Τι μέλλει γενέσθαι με το ρήγμα Αιθιοπίας-Σομαλίας, μετά τις αποτυχημένες συνομιλίες στην Τουρκία;

Οι δύο χώρες θα συναντηθούν τον επόμενο μήνα για έναν τρίτο γύρο διαπραγματεύσεων, δήλωσε Τούρκος διπλωμάτης.

Ένας δεύτερος γύρος συνομιλιών μεταξύ της Αιθιοπίας και της Σομαλίας στην Άγκυρα έληξε χωρίς να υπάρξει σημαντική πρόοδος την Τρίτη. Οι δύο πλευρές θα συναντηθούν ξανά τον Σεπτέμβριο, δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν.

“Θα ξανασυναντηθούμε στην Άγκυρα στις 17 Σεπτεμβρίου για έναν τρίτο γύρο, με την ελπίδα να ολοκληρώσουμε επιτυχώς αυτή τη διαδικασία”, δήλωσε ο Φιντάν μετά από δύο ημέρες συνομιλιών. Χαρακτήρισε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί ως “αξιοσημείωτη”.

Οι δηλώσεις αυτές έγιναν μετά από περίπου 36 ώρες έμμεσων συνομιλιών με τη μεσολάβηση Τούρκων αξιωματούχων μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών της Σομαλίας Αχμέντ Μουαλίμ Φίντι και του Αιθίοπα ομολόγου του, Ταγιέ Ατσκέ Σελάσι, στο υπουργείο Εξωτερικών στην Άγκυρα.

“Είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι ο αριθμός και η έκταση των θεμάτων που συζητήσαμε αυξήθηκαν σημαντικά σε σύγκριση με τον πρώτο γύρο”, πρόσθεσε ο Φιντάν.

Ο δεύτερος γύρος των διαπραγματεύσεων, που αρχικά είχε προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο, επισπεύσθηκε για αυτή την εβδομάδα μετά τη συνάντηση του Φιντάν με τον πρωθυπουργό της Αιθιοπίας Άμπι Αχμέντ στις 3 Αυγούστου στην Αντίς Αμπέμπα. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε στον πρόεδρο της Σομαλίας Χασάν Σέιχ Μοχαμούντ ότι αναμένονται “συγκεκριμένα αποτελέσματα” από τις συνομιλίες κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας την Κυριακή.

Ο πρώτος γύρος των συνομιλιών πραγματοποιήθηκε την 1η Ιουλίου. 

Ο επαναπρογραμματισμός των συνομιλιών και η ανακοίνωση του Φιντάν ότι η Άγκυρα εργαζόταν για να μεσολαβήσει σε ένα σχέδιο που πρότεινε η Τουρκία είχαν αναζωπυρώσει την αισιοδοξία για την επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ των δύο αφρικανικών χωρών. Η Σομαλία και η Αιθιοπία βρίσκονται σε αντιπαράθεση για μια συμφωνία που υπεγράφη την 1η Ιανουαρίου μεταξύ της αποσχισθείσας περιοχής της Σομαλίας Σομαλιλάνδης και της Αιθιοπίας, η οποία θα παραχωρούσε στην Αντίς Αμπέμπα πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα με αντάλλαγμα την αναγνώριση της Σομαλιλάνδης. Η Σομαλιλάνδη ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Σομαλία το 1991, αλλά η ανεξαρτησία της δεν αναγνωρίστηκε ούτε από τη Σομαλία ούτε από τη διεθνή κοινότητα. Το Μογκαντίσου απέρριψε τη συμφωνία ως παραβίαση της κυριαρχίας του και την αποκάλεσε αιτία πολέμου.

Ο Φιντάν δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η Άγκυρα εργάζεται για τη συμφιλίωση των δύο γειτόνων στο πλαίσιο μιας πρότασης διευθέτησης που προβλέπει την παραχώρηση στην αποκλεισμένη από την ξηρά Αιθιοπία πρόσβασης στην Ερυθρά Θάλασσα μέσω σομαλικού εδάφους με αντάλλαγμα την πλήρη αναγνώριση της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής κυριαρχίας της Σομαλίας. Τα σημεία εμπλοκής στις διαπραγματεύσεις παραμένουν ασαφή. 

