Σε μια σημαντική εξέλιξη στην αμυντική τους συνεργασία, το Ιράν φέρεται να πρόκειται να παραδώσει εκατοντάδες βαλλιστικούς πυραύλους στη Ρωσία για την υποστήριξη της εισβολής της στην Ουκρανία. Μια πρόσφατη έκθεση του Reuters, που επικαλείται πληροφορίες από πολλές ανώνυμες πηγές, περιγράφει λεπτομερώς ότι η Τεχεράνη ετοιμάζεται να προμηθεύσει τη Μόσχα με εκατοντάδες ισχυρούς βαλλιστικούς πυραύλους επιφανείας Fath-360 και Ababil. Αυτή η αναφορά ευθυγραμμίζεται με προηγούμενους ισχυρισμούς ότι μια ρωσική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε το Ιράν στα μέσα Δεκεμβρίου 2023 για να επιθεωρήσει και να αποκτήσει ιρανικά βαλλιστικά πυραυλικά συστήματα. Αναφέρεται επίσης ότι, σύμφωνα με τη σύμβαση που έχει υπογραφεί με την Τεχεράνη, δεκάδες Ρώσοι στρατιωτικοί εκπαιδεύονται επί του παρόντος στο Ιράν στον τρόπο λειτουργίας των βαλλιστικών πυραυλικών συστημάτων Fath-360 κοντινού βεληνεκούς.
Εάν είναι ακριβής, η εξέλιξη αυτή θα επιφέρει άλλη μια σημαντική πρόοδο στη ρωσο-ιρανική συνεργασία, αυξάνοντας την ικανότητα της Ρωσίας για πλήγματα ακριβείας στην Ουκρανία. Αυτή η νέα δυναμική στη Μέση Ανατολή, αν όντως βρίσκεται στο επίκεντρο της απόφασης της Τεχεράνης, θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες στρατηγικές επιπτώσεις.
Στρατιωτική συνεργασία Ρωσίας-Ιράν
«Το ενδιαφέρον του Ιράν για την ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας με τη Ρωσία δεν είναι καινούργιο. Εδώ και χρόνια η Ισλαμική Δημοκρατία έχει αναπτύξει διάφορα ρωσικής κατασκευής συστήματα αεράμυνας, συμπεριλαμβανομένου του πυραυλικού συστήματος S-300», δήλωσε ο Χαμιντρέζα Αζίζι, συνεργάτης στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας (SWP). «Η στρατιωτική πτυχή της διμερούς σχέσης έχει επεκταθεί σημαντικά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, κατά τη διάρκεια της οποίας η Τεχεράνη προμήθευσε χιλιάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη Μόσχα, ζητώντας σε αντάλλαγμα προηγμένο στρατιωτικό εξοπλισμό», πρόσθεσε ο εμπειρογνώμονας.
Τα τελευταία δύο χρόνια, το Ιράν έχει προμηθεύσει τη Ρωσία με πυρομαχικά, βλήματα πυροβολικού και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (συμπεριλαμβανομένης της σειράς Shahed-131/136 και του πιο προηγμένου Mohajer-6), παράλληλα με την υποστήριξη των ρωσικών προσπαθειών για τον εντοπισμό της παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών – η οποία περιελάμβανε τη δημιουργία ενός εργοστασίου για την παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών ιρανικού τύπου στο ρωσικό έδαφος. Η Ρωσία φέρεται επίσης να βοηθά το Ιράν στην ενίσχυση της αεράμυνάς του έναντι πιθανών ισραηλινών επιθέσεων και έχει αρχίσει να προμηθεύει το Ιράν με προηγμένα ραντάρ και συστήματα αεράμυνας. Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης έχουν σημειώσει στο παρελθόν ότι το Ιράν επιδιώκει να αποκτήσει ρωσικά συστήματα αεράμυνας για να ενισχύσει το δίκτυο αεράμυνάς του και να προστατευθεί από ισραηλινά πλήγματα.
Οι στρατιωτικοί δεσμοί μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου συνεργασίας. Για παράδειγμα, το Ιράν είχε εξέχουσα παρουσία στη στρατιωτική έκθεση του στρατού 2024 στη Μόσχα, που πραγματοποιήθηκε στις 12-14 Αυγούστου, όπου παρουσίασε ένα ευρύ φάσμα τεχνολογιών μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων. Η έκθεση περιελάμβανε το ιρανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Mohajer-10, το οποίο έχει εμβέλεια περίπου 2.000 χιλιομέτρων, μπορεί να πετάξει έως και 24 ώρες και μεταφέρει ωφέλιμο φορτίο 300 κιλών.
