Nέο σύστημα πληρωμών Brics Bridge για διασυνοριακές συναλλαγές χωρίς το δολάριο

«Αν οι εννέα χώρες μέλη των BRICS μετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού κάτω από την ίδια σημαία, θα βρίσκονταν στην κορυφή της κατάταξης των μεταλλίων», γράφει η γαλλική ιστοσελίδα Le Grand Continent. «Θα είχαν κερδίσει συνολικά 142 μετάλλια, συμπεριλαμβανομένων 49 χρυσά». Και χωρίς φυσικά να υπολογίζεται και η Ρωσία που κάποια στιγμή στο μέλλον θα επιστρέψει στους Αγώνες.

Προς το παρόν πάντως οι εννιά χώρες – Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αιθιοπία και Ιράν- έχουν άλλο στόχο: Να δημιουργήσουν το νέο σύστημα πληρωμών Brics Bridge  για διασυνοριακές συναλλαγές χωρίς το δολάριο.

Την ιδέα προτείνει η Ρωσία επιδιώκοντας  να αντικαταστήσει το SWIFT και να μειώσει την εξάρτηση από το δολάριο.

Το σύστημα αυτό των πληρωμών θα περιλαμβάνει τοπικά νομίσματα για εμπορικούς διακανονισμούς. Θα είναι ένας ανεξάρτητος μηχανισμός στον οποίο θα χρησιμοποιούνται αμοιβαία νομίσματα για διακανονισμούς μεταξύ των συμμετεχουσών χωρών. Φυσικά, δεν θα υπάρχει θέση για το δολάριο.

Στόχος της Μόσχας είναι να αποφύγει  την αυξανόμενη πίεση των κυρώσεων από τις ΗΠΑ και να διατηρήσει το εμπόριο με την  Κίνα και τις άλλες χώρες μέλη.

Το θέμα συζήτησαν στα τέλη Ιουλίου στη Μόσχα οι υπουργοί Οικονομίας και Εμπορίου από τα κράτη Brics. Οι αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν πάντως στην επικείμενη σύνοδο κορυφής των Brics τον Οκτώβριο στο Καζάν.

Η πρόεδρος του Ρωσικού Ομοσπονδιακού Συμβουλίου Βαλεντίνα Ματβιένκο ( παλιά μας γνώριμος από τη θητεία της στη ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα), επιβεβαίωσε ότι η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας και το Υπουργείο Οικονομικών συμφωνούν για την ανάπτυξη του συστήματος πληρωμών Brics Bridge.

Νέος πόλεμος

Σε κάθε περίπτωση, η κίνηση αυτή εντάσσεται στον ευρύτερο νομισματικό πόλεμο που έχει ξεκινήσει με στόχο την αποδολαριοποίηση. «Μια διαδικασία που θα οδηγήσει στη δημιουργία μιας πιο «ανοιχτής» και αποτελεσματικής νομισματικής πολυπολικότητας βασισμένης στη νομισματική αυτονομία και ως εκ τούτου στην ανακατάκτηση της οικονομικής κυριαρχίας από τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου που για πάρα πολύ καιρό υπέφεραν από εξάρτηση από το δολάριο», όπως λένε παράγοντες της ομάδας των Brics. Φυσικά , μια επιφανειακή ανάγνωση κρύβει όλους τους κινδύνους που ενυπάρχουν σε μια μετάβαση από το ένα νομισματικό σύστημα στο άλλο. Δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε την ιστορία για να καταλάβουμε ότι παρόμοιες αλλαγές δεν είναι ούτε ανώδυνες ούτε αυτόματες.

Η επιβεβαίωση της παγκόσμιας ηγεμονίας της βρετανικής λίρας πρώτα και του δολαρίου μετά, ακολούθησε τεράστιες συγκρούσεις. Και πιθανότατα, για να επιβεβαιωθεί ένα αποθεματικό νόμισμα του μέλλοντος, θα πρέπει επίσης να περάσει από δραματικά γεγονότα.

«Μπορεί η αποδολαριοποίηση και η  μετάβαση στο υποκατάστατο του δολαρίου να γίνει χωρίς πόλεμο;», είναι το ερώτημα που θέτουν πολλοί ειδικοί.

Ο ρόλος του πολέμου στην Ουκρανία

Αν και το θέμα της αποδολαριοποίησης επαναλαμβάνεται κυκλικά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, η συστημική αστάθεια που επηρεάζει τις σημερινές γεωοικονομικές και γεωπολιτικές αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη, τοποθετεί το ζήτημα αυτό στο επίκεντρο των μεγάλων ερωτημάτων της εποχής μας. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία αντιπροσώπευαν ένα κίνητρο για όσους αντιτίθενται στην ηγεμονία των ΗΠΑ, για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.

