Ύστατη προσπάθεια να αναβιώσουν οι διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός μεταξύ Χαμάς Ισραήλ

Ύστατη προσπάθεια να αναβιώσουν οι διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ πραγματοποιούν οι διαμεσολαβητές εν μέσω εντάσεων στη Μέση Ανατολή και με μια ιρανική επίθεση στο Ισραήλ να βρίσκεται προ των πυλών.

Η κρίσιμη συνάντηση, που λαμβάνει χώρα σήμερα στην Ντόχα και στην οποία θα παρίστανται το Κατάρ, η Αίγυπτος και οι ΗΠΑ έχει ως επίκεντρο τις συζητήσεις για μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και ανταλλαγής ομήρων. Το σχέδιο συμφωνίας πρότεινε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, αλλά ανεπίλυτες διαφορές αφήνουν θολό ακόμα το μελλοντικό τοπίο.

Το Ισραήλ στέλνει αντιπροσωπεία στις συνομιλίες, στις οποίες αναμένεται να παρευρεθούν ο διευθυντής της CIA, Μπιλ Μπερνς, ο αρχηγός της Μοσάντ Ντέιβιντ Μπαρνέα, ο πρωθυπουργός του Κατάρ Σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Τζασίμ Αλ Θάνι και ο επικεφαλής των αιγυπτιακών υπηρεσιών πληροφοριών Αμπάς Καμέλ, δήλωσε στο CNN διπλωματική πηγή.

Η Χαμάς, ωστόσο, δήλωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στις συνομιλίες, αλλά είναι πρόθυμη να μιλήσει με μεσολαβητές στη συνέχεια εάν υπάρξουν «εξελίξεις ή σοβαρή απάντηση από το Ισραήλ», είπε η πηγή στο CNN.

«Η θέση μας ήταν ξεκάθαρη… δεν θα πάμε για νέους γύρους διαπραγματεύσεων. Θα προχωρήσουμε μόνο για να εφαρμόσουμε όσα έχουν συμφωνηθεί», δήλωσε στο CNN την Τρίτη ο Μπασέμ Ναΐμ, μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς.

Παρακάτω συνοψίζεται το τι γνωρίζουμε για την κατάσταση των συνομιλιών μέχρι στιγμής.

Ποια είναι η πρόταση του Μπάιντεν;

Τον Μάιο, ο Μπάιντεν παρουσίασε μια πρόταση τριών φάσεων. Η εν λόγω πρόταση θα συνδύαζε την απελευθέρωση ομήρων από τη Γάζα με μια «πλήρη και ανεπιστρεπτί κατάπαυση του πυρός» και την απελευθέρωση των Παλαιστινίων κρατουμένων από το Ισραήλ.

Η πρώτη φάση θα διαρκέσει έξι εβδομάδες και θα περιλαμβάνει την «απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από όλες τις κατοικημένες περιοχές της Γάζας» και την «απελευθέρωση ενός αριθμού ομήρων, συμπεριλαμβανομένων γυναικών, ηλικιωμένων, τραυματιών με αντάλλαγμα την αποδέσμευση εκατοντάδων Παλαιστινίων αιχμαλώτων» και την εφαρμογή προσωρινής εκεχειρίας.

Η δεύτερη φάση θα περιελάμβανε την «ανταλλαγή αιχμαλώτων με σκοπό την απελευθέρωση όλων των εναπομεινάντων ζωντανών ομήρων, συμπεριλαμβανομένων των ανδρών στρατιωτών» και τον οριστικό τερματισμό των μαχών.

Στην τρίτη φάση, θα ξεκινήσει ένα «μείζον σχέδιο ανοικοδόμησης για τη Γάζα και τυχόν τελικά λείψανα ομήρων που έχουν σκοτωθεί θα επιστραφούν στις οικογένειές τους», είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ.

Δεν είναι σαφές πόσοι από τους αρχικούς ομήρους που πρόκειται να απελευθερωθούν είναι ακόμα ζωντανοί.

Η Χαμάς και το Ισραήλ έχουν εμπλακεί σε εξαντλητικές διαπραγματεύσεις εδώ και μήνες. Αξιωματούχοι από το Κατάρ και την Αίγυπτο ενεργούν ως μεσάζοντες, παραδίδοντας μηνύματα στους εκπροσώπους του Ισραήλ και της Χαμάς με διπλωματία τύπου λεωφορείου, καθώς εκπρόσωποι των αντιμαχόμενων μερών δεν είναι παρόντες στην ίδια τοποθεσία. Τεχνικές ομάδες έχουν πετάξει μέσα και έξω από την Ντόχα και το Κάιρο για να διευκρινίσουν τις λεπτομέρειες για μια πιθανή συμφωνία.

Πού κολλάει η πρόταση Μπάιντεν;

Παρά την αρχική θετική αντίδραση από τη Χαμάς και το Ισραήλ, και οι δύο πλευρές απέτυχαν να συμφωνήσουν σε κάποιες τελικές λεπτομέρειες για την εφαρμογή της πρότασης, όπως το ποια θα είναι η αλληλουχία της ανταλλαγής ομήρων-αιχμαλώτων, το πόσοι Παλαιστίνιοι θα απελευθερωθούν και το πόσο πίσω θα έπρεπε οι ισραηλινές δυνάμεις να αποσυρθούν από τη Γάζα.

Ο Νετανιάχου έχει κατηγορηθεί ότι υπονόμευσε τη συμφωνία καθώς ακροδεξιά μέλη του κυβερνώντος συνασπισμού του απειλούν να ρίξουν την κυβέρνηση παρά τις πιέσεις από τις ΗΠΑ και τις οικογένειες των ομήρων.

