Προβληματισμός στην Αθήνα για Ουκρανία και Μέση Ανατολή

Η αναμονή για την πιθανότατα περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης στη Μέση Ανατολή και η απρόσμενη τροπή που έχει πάρει ο ρωσοουκρανικός πόλεμος προκαλούν ανησυχία στην Αθήνα, η οποία παρακολουθεί τις εξελίξεις δίχως, βεβαίως, να μπορεί να τις επηρεάσει καθοριστικά. Και οι δύο γεωπολιτικές προκλήσεις της τρέχουσας περιόδου τοποθετούνται μεν γεωγραφικά στον ευρύτερο περιφερειακό ελληνικό περίγυρο, ωστόσο η διαχείρισή τους έχει πλέον εμπλέξει παγκόσμιες δυνάμεις. Η πιθανή επίδραση που μπορεί να καταλήξει να έχει η επιδείνωση των δεδομένων, ειδικά στη Μέση Ανατολή, αφορά την Αθήνα και για έναν ακόμα λόγο, καθώς μπορεί να έχει επιπτώσεις και στην προσπάθεια της ελληνικής οικονομίας να παραμείνει σε μια τροχιά αργής μεν, σταθερής δε ανάπτυξης.

Η κατάσταση που επικρατεί στην Ερυθρά Θάλασσα και στον κόλπο του Άντεν επηρεάζει κρίσιμες υποδομές στην Ελλάδα, όπως το λιμάνι του Πειραιά, του οποίου η κίνηση εμπορευματοκιβωτίων έχει μειωθεί κατά 13,5% το πρώτο πεντάμηνο του 2024, γεγονός που εκ των πραγμάτων ωφελεί τα λιμάνια της Βόρειας Ευρώπης. Επιπλέον, η ανησυχία αφορά την περαιτέρω πίεση στις τιμές προϊόντων εισαγωγής, τα οποία πλέον καταφθάνουν στην ελληνική αγορά έχοντας διανύσει μεγαλύτερες αποστάσεις.

Συνοπτικά, η Αθήνα έχει περιορισμένες δυνατότητες να επηρεάσει τις εξελίξεις στον άξονα ΗΠΑ – Ισραήλ – Ιράν, ωστόσο προσπαθεί να αποφύγει δυσάρεστες καταστάσεις. Τις τελευταίες ημέρες, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, καθώς και οι ελληνικές διπλωματικές αποστολές σε χώρες όπως ο Λίβανος, το Ισραήλ, το Κάιρο, το Αμμάν και ο Περσικός Κόλπος, ενίσχυσαν τις επαφές τους. Σκοπός τους είναι να παρακολουθούν τις τελευταίες εξελίξεις και να αξιοποιήσουν την ελληνική επιρροή για τη μείωση της έντασης. Είναι σαφές στην Αθήνα ότι η επιρροή της είναι περιορισμένη, αλλά φαίνεται ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μεταφέρει μηνύματα στην κυβέρνηση Νετανιάχου στην Ιερουσαλήμ, ανεξαρτήτως της προθυμίας της να τα ακούσει. Αυτή τη στιγμή, οι Ισραηλινοί δεν είναι διατεθειμένοι να ακούσουν ούτε τις απόψεις των Αμερικανών.

Παράλληλα, η Αθήνα, σε συνεργασία με τη Λευκωσία, η οποία βρίσκεται κοντά στο πεδίο της ενδεχόμενης πολεμικής κρίσης, προετοιμάζεται για μαζικές επιχειρήσεις απομάκρυνσης πολιτών από τη Μέση Ανατολή.

Στην Κύπρο έχουν ήδη ελλιμενιστεί πλοία ικανά να μεταφέρουν εκατοντάδες πολίτες, εφόσον κριθεί απαραίτητο. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ενεργοποιήσει το σχέδιο «Εστία» για την απομάκρυνση πολιτών. Η Αθήνα έχει ήδη συνεννοηθεί με συμμάχους και εταίρους, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, οι ΗΠΑ και η Γερμανία, ενώ αιτήματα για βοήθεια σε περίπτωση που χρειαστούν εκκενώσεις έχουν φτάσει από χώρες όπως ο Καναδάς, η Ουγγαρία και η Ιαπωνία, υποδεικνύοντας ότι οι ανησυχίες για κλιμάκωση της κρίσης αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου. Αν χρειαστεί, η Ελλάδα μπορεί να στείλει τη φρεγάτα που ήδη πλέει στα ανοιχτά του Λιβάνου στο πλαίσιο της αποστολής των Ηνωμένων Εθνών (UNIFIL) ή και μεταγωγικά αεροσκάφη, εφόσον είναι διαθέσιμα.

Παράλληλα, η Αθήνα διατηρεί επαφές με συμμάχους στο ΝΑΤΟ και εταίρους στην Ε.Ε., καθώς η Ρωσία προειδοποιεί το Κίεβο με πυραυλικές επιθέσεις, έπειτα από την ουκρανική επιχείρηση σε ρωσικό έδαφος, η οποία έχει οδηγήσει στην κατάληψη μέρους της επαρχίας Κουρσκ και σε επεκτεινόμενες επιχειρήσεις την τελευταία εβδομάδα.