Πολλοί  αναλυτές προβλέπουν μάλιστα ένα νέο τραυματικό γεγονός για το δολάριο παρόμοιο με αυτό του 1971 όταν ο Νίξον αποφάσισε να βάλει τέλος στη μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό, κλείνοντας τη φάση που ξεκίνησε με την περίφημη σύνοδο του Μπρέτον Γουντς, το  1944.

Από αυτή την άποψη, είναι εύκολο να προβλεφθεί ότι μια νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο, θα σήμαινε ότι το δολάριο θα εισέλθει σε μια νέα και ανεξερεύνητη εποχή.

Ιδιαίτερα αν ο Τραμπ επιμείνει στην  επιστροφή του «Χρυσού Κανόνα», που επανειλημμένα ζητεί. Τα στοιχεία σχετικά με την πτώση της ισχύος του δολαρίου από τη θέση του ως κεντρικό νόμισμα στο διεθνές εμπόριο είναι αδιαμφισβήτητα. Το ποσοστό του στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα έχει μειωθεί έως και 70% από τις αρχές του 2000. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το 2024 το αμερικανικό νόμισμα αντιπροσώπευε «μόνο» το 58,9% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων.

Ο ρόλος του γουάν

Την ίδια ώρα, το κινεζικό γουάναναδεικνύεται ως ένα ολοένα και πιο δημοφιλές νόμισμα παγκοσμίως, τόσο στην Κίνα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, ως εναλλακτική λύση στο δολάριο, σύμφωνα με την πύλη Oil Price. Αυτή η στροφή, καθοδηγούμενη από την τάση προς αποδολαριοποίηση, μειώνει σταδιακά την επιρροή του δολαρίου στο διεθνές εμπόριο και τα χρηματοοικονομικά.

Το 2023, το γουάν ξεπέρασε το δολάριο στις κινεζικές διασυνοριακές πληρωμές για πρώτη φορά, φτάνοντας σε μερίδιο 52,9% το 2024, σε σύγκριση με λιγότερο από 1% το 2010. Αυτή η αλλαγή αντανακλά την αυξανόμενη υιοθέτηση του γιουάν για παγκόσμιες συναλλαγές και θα μπορούσε μεταμορφώσει σημαντικά το παγκόσμιο οικονομικό τοπίο.

Αλλά αυτή η αλλαγή  δεν αντιστοιχεί βέβαια στην άνοδο του γουάν στο καθεστώς που εξακολουθεί να ανήκει στο δολάριο.

Το 2024 το κινεζικό νόμισμα είναι μόλις το 2,2% των παγκόσμιων συναλλαγματικών διαθεσίμων, σημειώνοντας πτώση 0,7% σε σύγκριση με το ζενίθ που έφτασε το 2022. Για να αντιμετωπίσει αυτή την πτωτική τάση η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας υποτίμησε το γουάν κατά 3%.

Δυο αντίθετες τάσεις

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για  μια περίπλοκη κατάσταση στην οποία συνυπάρχουν δύο αντίθετες τάσεις: αφενός, το δολάριο παραμένει η κυριαρχία των συναλλαγών Forex και του παγκόσμιου εμπορίου. Από την άλλη πλευρά, οι χώρες BRICS προσπαθούν να δημιουργήσουν νομισματικά συστήματα που περιλαμβάνουν την ανταλλαγή πρώτων υλών – μεταξύ των οποίων η εμπορία πετρελαίου παίζει κεντρικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης του πετρελαίου – πολυεπίπεδες διμερείς εμπορικές συμφωνίες και φυσικά τη μείωση του ρόλου του δολαρίου.

Η συνεχιζόμενη μετάβαση στο νέο σύστημα είχε πάντως ως  αποτέλεσμα τον κατακερματισμό της χρηματοπιστωτικής αρχιτεκτονικής σε τουλάχιστον τρεις τομείς με τη δική τους νομισματική υποδομή: ένα σύστημα που αναφέρεται στο δολάριο, ένα δεύτερο σύστημα πολλαπλών νομισμάτων που βασίζεται σε διμερείς συμφωνίες και, τέλος, αυτό των BRICS με ενα εμπορικό νόμισμα που έχει ως βάση τις πρώτες ύλες.

Προς το παρόν δεν είναι γνωστό αν θα επικρατήσει η οικονομία που βασίζεται στο δολάριο ή αυτή των BRICS που βασίζεται στην κυμαινόμενη αξία των πρώτων υλών. Υπάρχουν πάρα πολλές μεταβλητές στο τραπέζι και επηρεάζουν τη στρατιωτική, τεχνολογική και πολιτική σφαίρα. Και σίγουρα με τον άγνωστο Χ που ονομάζεται Τραμπ, προ των πυλών του Λευκού Οίκου.

Πηγή: naftemporiki.gr//Μιχάλης Ψύλος