Δρακόντειοι έλεγχοι στις συμβάσεις του ΕΣΠΑ

Τα τελευταία στοιχεία έδειξαν ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην 3η θέση ως προς τους ρυθμούς απορρόφησης των κονδυλίων του νέου ΕΣΠΑ, με τις συμβάσεις να ξεπερνούν τα 6 δισ ευρώ και τις πληρωμές να αγγίζουν τα 1,2 δισ ευρώ. Αν και η Ελλάδα κατάφερε να διαψεύσει τις Κασσάνδρες, που «έβλεπαν» να επαναλαμβάνονται οι κακές συνήθειες του όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος (δηλαδή η προβληματική απορρόφηση και οι ανακατανομές πόρων για να μη χαθούν κονδύλια), φτάνοντας στο 100% του προηγούμενου ΕΣΠΑ, δεν είναι μυστικό ότι οι υψηλές απαιτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης σε συνδυασμό με τις προκλήσεις του τρέχοντος ΕΣΠΑ, θα δοκιμάσουν τις αντοχές του συστήματος.

Οι ρυθμοί απορρόφησης είναι, όμως, η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη αφορά στη διαφάνεια των συμβάσεων αυτών καθ’ αυτών, έτσι ώστε να μην υπάρχει σκιά για ούτε μισό σεντ από τα 26,2 δισ ευρώ της νέας προγραμματικής περιόδου.

Νέοι έλεγχοι Με Απόφαση του ο καθ’ ύλην αρμόδιος Ν. Παπαθανάσης, έρχεται να τροποποιήσει το πλαίσιο των ελέγχων, προσθέτοντας ουσιαστικά ασφαλιστικές δικλείδες για παν ενδεχόμενο. Ο έλεγχος αφορά στη νομιμότητα των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων και σύναψης και εκτέλεσης συμφωνιών-πλαίσιο που συγχρηματοδοτούνται από τα Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027, με σκοπό τη διασφάλιση της επιλεξιμότητας των δαπανών.

Επί της ουσίας, μιλάμε για ένα «δίχτυ» που καλύπτει το τεύχος διακήρυξης διαγωνισμού, το κείμενο της αρχικής σύμβασης, καθώς και το κείμενο των τροποποιήσεων της σύμβασης. Το… μακρύ χέρι του νόμου είναι οι Διαχειριστικές Αρχές και οι Ενδιάμεσοι Φορείς και το ενδιαφέρον της Απόφασης είναι ότι έχουν τη δυνατότητα να πηγαίνουν και πέρα από τους ελέγχους που έχουν διενεργήσει άλλα όργανα.

Ειδικότερα, στην περίπτωση που ο επίμαχος φάκελος ελέγχεται από το Ελεγκτικό Συνέδριο ή την Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, οι Διαχειριστικές Αρχές και οι Ενδιάμεσοι Φορείς λαμβάνουν υπόψη τα αποτελέσματα των ελέγχων των οργάνων αυτών και δεν απαιτείται η επανάληψη του ελέγχου νομιμότητας που διενεργήθηκε, και μέχρι την έκταση του ελέγχου αυτού. Ωστόσο, μπορούν να υπεισέρχονται σε έλεγχο στοιχείων που δεν εξετάστηκαν κατά την έκδοση των ελεγκτικών αποφάσεων των οργάνων αυτών.

Προληπτικοί έλεγχοι Για συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών με εκτιμώμενη αξία ανώτερη των 100.000 € ευρώ, χωρίς ΦΠΑ και για συμβάσεις έργων με εκτιμώμενη αξία ανώτερη των 500.000€ ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, καθώς και για τις συμφωνίες-πλαίσιο ανεξαρτήτως εκτιμώμενης αξίας, ο έλεγχος της διακήρυξης, της αρχικής σύμβασης και του κειμένου της τροποποίησης της σύμβασης λαμβάνει χώρα ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ για προφανείς λόγους. Για μικρότερης αξίας συμβάσεις, ο έλεγχος γίνεται κατασταλτικά, κατά την υποβολή της πρώτης δήλωσης δαπάνης της σύμβασης.

Προσοχή! Οι δημόσιες συμβάσεις μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα ελέγχονται σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως προϋπολογισμού τους, ΠΡΙΝ από την έγκριση σύναψής τους από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων φορέων.

Σε όλες τις περιπτώσεις προληπτικού ελέγχου, η θετική γνώμη αποτελεί όρο για τη χρηματοδότηση της πράξης και αναφέρεται ρητά στην οικεία απόφαση διακήρυξης, στην απόφαση ανάθεσης και στα συμβατικά κείμενα. Σε περίπτωση αρνητικής γνώμης ο Δικαιούχος ενημερώνεται για τους λόγους απόρριψης, καθώς και για τις ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί για την έκδοση θετικής γνώμης, εφόσον αυτό είναι εφικτό.

Στις περιπτώσεις που κατά τη διαδικασία του ελέγχου εντοπιστεί παρατυπία, στη διατύπωση γνώμης ή/ και στα έγγραφα που προσδιορίζονται στις σχετικές διαδικασίες του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου, ορίζονται τα προτεινόμενα διορθωτικά μέτρα ή/και το ποσοστό της κατ’ αποκοπή διόρθωσης ή αναλογικής διόρθωσης εφόσον είναι εφικτός ο προσδιορισμός της δημοσιονομικής ζημίας.

Πηγή:economistas, Γ. Παππούς