Τον Απρίλιο του 2024, τόσο το Ιράν όσο και η Ρωσία υπογράμμισαν τη σημαντική αύξηση των στρατιωτικών επαφών τους κατά τη διάρκεια της συνόδου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στο Καζακστάν, ενώ στις αρχές Αυγούστου, ο τότε υπουργός Άμυνας της Ρωσίας Σεργκέι Σοϊγκού – τώρα γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας – συναντήθηκε με Ιρανούς ηγέτες στην Τεχεράνη για την ενίσχυση του συντονισμού ενόψει του ιρανικού χτυπήματος αντιποίνων κατά του Ισραήλ, αντανακλώντας τις ανησυχίες για τα ρωσικά συμφέροντα στην περιοχή.
Το νομικό και πολιτικό πλαίσιο
«Από τεχνικής και νομικής άποψης, εάν το Ιράν έστελνε βαλλιστικούς πυραύλους στη Ρωσία τώρα, αυτό πιθανότατα θα συνδεόταν με τη λήξη των περιορισμών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών τον Οκτώβριο του 2023», εξηγεί ο Αζίζι. Παρά την αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας, η Τεχεράνη ήταν ιστορικά επιφυλακτική όσον αφορά τη μεταφορά βαλλιστικών πυραύλων στη Μόσχα, φοβούμενη επιπτώσεις τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και από τις ευρωπαϊκές χώρες.
Η απόφαση 2231 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με την οποία εγκρίθηκε το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) του 2015, επέβαλε περιορισμούς στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν για οκτώ χρόνια, με τους περιορισμούς αυτούς να λήγουν αυτόματα τον Οκτώβριο του 2023. Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες επέλεξαν να διατηρήσουν τις δικές τους κυρώσεις για τις εξαγωγές πυραύλων, δεν μπορούσαν να επαναφέρουν τις καθολικές κυρώσεις του ΟΗΕ. Ως αποτέλεσμα, η Ισλαμική Δημοκρατία επιτρέπεται πλέον νομίμως να προμηθεύει πυραύλους και οποιαδήποτε απόφαση για επιβολή κυρώσεων σε τέτοιες μεταφορές είναι διακριτική.
Πέρα από αυτό το νομικό πλαίσιο, η αναφερόμενη απόφαση του Ιράν να εξάγει πυραύλους στη Ρωσία θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις. Υπογραμμίζει τη δέσμευση της Τεχεράνης να αναβαθμίσει τη σχέση της με τη Μόσχα σε μια πραγματική στρατηγική εταιρική σχέση -ιδιαίτερα στον τομέα της στρατιωτικής ασφάλειας- και υποδηλώνει επίσης ότι η Ισλαμική Δημοκρατία μπορεί να έχει εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό τις διπλωματικές προσπάθειες με τη Δύση, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών αναβίωσης της πυρηνικής συμφωνίας του 2015. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Γάζα έχει επίσης διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των στρατηγικών υπολογισμών του Ιράν, προσθέτοντας μια αίσθηση επείγοντος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Άλλο ένα (βαλλιστικό) βέλος στη φαρέτρα της Ρωσίας
Βλήματα όπως το Ababil μπορούν να πλήξουν στόχους σε απόσταση έως και 86 χιλιομέτρων, ενώ το αμυντικό σύστημα Fath-360 εκτοξεύει πυραύλους με μέγιστο βεληνεκές 120 χιλιομέτρων και μπορεί να μεταφέρει ωφέλιμο φορτίο 150 κιλών. Αν και οι αναφερόμενες μέγιστες αποστάσεις τους τα καθιστούν λιγότερο κατάλληλα για στρατηγικά πλήγματα σε κρίσιμες ουκρανικές υποδομές, προσφέρουν πρόσθετες επιλογές για τακτικά πλήγματα σε βάθος 70-80 χλμ. Τώρα που τα χερσαία στρατεύματά της προελαύνουν σε τρεις ουκρανικές περιοχές, ενώ αγωνίζονται να περιορίσουν την ουκρανική επίθεση πέρα από τα εθνικά της σύνορα στο Κουρσκ, η δυνατότητα αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει τη Ρωσία να εξοικονομήσει πυρομαχικά μεγαλύτερου βεληνεκούς – όπως οι βαλλιστικοί πύραυλοι που εκτοξεύονται από το σύστημα Iskander-M – για άλλους στρατηγικούς στόχους.
