Η αντιπαλότητα του Κατάρ οδηγεί τα ΗΑΕ να αναγνωρίσουν τους Ταλιμπάν

Προχωρώντας πιο κοντά στην επίσημη αναγνώριση της κυβέρνησης των Ταλιμπάν στην Καμπούλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αποδέχθηκαν αυτή την εβδομάδα τον Μαουλάουι Μπαντρ αλ-Ντιν αλ-Χακανί ως πρεσβευτή του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν, την πρώτη αποδοχή απεσταλμένου των Ταλιμπάν. 

Αν και οι Ταλιμπάν βρίσκονται στην εξουσία από τον Αύγουστο του 2021, καμία χώρα δεν έχει αναγνωρίσει επίσημα την κυβέρνησή τους λόγω ανησυχιών για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και απαγορεύσεις στην εκπαίδευση και την απασχόληση των αφγανών γυναικών. Η ανακοίνωση της 21ης Αυγούστου από τα ΗΑΕ τα καθιστά μόλις τη δεύτερη χώρα, μετά την Κίνα, που αναγνωρίζει έναν διορισμένο από τους Ταλιμπάν εκπρόσωπο ως επίσημο απεσταλμένο του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν.

Μια εβδομάδα πριν από αυτή τη νέα εξέλιξη, ο εκτελών χρέη πρωθυπουργού της αφγανικής κυβέρνησης, ο μουλάς Μοχάμεντ Χασάν Αχούντ, ταξίδεψε στο Αμπού Ντάμπι στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό από τότε που ανέλαβε την εξουσία.

Το ταξίδι του Akhund, σύμφωνα με τα τοπικά αφγανικά μέσα ενημέρωσης, προοριζόταν για ιατρική περίθαλψη, παρά τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς που του είχαν επιβληθεί από τα Ηνωμένα Έθνη. Ενώ βρισκόταν στο νοσοκομείο, ο Akhund δέχθηκε επίσκεψη από τον πρόεδρο των ΗΑΕ σεΐχη Mohammed Bin Zayed Al Nahyan.

Εξηγώντας τη σημασία της συνάντησης, ο Θεόδωρος Καρασίκ, συνεργάτης σε θέματα Ρωσίας και Μέσης Ανατολής στο Ίδρυμα Jamestown που εδρεύει στην Ουάσινγκτον, δήλωσε στο Al-Monitor ότι η επίσκεψη του σεΐχη Μοχάμεντ στο νοσοκομείο υποδεικνύει την προτεραιότητα που δίνει το Άμπου Ντάμπι στην επιρροή και τους δεσμούς του με το Αφγανιστάν. 

«Κατέδειξε την ικανότητα των Εμιράτων να συνεργαστούν με τους Ταλιμπάν σε διάφορα έργα», δήλωσε ο Καρασίκ. «Αυτό είναι ένα μήνυμα προς τους γείτονες της Καμπούλ για το πόσο βαθιές είναι οι διασυνδέσεις τους με ανώτερους ηγέτες των Ταλιμπάν».

Ο παράγοντας Χακανί

Τον Ιούνιο ο πρόεδρος των ΗΑΕ συναντήθηκε στο Άμπου Ντάμπι με άλλους βασικούς ηγέτες των Ταλιμπάν: Τον υπουργό Εσωτερικών Σιρατζούντιν Χακανί, τον υπουργό Άμυνας Μουλάχ Γιακούμπ και τον γενικό διευθυντή των μυστικών υπηρεσιών Αμπντούλ Χακ Γουασίκ. Ήταν το πρώτο ταξίδι του Χακανί εκτός Αφγανιστάν από τότε που οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία το 2021.

Σύμφωνα με τον Καρασίκ, οι δεσμοί των Εμιράτων με το Αφγανιστάν «εισήλθαν σε μια νέα φάση διμερούς συνεργασίας μετά την επίσκεψη του ανώτερου ηγέτη των Ταλιμπάν Σιρατζούντιν Χακανί». Πρόσθεσε ότι οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των δύο ήταν εξαιρετικά ισχυροί, με το Ντουμπάι να διαδραματίζει εξέχοντα εμπορικό ρόλο, δίνοντας στα ΗΑΕ πλεονέκτημα έναντι των περιφερειακών δυνάμεων όσον αφορά τις συμβάσεις που αφορούν την Καμπούλ.

Μιλώντας στο Al-Monitor σχετικά με τη σημασία της οικογένειας Χακανί για τα ΗΑΕ, ο Ιφτίχαρ Φίρντους, εκδότης της διαδικτυακής πλατφόρμας Khorasan Diary, δήλωσε: «Οι Αφγανοί Ταλιμπάν έχουν διατηρήσει δύο διαύλους για διεθνή εμπλοκή: την παράταξη Κάνταρι για το Κατάρ και την παράταξη Χακανί για τους Εμιρατινούς. Οι ιστορικοί δεσμοί της οικογένειας Χακανί εξασφάλισαν κατά κάποιο τρόπο την de facto αναγνώριση του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν».