“Ως αποτέλεσμα μιας λύσης, η Αιθιοπία θα έχει άμεση πρόσβαση στη θάλασσα”, δήλωσε την Τρίτη ο Σελάσι, μιλώντας μαζί με τον Φιντάν.

Ο Φίντι, με τη σειρά του, τόνισε ότι η χώρα του ελπίζει ότι η λύση θα είναι σύμφωνη με τους διεθνείς θαλάσσιους νόμους και “θα διαφυλάξει την αξιοπρέπεια του σομαλικού λαού και το δικαίωμά του να έχει πρόσβαση στους πόρους”. 

Και οι δύο υπουργοί Εξωτερικών εξέφρασαν τις ελπίδες τους για την επίτευξη λύσης κατά τη διάρκεια του τρίτου γύρου των διαπραγματεύσεων τον επόμενο μήνα. “Υπάρχουν σημαντικές συγκλίσεις σε ορισμένες σημαντικές αρχές”, πρόσθεσε ο Φιντάν χωρίς να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις. 

Μια τουρκική διπλωματική πηγή που ενημέρωνε τα μέσα ενημέρωσης καθώς οι συνομιλίες ήταν σε εξέλιξη τη Δευτέρα, τις περιέγραψε ως “μια μακρά διαδικασία”. 

Οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών δεν είχαν συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο, αλλά διαπραγματεύτηκαν έμμεσα μέσω Τούρκων αξιωματούχων, σύμφωνα με την πηγή. 

Μεγάλα ερωτήματα

Σύμφωνα με τον Καάν Ντεβετσίογλου, διευθυντή του προγράμματος για την Αφρική στο think tank Center for Middle Eastern Strategic Studies με έδρα την Άγκυρα, το κύριο σημείο εμπλοκής είναι η “απροθυμία των δύο χωρών να συμβιβαστούν στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις τους”.

“Η Σομαλία περιμένει κυρίως από την Αιθιοπία να αποσυρθεί από το μνημόνιο κατανόησης που υπεγράφη με τη Σομαλιλάνδη”, δήλωσε στο Al-Monitor. 

“Από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι η Αιθιοπία χρησιμοποιεί το μνημόνιο που υπεγράφη με τη Σομαλιλάνδη ως μοχλό πίεσης στις συνομιλίες, επιδιώκοντας εκτεταμένα δικαιώματα πρόσβασης στη θάλασσα από τη Σομαλία”.

Ωστόσο, πρόσθεσε ότι υπάρχει ακόμη περιθώριο αισιοδοξίας στις συνομιλίες, καθώς οι δύο χώρες αποφάσισαν να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις. 

“Αυτό υποδηλώνει ότι η επίτευξη κοινού εδάφους δεν είναι αδύνατη”, κατέληξε ο Ντεβετσίογλου. 

Η Άγκυρα, η οποία έχει υποστηρίξει δημοσίως την εδαφική ακεραιότητα της Σομαλίας -που φιλοξενεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της Τουρκίας στο εξωτερικό- στη σύγκρουση, απολαμβάνει επίσης στενούς στρατιωτικούς και εμπορικούς δεσμούς με την Αντίς Αμπέμπα. Η Αιθιοπία αγόρασε περισσότερα από δώδεκα μη επανδρωμένα αεροσκάφη από την Τουρκία το 2021.

Η Σομαλιλάνδη απορρίπτει την πρόταση της Τουρκίας για συνομιλίες Αιθιοπίας-Σομαλίας

Η αποσχισθείσα περιοχή επαναβεβαίωσε τη δέσμευσή της στην αμφιλεγόμενη συμφωνία που υπέγραψε με την Αιθιοπία, μπροστά στην εναλλακτική πρόταση της Τουρκίας.

Η αποσχισθείσα περιοχή της Σομαλίας, Σομαλιλάνδη επαναβεβαίωσε τη δέσμευσή της σε μια αμφιλεγόμενη συμφωνία που υπέγραψε με την Αιθιοπία, μετά την εναλλακτική πρόταση της Τουρκίας προς την Αντίς Αμπέμπα.