Τον περασμένο μήνα, ο πρωθυπουργός αντέστρεψε μια βασική ισραηλινή παραχώρηση στις διαπραγματεύσεις κατάπαυσης του πυρός, απαιτώντας να απαγορεύεται στους ένοπλους να επιστρέψουν στη βόρεια Γάζα κατά τη διάρκεια μιας ενδεχόμενης κατάπαυσης του πυρός, είπε στο CNN μια ισραηλινή πηγή που γνωρίζει τις συνομιλίες. Το Ισραήλ είχε προηγουμένως συμφωνήσει να επιτρέψει στους Παλαιστίνιους απεριόριστη πρόσβαση στη βόρεια Γάζα.

Το γραφείο του Νετανιάχου απέρριψε την Τρίτη τους ισχυρισμούς ότι ο πρωθυπουργός άλλαξε θέση, λέγοντας ότι η πιο πρόσφατη στάση του «δεν εισάγει επιπλέον όρους και σίγουρα δεν έρχεται σε αντίθεση ή υπονομεύει» την πρόταση του Μαΐου. Αντίθετα, το γραφείο του Νετανιάχου κατηγόρησε τη Χαμάς ότι προσθέτει μη ρεαλιστικές απαιτήσεις στη θέση της.

Το γραφείο του πρωθυπουργού εξέτασε, επίσης, τρία επίμαχα ζητήματα στις διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της μετακίνησης ενόπλων από τη νότια Γάζα προς τα βόρεια, του αριθμού των ζωντανών ομήρων που θα απελευθερωθούν και της δυνατότητας του Ισραήλ να εγκρίνει τους Παλαιστίνιους κρατούμενους που θα απελευθερωθούν ή αν πρέπει να σταλούν στην εξορία.

Ανώτερος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης, μιλώντας σε δημοσιογράφους αυτή την εβδομάδα, είπε ότι έχει γίνει «το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς» για τη συμφωνία, αλλά είναι απίθανο να υπογραφεί στη συνάντηση της Πέμπτης, καθώς και οι δύο πλευρές εξακολουθούν να έχουν θέσεις αμετάκλητες για «τέσσερα ή πέντε ζητήματα».

Περιφερειακός διπλωμάτης που γνωρίζει τις διαπραγματεύσεις είπε στο CNN ότι τα εναπομείναντα εμπόδια για τη Χαμάς είναι οι περιορισμοί του Ισραήλ στη μετακίνηση ανθρώπων από τη νότια Γάζα προς τα βόρεια. Ειδικότερα το Ισραήλ αιτάται του δικαιώματος να ασκεί βέτο για το ποιοι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι θα απελευθερωθούν, καθώς και ζητά να διατηρήσει την παρουσία του στο διάδρομο της Φιλαδέλφειας και στο συνοριακό πέρασμα της Ράφα με την Αίγυπτο.

Ο διπλωμάτης μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας του θέματος.

Ποια είναι η θέση της Χαμάς στις συνομιλίες της Πέμπτης;

Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν αναφέρει ότι οι συνομιλίες είχαν φτάσει σε προχωρημένο στάδιο έως ότου ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, σκοτώθηκε στην Τεχεράνη στα τέλη Ιουλίου, μια δολοφονία για την οποία το Ιράν κατηγόρησε το Ισραήλ. Το Ισραήλ δεν έχει επιβεβαιώσει ή αρνηθεί την ευθύνη, αλλά το Ιράν έχει ορκιστεί εκδίκηση.

Υπήρχαν ανησυχίες ότι η δολοφονία θα σταματούσε τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Η Χαμάς αντικατέστησε τον Χανίγια με τον Γιαχία Σινουάρ, σκληροπυρηνικό ηγέτη της οργάνωσης στη Γάζα, ο οποίος είναι ένας από τους πιο καταζητούμενους άνδρες για το Ισραήλ. Ενώ ο Χανίγια, που ήταν σχετικά μετριοπαθής, ζούσε στο Κατάρ και ήταν ευαίσθητος στις πιέσεις από τη χώρα υποδοχής του, ο Σινουάρ πιστεύεται ότι βρίσκεται σε μια βαθιά υπόγεια σήραγγα στη Γάζα και είναι δύσκολο να προσεγγιστεί.

Η Χαμάς δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο συμφωνίας με το Ισραήλ, αλλά είπε ότι δεν θα συμμετάσχει σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Αντίθετα, ζήτησε από τους μεσολαβητές να διαμορφώσουν σχέδιο για την εφαρμογή της πρότασης κατάπαυσης του πυρός που υπέβαλε ο Μπάιντεν.

Ο ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος Μπάιντεν που μίλησε σε δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα είπε ότι μια συμφωνία είναι στο τραπέζι και ότι «απομένουν να ολοκληρωθούν οι λεπτομέρειες της εφαρμογής».

Πηγή της Χαμάς είπε στο CNN την Τετάρτη ότι η ομάδα έχει υιοθετήσει μια θέση «σκόπιμης ασάφειας» σχετικά με το αν θα παραστεί στις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός, προσθέτοντας ότι η θέση της για πιθανή κατάπαυση του πυρός είναι σταθερή, ανεξάρτητα από το εάν συμμετάσχει ή όχι στις συνομιλίες.

Ερωτηθείσα γιατί είναι ασαφές το αν η Χαμάς θα παραστεί στις συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός, η πηγή είπε: «Αυτή η ασάφεια είναι η θέση του κινήματος, η οποία ανακοινώθηκε στην τελευταία του δήλωση, είναι σκόπιμη και δεν ήρθε τυχαία. Έρχεται ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς του Νετανιάχου».