Ο Φίρντους πρόσθεσε ότι τα ΗΑΕ «φιλοξενούν ταυτόχρονα τον πρώην πρόεδρο του Αφγανιστάν Ασράφ Γκάνι και αξιωματούχους των Ταλιμπάν, στους οποίους έχουν επιβληθεί διεθνείς κυρώσεις, διατηρώντας μια λεπτή ισορροπία. Αυτή η διπλή προσέγγιση αναμένεται να συνεχιστεί και στο μέλλον, με τα ΗΑΕ να διατηρούν σχέσεις και με τα δύο μέρη, ενώ παράλληλα θα συνεργάζονται με τις αρχές των Ταλιμπάν για να καλύψουν το διπλωματικό κενό στο Αφγανιστάν».

Τα στρατηγικά συμφέροντα του Άμπου Ντάμπι στο Αφγανιστάν

Η παρουσία της εξτρεμιστικής ομάδας Ισλαμικό Κράτος- Επαρχία Χορασάν (ISIS-K) στο Αφγανιστάν είναι ο κύριος λόγος που η διατήρηση της δέσμευσης με την Καμπούλ έγινε προτεραιότητα για τα ΗΑΕ. Το Αμπού Ντάμπι πιστεύει ότι τα δικά του συμφέροντα ασφάλειας και καταπολέμησης της τρομοκρατίας απαιτούν τη διατήρηση δεσμών στην περιοχή και, στην περίπτωση του Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν είναι ορκισμένοι εχθροί του ISIS-K.

Ο Φίρντους εξήγησε: «Η αυξανόμενη επέκταση των τζιχαντιστικών απειλών στη σφαίρα ενδιαφέροντος των ΗΑΕ ώθησε τα Εμιράτα να εμπλακούν με τους Ταλιμπάν λόγω της παραδοσιακής επιρροής τους σε αυτές τις παρατάξεις, ιδίως τις θυγατρικές της Αλ Κάιντα στη Σομαλία και την Υεμένη».

Και πρόσθεσε: «Οι πρόσφατες θρασύτατες επιθέσεις της Al-Shabaab και της AQAP [Αλ-Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο] εναντίον δυνάμεων των ΗΑΕ και υποστηριζόμενων πολιτοφυλακών στη Σομαλία και την Υεμένη, αντίστοιχα, υπογραμμίζουν την ανάγκη εμπλοκής των ΗΑΕ με τους Ταλιμπάν για την αξιοποίηση των “καλών τους υπηρεσιών” για τον περιορισμό της απειλής της Αλ-Κάιντα».

Οι παραδοσιακές εντάσεις μεταξύ των ΗΑΕ και του Κατάρ οδήγησαν επίσης τους Εμιρατινούς να δημιουργήσουν δεσμούς με τους Αφγανούς Ταλιμπάν, σημείωσε ο Φίρντους.

«Όσον αφορά τα συμφέροντα των Εμιράτων στο Αφγανιστάν, η διπλωματική εμπλοκή αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της αυξανόμενης ιρανικής και καταριανής επιρροής και στην αποτροπή του να μείνει το αφγανικό μέτωπο κενό για τους παραδοσιακούς ανταγωνιστές», είπε. 

Εν τω μεταξύ, τόσο το Κατάρ όσο και τα ΗΑΕ φαίνεται να επιδιώκουν τους ίδιους στόχους στο Αφγανιστάν, όπως η εμπλοκή στην αεροπορική βιομηχανία της Καμπούλ και στη διαχείριση του αεροδρομίου, η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και η διεξαγωγή συνομιλιών με τη Δύση για τη διευκόλυνση της αναγνώρισης της κυβέρνησης των Ταλιμπάν και την επιστροφή του Αφγανιστάν στην κοινότητα των εθνών.

Κατά την άποψη του Καρασίκ, ωστόσο, τα ΗΑΕ κατάφεραν να ξεπεράσουν άλλους παίκτες που επιδιώκουν μεγαλύτερη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων της Καμπούλ.

«Το Αμπού Ντάμπι διαδραμάτισε έναν ιδιαίτερο ρόλο, παρέχοντας τόσο μια ευκαιρία όσο και «ανταγωνιστικές επιχειρηματικές μάχες» μεταξύ ομότιμων ανταγωνιστών. Αντιμετωπίζοντας τα ζητήματα των Ταλιμπάν από διαφορετικές οπτικές γωνίες, είτε επρόκειτο για διεθνή φόρουμ είτε για κατασκευές και logistics, ο συμβουλευτικός ρόλος των ΗΑΕ ήταν πολύ σημαντικός», δήλωσε. 

