχεράνη, θα διακινδύνευε τη σοβαρή υποβάθμιση του πολύτιμου περιουσιακού της στοιχείου, των δυνατοτήτων πυραυλικής επίθεσης της Χεζμπολάχ, καθώς και την πρόσκληση επιθέσεων στο ιρανικό έδαφος σε μια εποχή που το καθεστώς είναι βαθιά αντιδημοφιλές στο εσωτερικό. Ούτε η Χεζμπολάχ θέλει μια ισραηλινή εισβολή, για παρόμοιους λόγους, ούτε οι ΗΠΑ, για διαφορετικούς λόγους. Οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (IDF) γνωρίζουν επίσης ότι το κόστος μιας νέας εισβολής στο Λίβανο θα ήταν τρομακτικό, δεδομένου του τεράστιου οπλοστασίου που έχει συγκεντρώσει η Χεζμπολάχ από την τελευταία ατελέσφορη εισβολή των IDF το 2006.

Και όμως, η Χεζμπολάχ συνεχίζει να πραγματοποιεί επιθέσεις στα σύνορα σχεδόν καθημερινά, λέγοντας ότι δεν θα σταματήσει μέχρι να υπάρξει κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Το Ισραήλ, εν τω μεταξύ, λέει ότι η ανοχή του για το γεγονός ότι πρέπει να κρατήσει δεκάδες χιλιάδες Ισραηλινούς μακριά από τα σπίτια τους λόγω των βομβαρδισμών έχει τελειώσει. Όλα αυτά μοιάζουν με ένα φαύλο κύκλο, στον οποίο κανείς δεν κατεβάζει τα όπλα του μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα και σε μια στιγμή που οι δύο άνθρωποι που χρειάζονται για να συμβεί αυτό – ο νέος πολιτικός αρχηγός της Χαμάς και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου – δεν θέλουν κατάπαυση του πυρός αν δεν συνθηκολογήσει ο ένας με τον άλλον.

Διπλωματία

Ο Νετανιάχου έπαιξε μαζί με τις ειρηνευτικές συνομιλίες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, μόνο και μόνο για να τις σαμποτάρει με νέες απαιτήσεις όταν έφτασαν κοντά στην επιτυχία. Η Χαμάς, καθοδηγούμενη από τον Σινουάρ, έχει κάνει περίπου το ίδιο, επιμένοντας ότι οποιαδήποτε ισραηλινή αποχώρηση πρέπει να είναι μόνιμη, ενώ δεν προσφέρει καμία δική της αποχώρηση. Ακόμη και ένας νεοεκλεγείς Ισραηλινός πρωθυπουργός, απαλλαγμένος από τους περιορισμούς του εξτρεμιστικού υπουργικού συμβουλίου του Νετανιάχου, θα δυσκολευόταν να συμφωνήσει σε μια μόνιμη ειρήνη που θα άφηνε τη Χαμάς επικεφαλής της Γάζας και τον Σινουάρ ελεύθερο.

Ο Σινουάρ μελέτησε προσεκτικά τους αντιπάλους του όσο βρισκόταν σε ισραηλινή φυλακή, σύμφωνα με συνέντευξη των New York Times με τον οδοντίατρο της φυλακής που κάποτε του έσωσε τη ζωή – διαγιγνώσκοντας έναν κακοήθη όγκο στον εγκέφαλο – και τον γνώρισε καλά. Η ιστορία είναι ενδεικτική, επειδή ο Σινουάρ απελευθερώθηκε το 2011 στο πλαίσιο της ανταλλαγής κρατουμένων ενός μόνο ισραηλινού στρατιώτη με περισσότερους από 1.000 Παλαιστίνιους, παρά το γεγονός ότι την είχε εμποδίσει στις διαπραγματεύσεις επειδή δεν ικανοποιούσε τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του. Οι Ισραηλινοί έλυσαν αυτό το πρόβλημα τοποθετώντας τον στην απομόνωση, ανοίγοντας το δρόμο για μια συμφωνία με πιο ρεαλιστές διαπραγματευτές της Χαμάς.

“Εμπρηστής”

Δεν υπάρχει περίπτωση να μπει ο Σινουάρ στην απομόνωση τώρα που είναι ο ηγέτης της Χαμάς. Μέχρι να σκοτωθεί ή να συλληφθεί, θα κατέχει το δεύτερο από τα δύο κλειδιά που απαιτούνται για να ξεκλειδώσει η ειρήνη στη Γάζα και έτσι να αποκλιμακωθεί η ένταση στα σύνορα του Ισραήλ με τον Λίβανο. Η καάσταση θα παραμείνει ως έχει ακόμη και αν το Ιράν και η Χεζμπολάχ καταφέρουν να πραγματοποιήσουν το αναμενόμενο αντίποινό τους στις δολοφονίες του Ισραήλ με τρόπο που να αποφεύγεται η κλιμάκωση, επειδή ο Σινουάρ – όπως και ο Νετανιάχου – είναι ένας “εμπρηστής”.

Πηγή: Bloomberg opinion//Απόδοση – Επιμέλεια: Στάθης Κετιτζιάν