Ομοίως, οι πύραυλοι που σχεδιάζει να παραδώσει το Ιράν στη Ρωσία έχουν πολύ μικρό βεληνεκές για να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά εναντίον του Ισραήλ, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει γιατί η Τεχεράνη θεωρεί ότι η προμήθεια αυτών των πυραύλων στη Μόσχα δεν θα έθετε σε κίνδυνο την ικανότητά της να πραγματοποιήσει άμεση επίθεση εναντίον του Ισραήλ, εάν χρειαστεί.
Δυτικές και ουκρανικές πηγές έχουν προειδοποιήσει στο παρελθόν ότι το Ιράν μπορεί να ετοιμάζεται να προμηθεύσει τη Ρωσία με βαλλιστικά πυραυλικά συστήματα μικρού βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων με μέγιστο βεληνεκές και ωφέλιμο φορτίο που υπερβαίνουν σημαντικά τα όρια που θέτουν οι υποχρεώσεις της Ρωσίας στο πλαίσιο του Καθεστώτος Ελέγχου Πυραυλικής Τεχνολογίας (MTCR). Τον Φεβρουάριο, το Reuters ανέφερε ότι το Ιράν είχε προμηθεύσει τη Ρωσία με σημαντικό αριθμό ισχυρών βαλλιστικών πυραύλων επιφανείας. Αν και η Ισλαμική Δημοκρατία αρνήθηκε την παροχή αυτών των όπλων και η Ουάσινγκτον δήλωσε ότι δεν μπορούσε να επιβεβαιώσει τις μεταφορές, Αμερικανοί αξιωματούχοι υπέθεσαν ότι η Τεχεράνη σκόπευε να προμηθεύσει πυραύλους στη Μόσχα. Πρόσφατες δορυφορικές εικόνες που δημοσίευσε το Reuters έδειξαν σημαντικές επεκτάσεις σε δύο βασικές ιρανικές εγκαταστάσεις βαλλιστικών πυραύλων, οι οποίες φέρονται να αποσκοπούν στην ενίσχυση της παραγωγής πυραύλων.
Ανισόρροπη στρατιωτική συνεργασία;
Σε αντάλλαγμα για τους ιρανικούς βαλλιστικούς πυραύλους, η Ρωσία θα μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση κρίσιμων στοιχείων των συμβατικών αποτρεπτικών δυνατοτήτων του Ιράν. Τον Νοέμβριο του 2023, η Τεχεράνη ανακοίνωσε σχέδια για την απόκτηση μαχητικών αεροσκαφών Sukhoi Su-35 και επιθετικών ελικοπτέρων Mil Mi-28 από τη Μόσχα. Αν και η συμφωνία αυτή αναφέρθηκε ως οριστικοποιημένη, οι παραδόσεις δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση με το Κίεβο έχει αυξήσει τη ζήτηση για στρατιωτικούς πόρους, εμποδίζοντας ουσιαστικά τη Μόσχα να εξάγει τα πιο προηγμένα μοντέλα της. Ως αποτέλεσμα, φαίνεται απίθανο η Τεχεράνη να αποκτήσει αυτά τα προηγμένα μέσα στο εγγύς μέλλον. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν αναφορές ότι τα εκπαιδευτικά αεροσκάφη μάχης Yak-130 έχουν παραδοθεί στο Ιράν και είναι επιχειρησιακά, ενδεχομένως εν αναμονή της μελλοντικής άφιξης πιο προηγμένων αεροσκαφών.
Ενώ η μεταφορά πολύπλοκων συστημάτων και τεχνολογίας αποτελεί κρίσιμο στοιχείο της στρατιωτικής συνεργασίας, η πραγματική αξία μπορεί να έγκειται στα άυλα οφέλη. Η διάχυση της γνώσης και της εμπειρογνωμοσύνης θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο στο ιρανικό στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα για την ενίσχυση των παραγωγικών του δυνατοτήτων. Για παράδειγμα, η εισαγωγή πρόσθετων συστημάτων αεράμυνας από τη Ρωσία θα μπορούσε να επιτρέψει στο Ιράν να αναβαθμίσει τα εγχώρια συστήματά του μεταφέροντας ρωσική τεχνογνωσία και τεχνολογία.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η Ρωσία μεταβιβάζει στο Ιράν τεχνολογία δυτικής προέλευσης που έχει συλληφθεί από το πεδίο της μάχης στην Ουκρανία. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια στρατηγική κίνηση που θα επέτρεπε στο Ιράν να μελετήσει και ενδεχομένως να ανακατασκευάσει αυτά τα συστήματα. Επιπλέον, οι Ιρανοί πιθανότατα αποκτούν επιχειρησιακές γνώσεις σχετικά με το πώς τα συστήματά τους αποδίδουν έναντι της δυτικής αεράμυνας και άλλων τεχνολογιών στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία.
Πηγή:Al Monitor, militaire