Σχέσεις ΗΑΕ-Αφγανιστάν 

Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ της Καμπούλ και του Άμπου Ντάμπι παρέμειναν εγκάρδιες λόγω των ιστορικών δεσμών- πάντοτε συνδέονταν. Έτσι, αν και η διοίκηση των Ταλιμπάν παραμένει μη αναγνωρισμένη, αποκτά σταδιακά περισσότερο διπλωματικό χώρο και αξιοπιστία στην περιοχή.

Το Άμπου Ντάμπι διαδραμάτισε εξέχοντα ρόλο κατά την πρώτη περίοδο της εξουσίας των Ταλιμπάν από το 1996 έως το 2001, όταν μόνο τα ΗΑΕ, το Πακιστάν και η Σαουδική Αραβία τους παραχωρούσαν διπλωματικό καθεστώς. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, το Άμπου Ντάμπι έγινε ο τόπος διεξαγωγής διαπραγματεύσεων μεταξύ των Ταλιμπάν και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ωστόσο, όταν οι Ταλιμπάν πήραν τον έλεγχο της Καμπούλ για δεύτερη φορά το 2021, τα δυτικά κράτη έκλεισαν τις διπλωματικές τους αποστολές. Μόνο η Κίνα, η Ρωσία και ορισμένες γειτονικές περιφερειακές χώρες διατήρησαν τις πρεσβείες τους ανοιχτές, χωρίς όμως να αναγνωρίζουν την κυβέρνηση των Ταλιμπάν. Παρ’ όλα αυτά, αξιωματούχοι των Ταλιμπάν επισκέπτονταν συχνά τα ΗΑΕ. Η πρώτη συνάντηση υψηλού επιπέδου μεταξύ του σεΐχη Μοχάμεντ και του εκτελούντος χρέη υπουργού Άμυνας των Ταλιμπάν, του μουλά Γιακούμπ, πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2022.

Στο Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, τα ΗΑΕ παρείχαν ανθρωπιστική βοήθεια και λειτούργησαν μια αερογέφυρα για την προμήθεια τροφίμων και φαρμάκων, καθώς η αστάθεια κυριαρχούσε. Το 2022, η GAAC Solutions, μια εταιρεία αεροπορικών υπηρεσιών των Εμιράτων, υπέγραψε συμφωνία με τους Ταλιμπάν για τη διαχείριση των αεροδρομίων της Χεράτ, της Καμπούλ και της Κανταχάρ.

Επιπλέον, η flyDubai, μια εμιρατινή αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους, εξυπηρετεί την Καμπούλ, συνδέοντας το αποκλεισμένο από την ξηρά Αφγανιστάν με τον έξω κόσμο. Περίπου 300.000 Αφγανοί διαμένουν σήμερα στα ΗΑΕ και πολλοί είναι επενδυτές στο Ντουμπάι και το Άμπου Ντάμπι.

Τα προβλήματα των Ταλιμπάν με τη Δύση

Σημειωτέον, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ εξέφρασε αντιρρήσεις για την επίσκεψη του Χακανί τον Ιούνιο. Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μάθιου Μίλερ δήλωσε: «Τα μέλη των Ταλιμπάν που υπόκεινται σε κυρώσεις του ΟΗΕ πρέπει να ζητούν άδεια για ταξίδια μέσω μιας εξαίρεσης, όπως περιγράφεται από την επιτροπή κυρώσεων του ΟΗΕ του 1988». Παρόλο που Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν πραγματοποιήσει συναντήσεις με εκπροσώπους των Ταλιμπάν στο Κατάρ, δεν έχουν αλληλεπιδράσει με τον Χακανί, δεδομένων των περιορισμών στα ταξίδια του.

Οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν επίσης στον Ρίτσαρντ Μπένετ, τον ειδικό εισηγητή του ΟΗΕ για το Αφγανιστάν, να εισέλθει στη χώρα και κατηγόρησαν το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, το οποίο τον διόρισε, ότι «διαδίδει προπαγάνδα».

Αμέσως μετά την αποδοχή από το Πεκίνο ενός απεσταλμένου των Ταλιμπάν τον Ιανουάριο, ο Μπένετ κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να αποφύγει την εξομάλυνση των σχέσεων με την ομάδα λόγω των συνεχιζόμενων περιορισμών σε βάρος των γυναικών και των κοριτσιών.

Παρ’ όλα αυτά, η Σόφι Ίμποτσον, πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας Ασιατικών Υποθέσεων, αναμένει ότι το 2024 θα είναι η χρονιά που θα δοθεί διπλωματική αναγνώριση στους Ταλιμπάν. «Η συλλογική ρητορική, ακόμη και αν ήταν καλοπροαίρετη εκείνη τη στιγμή, δεν οδήγησε στην επιθυμητή επιρροή στους Ταλιμπάν», έγραψε σε ένα blog της RSAA.

Πηγή:Al Monitor, militaire