Η Σομαλιλάνδη “παραμένει προσηλωμένη στην εφαρμογή” της συμφωνίας της 1ης Ιανουαρίου που υπέγραψε με την Αντίς Αμπέμπα, αναφέρεται σε επίσημη ανακοίνωση της αποσχισθείσας περιοχής την Τρίτη, εν μέσω των συνεχιζόμενων συνομιλιών συμφιλίωσης μεταξύ της Σομαλίας και της Αιθιοπίας στην τουρκική πρωτεύουσα Άγκυρα.

Οι συνομιλίες υπό τη μεσολάβηση της Τουρκίας αποσκοπούσαν στην αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Αιθιοπίας και Σομαλίας, μετά τη συμφωνία της 1ης Ιανουαρίου που παραχωρεί στην αποκλεισμένη από την ξηρά Αιθιοπία πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα μέσω της Σομαλιλάνδης με αντάλλαγμα την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της αποσχισθείσας περιοχής από τη Σομαλία. Η Σομαλιλάνδη αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητη από τη Σομαλία το 1991, αλλά η ανεξαρτησία της δεν αναγνωρίζεται ούτε από το Μογκαντίσου ούτε από τη διεθνή κοινότητα.

Η Τουρκία επιδιώκει να συμφιλιώσει το Μογκαντίσου και την Αντίς Αμπέμπα στο πλαίσιο μιας άλλης πρότασης που θα εξασφαλίσει την πρόσβαση της Αιθιοπίας στην Ερυθρά Θάλασσα μέσω σομαλικού εδάφους αντί της Σομαλιλάνδης. Η πρόταση της Τουρκίας αποσκοπεί “στην άμεση παρέμβαση” στη συμφωνία μεταξύ της Σομαλιλάνδης και της Αιθιοπίας, αναφέρεται στην ανακοίνωση της αποσχισθείσας περιοχής. “Η Σομαλιλάνδη δεν θα το αποδεχθεί αυτό”.

Το Μογκαντίσου έχει επιδιώξει να ενισχύσει τους δεσμούς του τόσο με την Τουρκία όσο και με την Αίγυπτο στο πλαίσιο των προσπαθειών του να ενισχύσει την ξένη υποστήριξη ενόψει της αμφιλεγόμενης συμφωνίας μεταξύ Αιθιοπίας και Σομαλιλάνδης. Η Σομαλία και η Αίγυπτος υπέγραψαν συμφωνία αμυντικής συνεργασίας την Τετάρτη, δήλωσε ο πρόεδρος της Σομαλίας Χασάν Σέιχ Μοχάμουντ, ο οποίος πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στο Κάιρο, μετά τη συνάντησή του με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι.

Η συμφωνία συνεργασίας, η οποία, όπως δήλωσε ο Μοχαμούντ, αποσκοπεί στο να ανοίξει το δρόμο για την ανταλλαγή γνώσεων στον αμυντικό τομέα, ακολουθεί μια άλλη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας που υπέγραψε η Σομαλία με την Τουρκία νωρίτερα φέτος, η οποία επιτρέπει στον τουρκικό στρατό να αναπτύξει ναυτικές δυνάμεις στα σομαλικά ύδατα εκτός από χερσαία στρατεύματα στη χώρα. Τόσο η Άγκυρα όσο και το Κάιρο ανακοίνωσαν την υποστήριξή τους στην εδαφική ακεραιότητα της Σομαλίας ενόψει της συμφωνίας Σομαλίας-Αιθιοπίας. Η Τουρκία -η οποία παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στη Σομαλία, όπου βρίσκεται η μεγαλύτερη τουρκική στρατιωτική βάση στο εξωτερικό- διατηρεί επίσης στενούς στρατιωτικούς και εμπορικούς δεσμούς με την Αιθιοπία και ανέλαβε ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ της Αντίς Αμπέμπα και του Μογκαντίσου μέσω των διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν στις αρχές Ιουλίου.

Πηγή: Al Monitor